ΦΟΡΟΙ, ΜΙΣΘΟΙ

Δημ. Α. Σιδερής, ομ. καθ. καρδιολογίας, dimitris.sideris@gmail.com

Ηπειρωτικός Αγών, 29 Νοεμβρίου, 2019

 

Τώρα, τι δουλειά έχω εγώ, ένας συνταξιούχος καθηγητής καρδιολογίας, να συζητώ πάνω σε καθαρά οικονομικά θέματα; Από τις πρώτες τάξεις του σχολείου μάθαμε να λύνουμε ένα απλό πρόβλημα: Ένας έμπορος πουλάει 10€ το κομμάτι και κερδίζει 1000€ το μήνα. Πόσα θα κερδίζει αν πουλάει 12€ το κομμάτι; Απλή απάντηση: θα κερδίζει 1200€. Έλα όμως που η πράξη αποδεικνύει άλλα! Ο έμπορος κερδίζει περισσότερα αν κάνει εκπτώσεις και πουλάει 8€ το κομμάτι. Διότι έτσι πουλάει πολύ περισσότερα. Να και παρόμοια παραδείγματα.

Ένα κράτος έχει έσοδα 10 δισεκατομμύρια € το χρόνο από φόρους. Αν αυξήσει τους φόρους, με τη λογική του σχολείου, θα έχει, λέμε, πάνω από 10 δις € έσοδα, Κι όμως δεν είναι έτσι. Αν αυξήσει τους φόρους, θα αυξηθούν οι φοροφυγάδες, εκείνοι που αποφεύγουν ή δεν μπορούν να τους πληρώσουν! Και μη μου πείτε πως θα τους πιάσουμε αυτούς τους κλεφταράδες και θα τους κλείσουμε στη φυλακή ώσπου να πληρώσουν, αν είναι μερικά εκατομμύρια άνθρωποι. Κι αν, για να μη γίνονται τροχαίες παραβάσεις, αυξηθούν υπερβολικά τα πρόστιμα, ούτε  οι παραβάσεις θα μειωθούν ούτε τα έσοδα από τα πρόστιμα θα αυξηθούν· θα πληθύνουν οι δωροδοκίες των οδηγών προς τους τροχαίους για να μην τους γράψουν, θα μεγαλώσει δηλαδή η διαφθορά.

Φυσικά, ούτε κι η δεύτερη σκέψη, η αύξηση των εσόδων με μείωση της τιμής των προϊόντων ή των φόρων ισχύει πέρα από ένα όριο. Αν π.χ. ο έμπορος πουλάει κάτω από το κόστος, τέλειωσε. Προφανώς υπάρχει μια άριστη Αριστοτελική μεσότητα. Και υπάρχουν ένα σωρό άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν αυτό το άριστο.

Μείωση των εξόδων είναι η εναλλακτική λύση. Ο έμπορος απολύει υπαλλήλους, αναζητεί και βρίσκει φθηνότερες αγορές χονδρικής πώλησης, ενώ το κράτος απολύει υπαλλήλους ή μειώνει τις αποδοχές τους. Φυσικά κι εδώ υπάρχει ένα όριο. Η αύξηση της ανεργίας και η μείωση των μισθών σημαίνει πάλι μείωση της δυνατότητας να πληρώνονται φόροι, να αγοράζονται προϊόντα με συνέπεια μείωση των εσόδων, απολύσεις εργαζομένων, μείωση ή υποβάθμιση της παραγωγής κοκ. Οι φαύλοι κύκλοι καραδοκούν σε κάθε μέτρο που λαμβάνεται για την οικονομία.

Κάπου, κάποτε στην Αμερική, λέει, ένας έμπορος πούλησε κάτι και πληρώθηκε με μια επιταγή. Μ΄ αυτήν αγόρασε άλλα πράγματα από άλλον έμπορο. Ο νέος έμπορος αγόρασε με την επιταγή κάτι άλλο, ώσπου ο εικοστός στη σειρά πήγε στην Τράπεζα να εξαργυρώσει την επιταγή. Στο μεταξύ είχαν περάσει μήνες από την έκδοσή της και εκείνος που την είχε υπογράψει σήκωσε τα λεφτά του από την Τράπεζα και έφυγε στο εξωτερικό. Ο καϋμένος ο εικοστός έπρεπε να πληρώσει τη ζημιά. Βρήκε λοιπόν όλους τους υπολοίπους που προηγήθηκαν, τους κάλεσε σε γεύμα και τους θύμισε πως κάθε φορά που η επιταγή άλλαζε χέρια, ο αντίστοιχος έμπορος κέρδιζε σημαντικό ποσό. Θα ήταν επομένως άδικο να πληρώσει αυτός μόνος του την τελική ζημιά. Οι υπόλοιποι θεώρησαν σωστή την άποψή του. Όχι μόνο μοιράστηκαν τη ζημιά, αλλά και ευγνωμονούσαν αυτόν τον εκδότη της επιταγής, διότι έτσι βοήθησε να έχουν όλοι κέρδος. Αυτό σημαίνει πως όταν ένα κράτος εκδίδει χαρτονόμισμα, κινείται γρηγορότερα η αγορά και όλοι έχουν κέρδος. Μ΄ αυτή τη μέθοδο έληξε η τρομακτική οικονομική κρίση στο μεσοπόλεμο με το Φραγκλίνο Ρούσβελτ. Με την ίδια λύση, μάλλον δειλά εφαρμοζόμενη, ξεπέρασε την κρίση η Αμερική του Ομπάμα. Αυτή τη λύση αρνείται η Ευρώπη. Φυσικά, όταν γίνει υπερβολική έκδοση νομίσματος, η πελατειακή σχέση που υπάρχει παντού μεταξύ κυβερνώντων και λαού οδηγεί σε υπέρμετρες αυξήσεις αποδοχών και επιδοτήσεων, αύξηση τιμών των αγαθών, ανεξέλεγκτο πληθωρισμό, έναν άλλο φαύλο κύκλο.

Η άλλη λύση βρίσκεται όχι στα χρήματα, που είναι σύμβολα, αλλά στην πραγματική οικονομία. Σχεδιάζει δηλαδή η κυβέρνηση ανάπτυξη εκεί όπου συναντιόνται οι υπάρχουσες ανάγκες, πόροι και τεχνογνωσία. Ίσως αυτή να είναι η πιο υγιής αντιμετώπιση της οικονομίας. Αν υπάρχουν ανάγκες, τα προϊόντα θα ζητηθούν. Αν υπάρχουν οι πόροι, πρώτες ύλες κυρίως, η παραγωγή θα έχει μικρό κόστος, τα προϊόντα θα είναι φθηνά, ανταγωνιστικά, θα τα προτιμήσουν οι αγοραστές αντί άλλων. Κι αν υπάρχει τεχνογνωσία, θα γίνει σωστά, οικονομικά η ανάπτυξη, καθώς οι πρώτες ύλες σήμερα πουλιόνται επεξεργασμένες και η επεξεργασία απαιτεί γνώση.

Η πολιτική λύση αφορά σε εφαρμογή πολιτικού συστήματος που μειώνει στο ελάχιστο τη δυνατότητα πελατειακής σχέσης κυβερνώντων με κυβερνωμένους. Η Αθηναϊκή δημοκρατία ήταν ένα τέτοιο σύστημα.

Στην πατρίδα μας έχουν σωρευθεί όλοι οι φαύλοι κύκλοι. Με τη συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχομε χάσει τη δυνατότητα να εκδώσουμε χαρτονόμισμα με ελεγχόμενο πληθωρισμό. Η διαφθορά, ενισχυόμενη με πολλαπλούς τρόπους, θριαμβεύει. Η πελατειακή σχέση βουλευτών με τους ψηφοφόρους τους είναι αναγκαστική – αλλιώς δεν εκλέγονται· και με την κυβέρνηση επίσης αναγκαστική – αλλιώς η κυβέρνηση πέφτει.

Μένει επομένως η στροφή προς την πραγματική οικονομία. Οι ανάγκες μας προσδιορίζονται κυρίως από τη δημογραφία μας. Η περίσσεια πληθυσμού, με υπεροχή πολυδάπανων και άχρηστων γέρων, διαρκώς μειούμενο αριθμό νέων που μπορούν να εργασθούν, και μειούμενο αριθμό γεννήσεων που επιτείνει το φαινόμενο δημιουργώντας φαύλο κύκλο, είναι δυσοίωνα στοιχεία. Απαιτείται αυστηρός επιστημονικός σχεδιασμός για το ποια είναι η επιθυμητή δημογραφική εικόνα και κατάλληλα μέτρα για να επιτευχθεί σε μερικές δεκαετίες. Οι πόροι μας είναι χαμηλής απόδοσης, αλλά ανεξάντλητοι και ελάχιστα ρυπογόνοι. Είναι η γη μας, ο ήλιος, οι άνεμοι, τα κύματα, οι υδατοπτώσεις μας. Ως προς την τεχνογνωσία μας, υπάρχει πλήθος πτυχιούχων, που αυτή τη στιγμή εγκαταλείπουν μαζικά την Ελλάδα, καθώς δεν υπάρχει ο κατάλληλος οικονομικός σχεδιασμός. Η φθηνή εργασία μπορεί να επιτευχθεί με κατάλληλη υποδοχή των μετοίκων που εισρέουν και εγκλωβίζονται στη χώρα μας μαζικά. Η ανάπτυξη, προς όφελος όλων πρέπει να γίνει κάτω από αυστηρούς όρους, που σημαίνει ότι πρέπει να ταιριάζει με το περιβάλλον, αλλιώς καταστρέφει τους ίδιους τους πόρους μας.

Πού καταλήγω;  Ότι το θέμα δεν είναι μόνο φόροι, μισθοί και δάνεια. Δεν είναι μόνο τι «ασημικά», μέσα παραγωγής, πολύτιμους πόρους, μπορούμε να πουλήσουμε. Το κύριο θέμα είναι να σχεδιάσουμε εμείς πρώτα ένα πρόγραμμα ανάπτυξης με τους πόρους που διαθέτομε, τις ανάγκες που υπάρχουν και την τεχνογνωσία που έχομε. Αυτό το σχέδιο προγράμματος περιμένω να ακούσω από τους πολιτικούς μας εδώ και πάνω από 10 χρόνια. Αντ΄ αυτού, ακούω ποιος είναι πιο κατάλληλος να νικήσει τον αρχηγό του αντίπαλου κόμματος. Ακόμα κι αν ο αρχηγός αυτός προσπαθούσε (μπράβο του!) να μην παρασυρθεί από λαϊκισμούς και διαφθορά.