ΕΥΠΙΣΤΙΑ Ή ΔΥΣΠΙΣΤΙΑ;

Δημήτρης Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com

Ηπειρωτικός Αγών, 26 Φεβρουαρίου 2021

Κατακλυζόμαστε από πληροφορίες. Κάποιες είναι άμεσες, αφενός εκείνες που εισάγονται από τις αισθήσεις μας και αφετέρου εκείνες που δημιουργούνται μέσα μας περιοδικά και γνωρίζομε πως πρέπει να φάμε, να πιούμε, κλπ. Ιδίως όμως στην κοινωνία που ζούμε, εισάγονται μέσα μας μέγα πλήθος πληροφοριών έμμεσα, από ό,τι είπε κάποιος. Όλες που παίρνομε υπόκεινται σε σφάλμα, σε χώρο και χρόνο. Ό,τι βλέπομε μια στιγμή μένει στο μάτι μας αρκετές στιγμές. Έτσι μπορούμε να βλέπουμε κινηματογράφο, όπου διακεκομμένες εικόνες μας φαίνονται σα συνεχής κίνηση. Δυο γειτονικοί νυγμοί στο δέρμα μας, αν είναι πολύ κοντά ο ένας με τον άλλον, γίνονται αντιληπτοί σαν ένας. Από τις αισθήσεις μας, η αφή είναι η πιο αξιόπιστη, διότι δεν αισθανόμαστε μόνον ό,τι αγγίζομε, αλλά και πώς αντιδρά αυτό στη δική μας επίδραση, π.χ. μαλακό ή σκληρό. Και η νόησή μας, που δομείται από τις πληροφορίες που λαμβάνει, προφανώς σφάλλει και μάλιστα ενδεχομένως απεριόριστα όπως στη φαντασία και στο όνειρο. Πολλαπλασιάζεται το σφάλμα των σημάτων που δεχόμαστε έμμεσα, επειδή το μαρτύρησε κάποιος άλλος.

Σ΄ αυτό το χάος η αντίδρασή μας είναι η διασταύρωση. Το κάθε τι εκπέμπει ερεθίσματα πολλαπλά που διεγείρουν ταυτόχρονα ποικίλες αισθήσεις μας, Έτσι, από τα αισθήματά μας προκύπτει η αντίληψη, που είναι σαφώς πιο αξιόπιστη από κάθε αίσθημα χωριστά.

Από τη διασταύρωση του αισθητού με το νοητό, με το προσδοκώμενο δηλαδή από τη σκέψη μας, προκύπτει η αλήθεια. Θέλομε να πιστεύουμε πως η αλήθεια είναι μία και μοναδική και την αναζητούμε. Στην πράξη η αλήθεια δεν είναι ένα σταθερό αμετάβλητο σημείο, αλλά ολόκληρη περιοχή του επιστητού με σφάλμα. Στη μοναδική αλήθεια πιστεύομε χωρίς τη χρήση των αισθήσεών μας που μας εξαπατούν. Σα να γεννιέται μέσα μας από αποκάλυψη. Την προσπελάζομε με πίστη. Την επιστημονική αλήθεια την προσπελάζομε με διαρκή διασταύρωση του αισθητού με το νοητό κόσμο, διαρκώς εναλλάσσοντας επαγωγικούς και παραγωγικούς συλλογισμούς, αναζητώντας το κοινό μεταξύ ποικίλων φαινομένων (επαγωγή) και συγκρίνοντας την προσδοκώμενη έτσι αλήθεια με τον αισθητό κόσμο (παραγωγή). Είναι αδύνατο να απαλλαγούμε εντελώς είτε από τη γνώση είτε από την πίστη. Μερικές φορές επικρατεί η πίστη. Αυτό είναι παράνοια, συχνά σύμπτωμα της σχιζοφρένειας. Αν εγώ πιστεύω παρανοϊκά πως κάποιος θέλει να με σκοτώσει, τίποτε δεν μπορεί να με πείσει για το αντίθετο (σύνδρομο καταδίωξης). Διασταύρωση των στοιχείων μιας δοξασίας μεταξύ τους (αντιφάσεις) είναι η άλλη μέθοδος.

Το πρόβλημα μεγεθύνεται όταν αφορά μια ολόκληρη κοινωνία. Όταν υπάρχει σημαντική στεγανότητα μεταξύ αρχόντων και αρχομένων, όπως στη μοναρχία και στην ολιγαρχία, οι άρχοντες, που νέμονται την εξουσία, προσπαθούν συνειδητά να εξαπατούν τους πολίτες. Προπαγάνδα. Στην ελεύθερη αγορά λέγεται διαφήμιση. Τίποτε τέλειο δεν υπάρχει στον αισθητό κόσμο. Τέλειος μπορεί να είναι μόνο ο νοητός, υπερβατικός, κόσμος. Αλλά αυτός δεν προσφέρεται για διασταύρωση με τον αισθητό, τον απτό κόσμο μας σα να μην υπάρχει. Καθώς τίποτε δεν είναι τέλειο, ο τρόπος διοίκησης συχνά σφάλλει και το σφάλμα καλούνται να το πληρώσουν όχι οι άρχοντες, αλλά οι αρχόμενοι. Αρχίζουν οι αντιδράσεις, που κλονίζουν την εξουσία. Η “έξυπνη” εξουσία προσπαθεί να αποδείξει πρώτα ότι τα πράγματα δεν πάνε άσχημα. Όταν πια η κακοδαιμονία έχει φτάσει στο έπακρο και δεν κρύβεται, η προσπάθεια είναι να δείξει ότι για την αποτυχία φταίνε άλλοι. Οι άλλοι, μπορεί να είναι ο ίδιος ο λαός. Για τη θρησκευτική πίστη μας, οι θεομηνίες οφείλονταν στο γεγονός ότι ο κόσμος δεν πειθαρχεί στις εντολές του Θεού, που μας μεταφέρονται από τους αντιπροσώπους Του, την εξουσία, αλλά στα ανομήματα του ίδιου το λαού. Ο κατακλυσμός του Νώε, η καταστροφή στα Σόμορα κλπ οφείλονταν στο ότι οι άνθρωποι έγιναν κακοί. Απόγονοι του κακού Κάιν ήταν άλλωστε. Όταν στη συνείδηση του λαού η ευθύνη έχει μετατεθεί από το Θεό στους άρχοντές του, ευθύνη για την αποτυχία έχουν, γι΄ αυτούς, πρώτα οι ίδιοι οι πολίτες. Αν δεν τιθασεύεται μια πανδημία φταίνε οι πολίτες που δεν πειθαρχούν στους κανόνες που επιβάλλουν οι άρχοντες. Φυσικά, δεν λείπουν ίχνη  αλήθειας από τέτοια επιχειρήματα, αλλά είναι αδύνατο να πειθαρχήσει ένας λαός σε ποσοστό 100%. Η άλλη λύση είναι ότι φταίνε οι άλλοι, που μπορεί να είναι όποιος φαντασθεί κανένας. Για τα δεινά μας μπορεί να ευθύνονται Τούρκοι, Φράγκοι, Αμερικανοί, Γερμανοί, η ΕΕ, Εβραίοι, Σιωνιστές, μασόνοι, ο Σόρος ή δεν ξέρω ποιος άλλος. Μ΄ αυτό τον τρόπο εκτρέπει η εξουσία τη δικαιολογημένη, αληθινή, οργή του λαού από τον εαυτό της στον αποδιοπομπαίο τράγο. Και μεταχειρίζεται κάθε είδους πληροφορίες γι΄ αυτό το σκοπό. Όμως, αν δω τη φωτογραφία ενός μεγιστάνα στο γραφείο του με μια σβάστικα ή ένα σφυροδρέπανο, αυτό δεν σημαίνει πως αυτός είναι ναζιστής ή κομμουνιστής. Το πιθανότερο είναι να πρόκειται για πλαστογραφία. Οι πράξεις κάποιου είναι οι αδιάψευστοι μάρτυρες της αλήθειας, λέει ο Ιησούς. Ο απελθών πρόεδρος των ΗΠΑ κατηγορήθηκε για πολλά, που δεν ξέρω πόσα είναι αληθινά. Όμως είναι βέβαιη πράξη ότι αποσύρθηκε από τις διεθνείς υποχρεώσεις του για την κλιματική αλλαγή και την Παγκόσμια Υγεία. Δεν ξέρω αν άλλοι είναι καλύτεροι ή χειρότεροι, αλλά γι΄ αυτόν δεν έχω πολλές αμφιβολίες.

Πολλοί είναι οι εύπιστοι στην παραπληροφόρηση. Και πολλοί είναι οι δύσπιστοι στην επίσημη πληροφόρηση. Υπάρχουν όμως και σημαντικός αριθμός ατόμων που είναι ταυτόχρονα και τα δύο. Και αυτό δεν είναι ιδιότητα του τυχόντος, αμόρφωτου, απληροφόρητου ατόμου. Επιστήμονες με υψηλό δείκτη νοημοσύνης και εκπαίδευση, άριστοι στο να διακρίνουν το σφάλμα από το ορθό στον τομέα που έχουν σπουδάσει, είναι συχνά δύσπιστοι στην αλήθεια και εύπιστοι στο ψέμα έξω από τον τομέα τους. Πόσο κακό είναι αυτό;

Συνήθως είναι μεγάλο κακό, ιδίως όταν παρασύρεται το πλήθος των πολιτών. Από την άλλη, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πρόοδος στην ανθρωπότητα οφείλεται στο ότι κάποιοι άνθρωποι αμφισβήτησαν την επίσημη θέση και αναζήτησαν την αντίθετή της. Αν δεν είχαν υπάρξει τέτοιοι, ακόμη ο ήλιος θα γύριζε στον ουρανό γύρω από την επίπεδη γη και όχι η γη γύρω από τον άξονά της και γύρω από τον ήλιο. Μπορεί να πληρώσουν με τη ζωή τους την αποκοτιά τους (π.χ. Giordano Bruno). Παρ΄ όλα αυτά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτό ισχύει για ένα μόνο στενό τομέα του επιστητού στον οποίον έχουν αφιερώσει τη ζωή τους, ενώ σε άλλους τομείς μπορεί να σφάλλουν όπως και κάθε άλλος.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ

Δημήτρης Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com

Πρωινός Λόγος, Τρίκαλα, 25 Φεβρουαρίου 2021

Τα πολιτικά φαινόμενα είναι κάποτε αιφνίδια, πόλεμοι, επαναστάσεις, δικτατορίες κλπ. Τα κοινωνικά φαινόμενα όμως κατά κανόνα εξελίσσονται τόσο αργά, που δεν τα παίρνομε είδηση. Η κοινωνία, για να υπάρχει, απαιτεί πρώτιστα επικοινωνία μεταξύ των μελών της. Συναισθηματική επικοινωνία έχουν και τα κοντινά μας αγελαία ζώα. Ανταλλαγή σημάτων έχουν απαραίτητα και τα κοινωνικά έντομα, κυρίως χημική. Όμως, η ανθρώπινη κοινωνία, χωρίς να της λείπει αυτό το επικοινωνιακό οπλοστάσιο, διαθέτει λόγο και έναρθρη μιλιά, που αυξάνει σχεδόν απεριόριστα τις δυνατότητές της. Η γλώσσα εξελίσσεται επομένως διαρκώς για να υπηρετεί τις κοινωνικές ανάγκες. Η ανακάλυψη της αλφαβητικής γραφής, που όταν πρωτοξεκίνησε ήταν φωνητική, αποτέλεσε μείζονα σταθμό στην ιστορία της γλώσσας και της κοινωνίας, καθώς επέτρεψε λογική επαφή όχι μόνο με το άμεσο περιβάλλον, αλλά και με απόμακρους ανθρώπους και με προγόνους, που δεν υπάρχουν πια, και με απογόνους, που κάποτε θα έλθουν.

Στη διάρκεια της ζωής μου είδα εξελίξεις στην κοινωνία και στη γλώσσα, που οι σημαδιακές ήταν οι πολιτικές αποφάσεις να καθιερωθεί η δημοτική ως επίσημη γλώσσα και να καταργηθούν οι πολλοί τόνοι και τα πνεύματα. Ανεξάρτητα όμως από αυτά, η γλώσσα μας εξελισσόταν, καθώς άλλαζε η κοινωνία. Μείζων εξέλιξη ήταν, η κοινωνική θέση της γυναίκας. Όταν ήμουν παιδί, συνεχιζόταν η πανάρχαιη παράδοση της πατριαρχίας.  Οι γυναίκες ήταν εστιάδες (φύλακες του σπιτιού και της φωτιάς), σύζυγοι και μητέρες των παιδιών των αντρών τους. Αντίθετα, οι άνδρες ήταν άλλος αγρότης, άλλος βοσκός, άλλος έμπορος, άλλος στρατιώτης, άλλος οικοδόμος, απέραντος κατάλογος από διαφορετικά επαγγέλματα που από τη συνεργασία τους προέκυπτε η λειτουργία της κοινωνίας τους. Στη διάρκεια της ζωής μου οι γυναίκες εξισώθηκαν με τους άνδρες. Δεν εννοώ μόνο πολιτικά, αποκτώντας ψήφο, αλλά και κοινωνικά. Παραδοσιακά ανδρικά επαγγέλματα άρχισαν να τα έχουν και οι γυναίκες. Αυτή η αλλαγή έπρεπε να ακολουθείται από αντίστοιχη αλλαγή στη γλώσσα. Η επίσημα κρατούσα τότε εκδοχή της γλώσσας μας, η καθαρεύουσα, δεν κάλυπτε τις ανάγκες. Τα πρωτόκλιτα, (Τζάρτζανος), έχουν αρσενικά που λήγουν σε -ας και -ης και θηλυκά που λήγουν σε -α και -ή. Ναι, αλλά ξαφνικά προέκυψε η ωραία γυμνασιάρχης μας. Ο γυμνασιάρχης ήταν πρωτόκλιτος. Η γυμνασιάρχης όμως; Ακολουθώντας το παράδειγμα της ανθοπώλιδος, θα έπρεπε να λέμε η γυμνασιάρχις, της γυμνασιάρχιδος. Μα στα έφηβα παιδιά, η ωραία λεπτεπίλεπτη, επικεφαλής του σχολείου μας να είναι γυμνασιάρχιδος; Κανένας δεν θα το δεχόταν. Εξάλλου, εμφανίσθηκε και η δικαστής, και η ταμίας κλπ. Αυτές πώς κλίνονται;

Η ανεπάρκεια αυτή της καθαρεύουσας δεν λύθηκε με τη δημοτική. Όταν έγραψε τη γραμματική του ο Τριανταφυλλίδης, το 1940-41, η κοινωνική θέση της γυναίκας δεν είχε αλλάξει ακόμη κι έτσι δεν δόθηκαν λύσεις στο πρόβλημα. Ούτε το 1975 όταν επισημοποιήθηκε η δημοτική. Υπήρξα πρόθυμος να υιοθετήσω τη δημοτική, αλλά βλέποντας την ανεπάρκειά της, όπως και της καθαρεύουσας, αναγκάσθηκα να κάνω προσωπική έρευνα στη γλώσσα. Η προσπάθεια ήταν να αναζητήσω λύσεις στα πλαίσια των γραμματικών κανόνων της καθιερωμένης πια δημοτικής, συμπληρώνοντας αυθαίρετα τα κενά της, όχι καταργώντας κανόνες της. Κι αυτό για να είμαι εγώ τουλάχιστον συνεπής στη χρήση της γλώσσας στα κείμενά μου. Να λοιπόν μια πολύ πολύ συνεπτυγμένη λύση που προτίμησα και κάποιοι από τους κανόνες που επέβαλα στον εαυτό μου.

Όλα τα αρσενικά λήγουν στην ονομαστική σε -ς, ενώ στη γενική είναι άσιγμα. Στα θηλυκά, αντίθετα η γενική είναι ένσιγμη ή -ου. Παραδείγματα: Ο, η, δικαστής του δικαστή, της δικαστού. Ο, η επιστήμονας, του επιστήμονα της επιστήμονος. Ο, η γραμματέας, του γραμματέα, της γραμματέως. Ο, η οδοντίατρος, του οδοντίατρου, της οδοντιάτρου Ο, η ταμίας, του ταμία, της ταμίου. Ο θυρεοειδής του θυρεοειδή, η μιτροειδής της μιτροειδούς. Ο ιχθύς του ιχθύ, η ισχύς της ισχύος. Δεν επιβάλω κανόνες, χωρίς μάλιστα να είμαι επιστημονικά καταρτισμένος στη γλωσσολογία.  Αλλά και οι ειδικοί, δεν πρέπει να επιβάλουν κάποιους κανόνες στη γλώσσα, αλλά να μελετήσουν πώς χρησιμοποιούν προφορικά και γραπτά τη γλώσσα μας οι σύγχρονοι Έλληνες χρήστες, να επισημάνουν τις διαφορές μεταξύ τους και τα κοινά σημεία τους, όταν η γραμματική δεν δίνει λύσεις, και από τα κοινά σημεία να προτείνουν ως γραμματικούς κανόνες τον κοινότερο τρόπο. Αυτό δεν εμποδίζει εναλλακτικές λύσεις: όπως “δικαστίνα, ταμίισσα, θυρεοειδούς κλπ. Και μπορώ να συζητώ με ένα φίλο για τη φιλοσοφία του “Αριστοτέλη”, ενώ περπατάμε στην οδό “Αριστοτέλους”. Όπως οι πρόγονοί μας έλεγαν “λυόντων και λυέτωσαν”.

Μείζονες αλλαγές στη γλώσσα μας διαρκώς εξελίσσονταν. Στα Ομηρικά έπη τα άρθρα συγχέονται με τις αντωνυμίες και οι προθέσεις με τα επιρρήματα. Συχνά επαναλαμβανόμενος στίχος στην Ιλιάδα: “Τον δ’  απαμειβόμενος προσέφη πόδας ωκύς Αχιλλεύς”. Το “τον” δεν είναι βέβαια άρθρο, αλλά αντωνυμία (=”αυτόν”). Και ο “πόδας ωκύς”, ο γοργοπόδαρος, Αχιλλεύς αναφέρεται άναρθρος. Χωρίς άρθρα και προθέσεις η γλώσσα εξέφερε άριστα τη συναισθηματική αξία του λόγου, αλλά δεν επαρκούσε για τις ανάγκες του πεζού λόγου, της ιστορίας, φιλοσοφίας, πολιτικής κλπ. Έτσι, στην κλασική περίοδο προστέθηκαν αυτά τα μέρη του λόγου. Όχι επειδή το διέταξε ένας υπουργός παιδείας, αλλά διότι απαιτήθηκε από τις επικοινωνιακές ανάγκες. Στην Αλεξανδρινή εποχή έμαθαν να μιλούν Ελληνικά το μεγάλο πλήθος των “βαρβάρων” που είχε κατακτήσει ο Αλέξανδρος. Καθώς όμως δεν υπήρχε πια δημοκρατία, δεν ήταν απαραίτητο να μπορούν και να γράφουν. Ισηγορία δεν υπήρχε. Έτσι, ενώ η γλώσσα εξελισσόταν, δεν ακολουθούσε και η γραφή. Ως τότε, όταν το “ποιέομεν” άρχισε να προφέρεται “ποιούμεν”, το έγραψαν “ποιούμεν”. Στην Αλεξανδρινή εποχή όμως και ως σήμερα, ενώ το “αίμα” το λέμε “έμα” εξακολουθούμε να το γράφουμε “αίμα”, προδίδοντας έτσι τη μεγαλοφυή επινόηση των προγόνων μας με τη φωνητική αλφαβητική γραφή.

Η εμμονή μας στον αρχαίο τύπο και όχι στο αρχαίο πνεύμα, να αντιγράφουμε τους προγόνους μας, αντί να υιοθετούμε τη στάση τους, έβλαψε σοβαρά το σύγχρονο Ελληνισμό. Η ασυμβατότητα μεταξύ της ομιλούμενης γλώσσας και της επίσημης (καθαρεύουσας) και γραφής της κατέστησε την Ελληνική γλώσσα εξαιρετικά δύσκολη στην εκμάθησή της. Έτσι, στις αρχές του περασμένου αιώνα, στη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, μολονότι ο αριθμός των Ελληνικών σχολείων ήταν περίπου διπλάσιος από εκείνον των αλλόγλωσσων λαών, δεν μπόρεσε να επικρατήσει η Ελληνική ως επίσημη γλώσσα όλων των Βαλκανίων, όπως παρατηρεί ο G. Weigand (1920): “Αν η λαϊκή ελληνική ήταν και η γραπτή ελληνική, τότε θα γίνονταν η κοινή γλώσσα όλων των χριστιανικών λαών της Μακεδονίας”.   

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Δημήτρης Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com

Κοινή Γνώμη, 23 Φεβρουαρίου 2021

Τι θέλω κι ασχολούμαι με θέματα με τα οποία δεν έχω ποτέ εντρυφήσει; Όμως καθένας μπορεί να βλέπει απέξω κάτι που από μέσα κρύβει πολλά. Και απέξω βλέπω κάτι που μου φαίνεται πρωτόγνωρο, διεθνώς πρωτοποριακό. Από την εποχή της Επανάστασης, η διάθεση που επικρατούσε ήταν να ξαναγίνουμε αυτό που ήμαστε, η πανίσχυρη, αιωνόβια Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, θέλαμε πρωτεύουσα μας την Κωνσταντινούπολη, να είμαστε “Ρωμιοί”. Αυτή οδήγησε στη Μεγάλη Ιδέα με τον αμιγή Ελληνικό πληθυσμό. Η χαλάρωση αυτής της στεγανότητας στις αρχές του περασμένου αιώνα, οδήγησε στη Βαλκανική Συμμαχία, τη μεγάλη δόξα μας εκείνης της εποχής. Έφθασε στο ζενίθ, όταν βρέθηκε ο στρατός μας έξω από την Πόλη και κοντά στην Άγκυρα, χωρίς πια τις συμμαχίες που είχαν δημιουργηθεί. Και τότε ήλθε η ασύλληπτη ανώμαλη προσγείωση με το μεγαλύτερο όλεθρο που έχει υποστεί ο Ελληνισμός, με το ξερίζωμά του από εδάφη πάτρια από τουλάχιστον 3500 χρόνια. Οι έξι που εκτελέσθηκαν για προδοσία είχαν πρωτεύουσα ευθύνη για το τι συνέβηκε τότε, αλλά, πρώτο, δεν ήταν προδότες – και με βάση την καταδίκη για εθνική προδοσία εκτελέστηκαν· και δεύτερο, με την τιμωρία τους ξεπλύθηκε η ενοχή όσων ήταν οι φορείς και οι ταγοί της ολέθριας εκείνης ιδέας. Η Μεγάλη Ιδέα αντικαταστάθηκε με την Εθνικοφροσύνη που προσπαθούσε να υψώσει στεγανά τείχη γύρω από το έθνος μας. Κι άρχισε το κυνήγι μαγισσών, όλων εκείνων δηλαδή που αντιστέκονταν στην άρχουσα τάξη. Είναι κοινή πρακτική στα ολοκληρωτικά καθεστώτα, να κολλούν στους  αντιφρονούντες μια σφραγίδα, όπως συμμορίτες, τρομοκράτες κλπ. Τις τελευταίες δεκαετίες άρχισε να αποκαλύπτεται ο πραγματικός κίνδυνος που μας απειλεί. Ολοένα γίνεται, ωστόσο, σαφέστερος, με τις παράλογες αξιώσεις των ηγετών της γειτονικής μας χώρας, που ονειρεύονται την αναβίωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σα να μου φαίνεται λοιπόν πως αρχίσαμε, με μεγάλη δυσκολία βέβαια, να ξυπνάμε.

Μετά τη μεταπολίτευση, ξανάγιναν επίσημοι πολίτες όλοι οι Έλληνες με πρωτεργάτες τον πρεσβύτερο Καραμανλή και τον Α.Παπανδρέου. Ο μάρτυρας Π.Μπακογιάννης με τον Κ.Μητσοτάκη και το Χ.Φλωράκη έκαναν το αδιανόητο, να μετέχουν στην ίδια Κυβέρνηση μαζί η δεξιά και η αριστερά που αλληλοσφάζονταν στον εμφύλιο. Είχε προηγηθεί η δεύτερη μεγάλη εθνική καταστροφή με την τραγωδία του Κυπριακού Ελληνισμού. Τα τελευταία χρόνια, ενώ εντείνεται με εκθετικούς ρυθμούς η επιθετικότητα των γειτόνων, είδαμε να φεύγει γλιστρώντας σιγά σιγά η έννοια της εθνικής στεγανότητας. Το κράτος μας, από κράτος-έθνος, έγινε κράτος-μέλος με την ένταξή μας στην ΕΕ. Οι θρησκευτικές αβυσσαλέες έχθρες (σχίσμα) άρχισαν να αμβλύνονται. Στην ιδιαίτερη πατρίδα μου με το μικτό πληθυσμό γιορτάζομε το Πάσχα μαζί ορθόδοξοι και καθολικοί. Πριν από λίγα χρόνια είδαμε τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών, τον Οικουμενικό Πατριάρχη και τον Πάπα να βοηθούν μαζί τούς έρημους μετανάστες που έφευγαν από την άνεση της πατρίδας τους για να επιβιώσουν από σχεδόν βέβαιο θάνατο.

Και φθάνω στο πιο σημαντικό, νομίζω, γεγονός. Εδώ και αρκετά χρόνια είδαμε να μετατρέπεται η ενδοστρέφεια σε εξωστρέφεια, έστω και με επώδυνες λύσεις. Δεν υπάρχει συμβιβαστική λύση χωρίς κόστος, πάρε-δώσε είναι. Βρήκαμε λύση στο πρόβλημα με τη βόρεια γείτονά μας σταματώντας έτσι την πορεία της προς το αντίπερα στρατόπεδο. Συγχρόνως άρχισαν εποικοδομητικές σχέσεις με άλλους γείτονες γύρω μας, Αίγυπτο, Ισραήλ κλπ. Η πορεία αυτή συνεχίσθηκε και επιταχύνθηκε, πάλι με σημαντικό εθνικό κόστος, από την παρούσα κυβέρνηση. Έτσι, φθάσαμε, για πρώτη φορά, νομίζω, διεθνώς, να έχουμε μια τριμερή αλλόθρησκη συνεργασία με κοινό στόχο. Η ορθοδοξοχριστιανική δυάδα Ελλάδας Κύπρου, το Ιουδαϊκό Ισραήλ, η Μουσουλμανική Αίγυπτος, με συνεπίκουρες άλλες Αραβικές χώρες, πρωτοφανώς συνεργάζονται για κοινό σκοπό. Σ΄ αυτή την προσπάθεια συμπαραστέκονται και καθολικοχριστιανικές δυνάμεις, όπως η Γαλλία και η Ιταλία. Είναι, ίσως, η πρώτη φορά που δημιουργείται ένας πυρήνας συνεννόησης μεταξύ των τριών αντιμαχόμενων θρησκειών που έχουν κοινή καταγωγή, την πίστη στο Θεό του Αβραάμ. Η γειτόνισσα συμπεριφέρεται ως εάν αυτή η προσπάθεια να στρέφεται εναντίον της. Ο σκοπός όμως είναι άλλος, η από κοινού από όλους αξιοποίηση του υπέροχου πλούτου της Ανατολικής Μεσογείου με τον υποθαλάσσιο προσδοκώμενο θησαυρό της.

Σημαντική εδώ είναι κι άλλη μια ιστορική δύναμη, η Τουρκία. Γιατί να μη μετέχει κι αυτή σ΄ αυτή την προσπάθεια; Πρέπει να αποβάλει την ψευδαίσθηση της Οθωμανικής ταυτότητάς της, όπως αποβάλλαμε κι εμείς τη Βυζαντινή ονειροπόλησή μας. Εδώ, βρίσκεται το πνεύμα της αποκλειστικότητας με το οποίο άρχισα. “Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη”. Μα είναι ανάγκη να είναι αποκλειστική; Αν μια περιοχή θέλω να την έχω εγώ, αλλά όχι εσύ, φθάνομε σε συγκρουσιακό αδιέξοδο. Αν όμως θέλουμε κι οι δυο να την έχουμε, το αδιέξοδο εξαφανίζεται. Αν, για να έχει μεγάλη ΑΟΖ η γείτονα, πρέπει να μην έχουν καμιά ΑΟΖ το Καστελόριζο και τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου, το αδιέξοδο και η καταστροφική σύγκρουση φαίνονται αναπόφευκτα. Ήδη σήμερα (16.2.21) διαβάζω πως οι παγκόσμιοι γίγαντες, ΗΠΑ και Ρωσία άρχισαν να ξυπνάνε, καθώς αποκαλύπτονται τα όνειρα των νεοοθωμανών. Ως τώρα εκβίαζαν τη μια χώρα ερωτοτροπώντας με την άλλη. Τώρα, σα να μου φαίνεται πως άρχισαν να αφυπνίζονται. Θα δούμε.

Όπως σε επίπεδο προσώπων, έτσι και σε επίπεδο κρατών, πρέπει να το χωνέψουμε πως υπάρχουν πολλά σημεία που πρέπει να λέμε “εμείς” και όχι “εγώ”. Είναι αδιανόητο να φαντασθούμε μια μεγάλη επιχείρηση με διεθνή αντίκτυπο μόνοι μας. Και, αντί να συνεργαζόμαστε με μεγάλες δυνάμεις που δεσπόζουν αποικιοπρεπώς πάνω σε εκείνες με τις οποίες συνεργάζονται, να συμπροσπαθούμε με άλλους, πολύ αδρά ισοδύναμους με μας, κοινωνικοστρατιωτικά “μικρομεσαίους”, χωρίς ονειροφαντασίες γίγαντα. Ίσως ο λόγος που εξακολουθεί να λειτουργεί η ΕΕ, παρά τα βαρίδια που έχουν σωρευθεί, είναι ότι άλλος έχει την οικονομική (Γερμανία) και άλλος τη στρατιωτική (Γαλλία) ισχύ. Αν ξανά συγκεντρώνονταν οι δυο αυτές ισχύες σε μία χώρα, π.χ. Γερμανία, θα είχαμε πλήρη υποδούλωση και τελικά διάλυση αυτού του ακόμη ελπιδοφόρου οικοδομήματος.

Και μια που μιλάω για Ευρώπη, είναι αναγκαίο κάποτε να απεξαρτηθεί από την Αμερικανική ομπρέλα – όχι βέβαια να συγκρουσθεί. Ωστόσο, οι σχέσεις της με τους άλλους γίγαντες, κυρίως Ρωσία, Κίνα, να μην υπαγορεύονται από τα συμφέροντα μόνο της υπεραντλαντικής δύναμης. Χρειαζόμαστε τη διαλεκτική συνεργασία μαζί τους. Με τη Ρωσία ιδιαίτερα (με την οποία σημειώνω οι Έλληνες έχομε πολλά παράπονα) να θυμόμαστε πως έχομε κοινό πολιτισμό (μουσική, λογοτεχνία, θέατρο, επιστήμες κλπ) και ότι η δύση ήταν πάντοτε επιτιθέμενη (συμπεριλαμβάνοντας κι εμάς στην Κριμαία), ενώ η Ρωσία εναντίον της δυτικής Ευρώπης ποτέ.

ΦΑΚΕΛΩΜΑ

ΤΟ BLOG

20/02/2021 09:26 EET | Updated 21 λεπτά πριν

12. Φακέλωμα

Ευθύνες και υποχρεώσεις με αφορμή την κακοκαιρία και την πανδημία

•  
•  
•  
•  
•  

•  

• Δημήτρης Α. Σιδερής Ομότιμος καθηγητής καρδιολογίας

GETTYΗ «Μήδεια» πέρασε από την Αθήνα

Σεισμός. Έκρηξη ηφαιστείου. Παγετώνας. Καύσωνας. Ξηρασία. Πλημμύρα. Σιτοδεία. Λοιμός. Και τόσα άλλα, για τα οποία δεν μπορώ τίποτα να κάνω. Κάποιες αόρατες δυνάμεις είναι. Όσο και αν τις προσωποποιώ, τις ονομάζω Θεό, Φύση, Μυστικές σκοτεινές δυνάμεις, δεν μπορώ τίποτε να κάνω γι΄ αυτές. Δεν είμαι εγώ υπεύθυνος.

Ζω πριν από πολλές δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Προσπαθώ να μαζέψω καρπούς και να σκοτώσω κάποιο θήραμα, να βρω κατάλυμα, να προστατευθώ από άλλους θηρευτές, ποικίλα θηρία. Τώρα είμαι εγώ ο μόνος υπεύθυνος.

Όμως οι άνθρωποι κάποια στιγμή άρχισαν να οργανώνονται σε κοινωνίες. Από τροφοσυλλέκτες έγιναν τροφοπαραγωγοί. Και η υπευθυνότητα άρχισε να γίνεται διαρκώς πιο πολύπλοκη. Προστέθηκε μια τρίτη, η κοινωνία, που αναλαμβάνει αυτή σημαντικό μέρος από την ευθύνη της ύπαρξής μου, ενώ εγώ με όλα τα άλλα μέλη της είμαστε αρμόδιοι για τη δομή και λειτουργία της.

Πάντοτε μένει κάτι απόλυτο, ο θάνατός μου. Όσο ήμουν πρωτόγονος, δεν πέθαινε κανένας. Έπαυε να υπάρχει, αλλά κανένας δεν ενδιαφερόταν γι΄ αυτό. Επομένως για κανέναν δεν πέθαινε.

Με τη δημιουργία της κοινωνίας, που, παράγοντας, δημιουργούσε αποθήκες αυτοπολλαπλασιαζόμενων αγαθών, αυτές έπρεπε να μη σκορπίσουν μετά το θάνατό κάποιου, ώστε να μεταβιβασθούν σε άλλον.

Τώρα υπάρχει θάνατος. Θυμάται το μακαρίτη όλη η κοινωνία με την κηδεία του, μόνον από μνήμης αρχικά.

Στη συνέχεια τον θυμάται διαγράφοντάς τον από κάποια κατάστιχα, το ληξιαρχείο. Όλα αυτά είναι υποχρεώσεις για όλους, που είναι υποχρεωμένοι από την κοινωνία να δηλώνουν τη γέννηση και το θάνατο.

Η κοινωνία οργανώνεται παραπέρα και τώρα χρειάζεται τεκμηρίωση και της ζωής. Καθένας πρέπει να έχει ταυτότητα. Το ”φακέλωμα” έχει αρχίσει. Καθένας μας είναι καταγραμμένος στα κατάστιχα της πολιτείας (ληξιαρχείο), της εφορίας, των τραπεζών, της αστυνομίας, ιδιωτικών επιχειρήσεων. Και διαμέσου όλων αυτών η κοινωνία γνωρίζει το καθετί για μένα. Αυτό είναι το τίμημα για τις υπηρεσίες που μου προσφέρει η πολιτεία. Και δεν είναι λίγες.

Έρχομαι τώρα στη συγκεκριμένη κατάσταση. Είμαστε οργανωμένο κράτος. Χιόνισε λίγο παραπάνω από το συνηθισμένο. Και, στην πρωτεύουσα, χάθηκε το ηλεκτρικό ρεύμα και το νερό. Ποιος είναι ο υπεύθυνος;

Είναι οι αόρατες δυνάμεις που λέγαμε; Ασφαλώς. Κανένας δεν φταίει που χιόνισε, που γίνεται πλημμύρα ή σεισμός. Και κανένας όμως δεν έχει χάσει τις δικές του ευθύνες. Ωστόσο, η οργανωμένη κοινωνία, έχει αναλάβει τις δικές της.

Τα δέντρα στις λεωφόρους και οι στύλοι της ΔΕΗ δεν φύτρωσαν μόνα τους, ώστε με το βάρος του χιονιού να πέφτουν τα κλαδιά και να κόβουν τα καλώδια.

Ευθύνη της κοινωνίας ήταν βέβαια να μην είναι κατασκευασμένα τα έργα με αυτό τον επικίνδυνο τρόπο.

Ευθύνη της πολιτείας είναι να μην επιτρέπει να χτίζονται σπίτια μέσα σε δάση που είναι ενδεχόμενο να γίνουν παρανάλωμα μιας πυρκαγιάς, όπως έχει γίνει δυστυχώς πολλές φορές.

Ούτε μέσα σε αποξεραμένα ρέματα, όπου με μια νεροποντή παρασέρνονται και χάνονται ζωές. Φυσικά σε όλα αυτά μετέχει και η προσωπική ευθύνη του καθενός.

Παλιότερα είχαν οι παππούδες μας τζάκι και μαζεμένα από το καλοκαίρι ξύλα για το χειμώνα. Δεν είχαν ψυγεία, αλλά είχαν ένα δροσερό κελάρι και διατηρούσαν τρόφιμα που αντέχουν στο χρόνο, λάδι, ζάχαρη, παστά, ξιδάτα κλπ. Είχαν και το δικό τους πηγάδι.

Σήμερα, όλα έχουν γίνει πιο εύκολα χάρη στην κοινωνική οργάνωση, αλλά έχομε τόσο πολύ εξαρτηθεί από αυτήν που μόλις η θεομηνία γίνει ισχυρότερη, χανόμαστε. Για να ζήσει κάποιος έξω από την κοινωνία πρέπει να είναι θεός η θηρίο (Αριστοτέλης).

Ζούμε και σε μια περίοδο πανδημίας. Μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο έχουν πεθάνει σε όλο τον πλανήτη πάνω από 1 εκατομμύριο από τον ιό.

Φυσικά, έτσι κι αλλιώς θα πέθαιναν και μπορεί να υποστηρίξει κάποιος πως τα λεγόμενα θύματα του κορωνοϊού είναι οι ευπαθείς ομάδες που έτσι κι αλλιώς θα πέθαιναν από άλλες αιτίες.

Στο κάτω κάτω, ο θάνατος των ανθρώπων έχει πιθανότητες 100%, ούτε ένας παραπάνω ούτε ένας παρακάτω.

Ναι, αλλά με τον κορωνοϊό πέθαναν πριν από τη στιγμή που ”έτσι κι αλλιώς” θα πέθαιναν. Ποιος είναι ο υπεύθυνος. Η προσπάθεια να ενοχοποιηθούν συγκεκριμένες ανθρώπινες δυνάμεις, π.χ. η Κίνα, δεν ευδοκίμησαν.

Αλλά κι αν ήταν έτσι, η τιμωρία τους, αν μπορούσε να εφαρμσοθεί, δεν θα σταματούσε την πανδημία των θανάτων σε όλο τον πλανήτη. Τα απαραίτητα μέτρα είναι κοινωνικά και ατομικά.

Από τα άτομα η εφαρμογή προσωπικής άμυνας, χρήση μάσκας, καθαριότητα, αποφυγή συνωστισμών κλπ.

Από την πλευρά της πολιτείας η ευθύνη να διαθέτει κατάλληλες θεραπευτικές μονάδες με τα όργανα και το προσωπικό τους, την παραγωγή και διάθεση εμβολίων ή άλλων φαρμάκων, την επίβλεψη της τήρησης των αναγκαίων ατομικών μέτρων, με εξασφάλιση, κατά το δυνατόν, των αναγκών τους χωρίς συνωστισμούς, την αποκέντρωση κλπ.

Τίποτε από αυτά δεν είναι εύκολο. Η αποτελεσματικότητα και ασφάλεια των φαρμάκων απαιτεί περίπου μια δεκαετία.

Όταν όμως αντιμετωπίζεται μαζική παραγωγή πρόωρων θανάτων, δεν μπορείς να περιμένεις και αναγκάζεσαι να κάνεις συμβιβασμούς.

Όλα αυτά σημαίνουν αύξηση της εξάρτησης, με άμεσα ή έμμεσα υποχρεωτική εφαρμογή των μέτρων, της μασκοφορίας, των εμβολιασμών, με φακέλωμα των εμβολιασμένων κλπ.

Το τελικό ερώτημα είναι τη θέλομε τέτοια εκχώρηση υπευθυνότητας από τον καθένα μας, στην κοινωνία;

Η ύπαρξη της κοινωνίας απαιτεί οργάνωση, που το ουσιώδες στοιχείο της είναι πως έχει άρχοντες και αρχομένους.

Το σύνολο της κοινωνίας ενεργεί σύμφωνα με τη βούληση των αρχόντων, που αποτελούν την εξουσία, το μόνο οργανισμό που έχει τη νόμιμη άδεια να ασκεί βία, ώστε να υποχρεώνει όλους να ενεργούν όπως απαιτεί το σύνολο.

Ο κίνδυνος είναι η εξουσία να ενεργεί για το συμφέρον των αρχόντων, και όχι για εκείνο των πολιτών, ή να αποτελεί μέρος μιας αόρατης εξουσίας, διεθνούς ολιγαρχίας, που δεσπόζει πάνω στον Πλανήτη.

Η εξουσία, εκτελεστική (κυβέρνηση), νομοθετική (βουλή) και δικαιοσύνη, είναι δύο ειδών.

Για το ένα είδος, τη βουλή, εκφραστή της βούλησης των πολιτών, και την ποινική δικαιοσύνη, απαιτείται μόνον εντιμότητα και κοινός νους.

Αυτές οι ιδιότητες είναι εξίσου κατανεμημένες σε όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα από καταγωγή, φύλο, πλούτο, μόρφωση κλπ.

Για το άλλο είδος, την κυβέρνηση και την αστική και διοικητική δικαιοσύνη, απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις.

Πώς θα μπορούσε να εφαρμοσθεί μια παρόμοια αρχή στη σύγχρονη εποχή, παρουσιάζεται σε γενικές γραμμές ολοκληρωμένα στο ”Κατανοώντας την Πολιτική, εκδόσεις Αγγελάκη”.

Οι πρόγονοί μας είχαν λύσει το πρόβλημα. Με κλήρωση, όλοι οι πολίτες εκπεριτροπής, μετείχαν στο ρόλο των αρχόντων, όπου δεν απαιτούνταν ειδικές γνώσεις (δημοκρατία).

Εθνικός ηρωισμός και εθνική προδοσία

Εθνικός ηρωισμός και εθνική προδοσία

Δημήτρης Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com

Ηπειρωτικός Αγών, 18 Φεβρουαρίου 2021.

Επετειακό. Αμφιβάλλω αν συμφωνεί κάποιος με όσα γράφω. Όλοι οι ηγέτες που γνώρισα έκαναν και καλά και κακά στον τόπο μας. Ανάλογα και από ποια σκοπιά θα το δει κανένας. Η καθαρά εθνική σκοπιά ήταν διττή και αντίθετη. Από τη μια η “εθνικοφροσύνη”, με δεξιό υπόβαθρο, από την άλλη ο “πατριωτισμός” με αριστερό. Όλες αυτές τις 8 δεκαετίες πάντως, εγώ είδα δύο μεγάλους ηγέτες που καθόρισαν όσο κανένας άλλος, θετικά ή αρνητικά, την ιστορία της γενιάς μου.

Στην πρώτη περίπτωση, μια ξένη δύναμη ζήτησε από τον τότε ηγέτη μας να επιτρέψει την ελεύθερη διέλευση του ξένου στρατού από την μεθόριο, προκειμένου στη συνέχεια να καταλάβει κάποια στρατηγικά σημεία της Ελλάδας. Ο πρωθυπουργός αρνήθηκε (28.10.40). Ανεξάρτητα από κάθε άλλη πλευρά με θετικά ή αρνητικά στοιχεία, σας παρακαλώ να κρίνετε τη στάση του με κριτήριο αμιγώς την ελευθερία της πατρίδας, των παιδιών, γυναικών, της έδρας της πατροπαράδοτης  θρησκείας μας, των τάφων των προγόνων μας.

Στη δεύτερη περίπτωση, μια ξένη δύναμη ζήτησε από τον τότε ηγέτη μας “…αι ένοπλοι δυνάμεις … και το υπό τον έλεγχόν των υλικόν να δύνανται να εισέρχωνται, εξέρχωνται, κυκλοφορούν, υπερίπτανται ελευθέρως εν Ελλάδι και εις τα χωρικά της ύδατα…”. Ο πρωθυπουργός υπέγραψε αυτή τη συμφωνία (18.02.52). Σας παρακαλώ, να κρίνετε τη στάση του με κριτήριο αμιγώς την ελευθερία της πατρίδας, των παιδιών, των γυναικών, της έδρας της πατροπαράδοτης θρησκείας μας, των τάφων των προγόνων μας.

Βέβαια, ο Ιωάννης Μεταξάς ήταν δικτάτορας. Είχε καταλάβει βίαια την εξουσία και είχε εκτοπίσει/φυλακίσει μερικές χιλιάδες πολιτών που, μετά το θάνατό του, παραδόθηκαν δέσμιοι από τους διαδόχους του για να οδηγηθούν στα ναζιστικά στρατόπεδα. Ως δικτάτορας δεν είχε ούτε τη λαϊκή ανοχή ούτε και διάδοχη κατάσταση. Και οι ολέθριες συνέπειες της διακυβέρνησής του μας στοιχειώνουν ακόμη σήμερα. Για όλους αυτούς τους λόγους η αριστερά ιδιαίτερα, αλλά και, μουδιασμένα, η δεξιά, τον απορρίπτουν. Βλέπεις, σήμερα έχομε “δημοκρατία”. Από αμιγώς εθνική σκοπιά όμως, εγώ θα τον θεωρούσα εθνικό ήρωα. Πολλές φορές έχω εξομολογηθεί πως οι πολιτικές θέσεις μου είναι γενικά αιρετικές.

Από την άλλη ο Αλέξανδρος Παπάγος ήταν δημοκρατικά εκλεγμένος. Βέβαια, μπορεί να υπάρχει αμφισβήτηση για το πόσο “δημοκρατικά” ήταν εκλεγμένος, όταν το κόμμα που εξέφραζε τότε σημαντικό ποσοστό του λαού ήταν εκτός νόμου και οι φυλακές και οι εξορίες ήταν γεμάτες με χιλιάδες πολιτών που είτε ανήκαν στο εκτός νόμου κόμμα είτε θεωρούνταν ότι συνοδοιπορούσαν μ΄ αυτό. Από αμιγώς εθνική σκοπιά όμως εγώ θα τον θεωρούσα εθνικό προδότη. Είπαμε, ιδέες αιρετικές.

Η συμμετοχή μας στο ΝΑΤΟ (Πλαστήρας) δεν ήταν ακριβώς το ίδιο πράγμα, όπως οι Αμερικανικές βάσεις. Κι αυτό διότι, έστω και ελάχιστα, μετέχομε στη λήψη αποφάσεων που, όσο και αν διέπονται από την κυρίαρχη δύναμη μέσα του, πάντως είναι πολυπρόσωπες, ενώ για κάποια σπάνια θέματα διατηρούμε το δικαίωμα της αρνησικυρίας, του βέτο.

Η στάση του Παπάγου θα μπορούσε να έχει θεωρηθεί απολύτως αναγκαία για τις τότε συνθήκες. Όμως, για μας, ή μόνο για τη συμπαράταξη των δυνάμεων στην οποίαν ανήκαμε; Είχε προηγηθεί ο ολέθριος εμφύλιος πόλεμος. Στη διάρκειά του είχε δοθεί άφθονη βοήθεια στον εθνικό στρατό από τους Βρετανούς αρχικά, τους Αμερικανούς στη συνέχεια. Από τη Σοβιετική πλευρά, αντίθετα δεν διατέθηκε ποτέ ούτε ένα βόλι, ούτε ένα ρούβλι, ούτε μια λέξη. Η αξιόλογη βοήθεια από τις σοσιαλιστικές χώρες δεν ήταν επαρκής για αγορά αρμάτων και αεροπλάνων. Πώς τεκμηριωνόταν επομένως τότε, μετά τη συντριβή της ένοπλης αριστεράς, ο φόβος μιας σοβιετικής απειλής; Βέβαια, απειλή υπήρχε, όχι όμως εναντίον μας. Η Ρωσία είναι μια απέραντη ενδοχώρα χωρίς λιμάνια. Τα λιμάνια της στη Βόρεια Θάλασσα είναι παγωμένα το μισό χρόνο. Έτσι, το ενδιαφέρον της Ρωσίας, εδώ και πολλούς αιώνες στρεφόταν πάντοτε προς την Ανατολή. Δυτικά της υπήρχε άλλη ενδοχώρα, επίσης χωρίς λιμάνια, και γι΄ αυτό ποτέ στην ιστορία της η Ρωσία δεν προσπάθησε να επεκταθεί δυτικά. Αντίθετα, επανειλημμένα δέχθηκε εισβολείς, Πολωνούς, Σουηδούς, Γάλλους, Γερμανούς. Η απειλή όμως υπήρχε και ήταν ιδεολογική, όχι γεωπολιτική ή στρατιωτική. Με το 1/4 σχεδόν των Ιταλών και των Γάλλων να ψηφίζουν τότε κομμουνιστικό κόμμα, ο κίνδυνος ανατροπής από μέσα υπήρχε. Όχι όμως σαν εισβολή σοβιετικών στρατευμάτων στη Γαλλία ή στην Ιταλία ή σε άλλη χώρα της Ευρώπης. Η παρουσία σοβιετικών στρατευμάτων στις “δορυφόρες” χώρες είχε τη μορφή των “ελευθερωτών”, που ξέμειναν εκεί, όταν πια δεν χρειαζόταν η ελευθερωτική δράση τους. Αντίθετα, τα Βρετανικά και Αμερικανικά στρατεύματα έμεναν εδώ χωρίς να έχουν πολεμήσει στον τόπο μας τους Γερμανούς για να μας ελευθερώσουν. Ήταν εδώ, όχι σαν ελευθερωτές, αλλά (πώς να το κάνουμε;) ως κατακτητές (έγραφε ο Τσώρτσιλ). Με τη σύμφωνη θέση κυβερνήσεων που μας είχαν επιβληθεί με αμφισβητούμενη νομιμοφάνεια από αυτούς τους ίδιους. Το ίδιο και οι κυβερνήσεις των δορυφόρων κομμουνιστικών χωρών, έχοντας τότε επιβληθεί από τους σοβιετικούς, συμφωνούσαν με την παραμονή των ξένων στρατευμάτων στον τόπο τους. Ο Γέρο Χρόνος αδυσώπητος παρέρχεται και διαρκώς μας θέτει το ερώτημα, εμείς τι κάνουμε σήμερα; “Στ΄ άρματα, στ΄ άρματα εμπρός στον αγώνα! Να πάρουμε τα όπλα/ να διώξουμ΄ απ΄ τον τόπο μας/ τον ξένο κατακτητή!” Δεν υπάρχει πιο αστόχαστη στάση από αυτή σήμερα. Καμιά βίαιη εξέγερση δεν επιτρέπεται, αν δεν υπάρχουν αφενός απόλυτη πίστη για το δίκαιό της και αφετέρου εύλογες πιθανότητες επιτυχίας. Ακόμη και με απόλυτη πίστη στο δίκαιο να διώξουμε τις Αμερικανικές βάσεις, οι πιθανότητες για τέτοια επιτυχία είναι μηδενικές. Ακόμη και χωρίς άμεση επέμβαση των Αμερικανών, οι κίνδυνοι δικτατορίας ή ακρωτηριασμού της επικράτειάς μας από γείτονες είναι παραπάνω από παρούσα. Από την άλλη, υπάρχουν και οι αντισταθμιστικοί παράγοντες.

Οι ΗΠΑ, μας αρέσει ή όχι, είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη σύγχρονη τεχνολογική, επιστημονική, πολιτιστική προσφορά στον κόσμο. Έχει ανοιχτές τις πύλες της για όποιον Έλληνα το επιθυμεί. Οι επιβουλές από τους γείτονες δεν χρειάζεται να υποδαυλισθούν από τη Μεγάλη Δύναμη. Υπάρχουν χωρίς αυτήν, ενώ η παρουσία των ενόπλων της στον τόπο μας ενεργεί αυτή τη στιγμή μάλλον αποτρεπτικά σε τέτοιες διαθέσεις, με ειρηνοποιό επίδραση στην περιοχή μας. Τέλος, όπως κάθε τι άλλο, και κάθε ξένη κατοχή έχει ένα τέλος. Κάποτε, για απρόβλεπτους λόγους, η παρουσία Αμερικανικών στρατευμάτων στον τόπο μας θα γίνει ασύμφορη. Θα αποσυρθούν τότε, χωρίς μεγάλη προσπάθεια από τη μεριά μας. Και τότε;  τι θα γίνουμε χωρίς βαρβάρους;

ΦΟΙΤΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ

Δημήτρης Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com

Πρωινός Λόγος, Τρίκαλα, 18 Φεβρουαρίου 2021

Συχνό φαινόμενο οι αλλαγές στους νόμους της παιδείας, συχνές και οι φοιτητικές αντιδράσεις. Τι θυμάμαι από τη φοιτητική μου ζωή;

Εισαγωγικές εξετάσεις στην ιατρική σχολή Αθηνών. Είχα βέβαια το απολυτήριο από το Γυμνάσιο (το σημερινό Λύκειο), αλλά αυτό δεν έφθανε. Στην Ιατρική Σχολή ενδιαφέρονταν, σωστά, όχι για το αν είχα μάθει όσα είχα διδαχθεί στη δευτεροβάθμια αξιολόγηση (σύγχρονες Πανελλήνιες εξετάσεις ή όπως αλλιώς λέγονται), αλλά για το αν ήμουν ικανός να παρακολουθήσω την εκπαίδευση στο ΑΕΙ. Από την άλλη, οι εξεταστές στα ΑΕΙ ήταν ανεξέλεγκτοι, μπορώντας να βαθμολογήσουν αυθαίρετα όπως ήθελαν ευνοώντας κάποιους ή αδικώντας άλλους. Εισάχθηκα με καλή σειρά και πήρα υποτροφία.

Η απογοήτευση δεν άργησε. Από όλους τους καθηγητές μου μετριόνται στα δάχτυλα του ενός χεριού εκείνοι που θυμάμαι να μου πρόσφεραν κάτι σημαντικό. Στον αντίποδα, είχα καθηγητές που αναρωτιόμουν πώς άραγε να τέλειωσαν το δημοτικό σχολείο! Θυμάμαι εκείνον που μας έλεγε ότι “Στην Κηφισία και άλλα παραθαλάσσια μέρη”, υπάρχουν ο “σκώληξ και άλλα ερπετά” κλπ. Συνάδελφός του σχολιάζοντάς τον έλεγε πως δύο Έλληνες πήγαν για μετεκπαίδευση στη Βιέννη. “Ο εις (ο εαυτός του) έμαθαν Υγιεινήν· ο έτερος έμαθε βαλς!” Άλλος, εθνικόφρονας καθηγητής, μας δίδασκε ότι “η Ελλάς έχει εν τω κόσμω οίαν θέσιν έχει ο άνθραξ εν τω περιοδικώ συστήματι”. Ο ίδιος δεν μας άσκησε στο εργαστήριο, κάνοντας ανακαινίσεις. Έτσι δεν μπορούσαμε να δώσουμε εξετάσεις στο τέλος του χρόνου. Η Σχολή όμως τον πίεσε, έχοντας μάλιστα θεσπίσει ότι οι εξετάσεις πρέπει να γίνονται προφορικά. Αναγκάσθηκε επομένως να μας εξετάσει όταν τέλειωναν οι προθεσμίες, καλώντας όλους τους 250 φοιτητές τη Δευτέρα να εξεταστούμε προφορικά την Τρίτη. Φυσικά αυτό ήταν ανθρωπίνως αδύνατο. Έτσι, μας μοίρασε κόλες, όπου μας ζήτησε να γράψουμε “Προφορικαί εξετάσεις εις την Βιοχημείαν!”. Εκεί κόπηκα και έχασα την υποτροφία. Ατέλειωτα τα παραδείγματα ανεπάρκειας και αυθαιρεσίας των καθηγητών μας. Αντέδρασα αιρετικά. Διάβαζα ελάχιστα ίσα ίσα να περνώ τα μαθήματα χωρίς καθυστέρηση για την εγγραφή στο επόμενο έτος, με τη βάση. Στον υπόλοιπο χρόνο μου έκρινα ποιο ήταν το πιο σημαντικό μάθημα του προηγούμενου έτους και το μελετούσα τώρα, χωρίς τον μπαμπούλα των εξετάσεων, από διεθνή κυρίως συγγράμματα. Στα περισσότερα μαθήματα δεν υπήρχαν βιβλία και διαβάζαμε από σημειώσεις που είχαν κρατήσει κάποιοι στις παραδόσεις των καθηγητών. Μερικοί όμως είχαν εκδώσει εγχειρίδια. Οι βιβλιοπώλες κρατούσαν τα ονόματα των αγοραστών, που  περνούσαν έτσι στις εξετάσεις, έστω και αν δεν είχαν ανοίξει το βιβλίο. Να μην τα πολυλογώ όμως, οι παλιοί τα έχουν ζήσει και τα θυμούνται. Πάντα με κάποιες σπάνιες εκλεκτές εξαιρέσεις.

Ανακουφιστήκαμε όταν άλλαξε ο νόμος τη δεκαετία του ’80. Ήμουν πια τελειωμένος γιατρός, εκπαιδευτής στην Ιατρική Σχολή. Και πολύ σύντομα συνειδητοποιήσαμε τι σήμαινε αυτή η αλλαγή. Ένοιωσα σα να ζούσα μέσα σε μια ετοιμόρροπη καλύβα με στέγη που έσταζε όταν έβρεχε και με κουφώματα που δεν προστάτευαν, αλλά έμπαζαν ελεύθερα κρύο το χειμώνα και ζέστη το καλοκαίρι. Γκρεμίστηκε λοιπόν αυτή η καλύβα. Έγινε χωρίς να έχει προϋπάρξει ένα μελετημένο αρχιτεκτονικό σχέδιο για το κτήριο που θα χτιζόταν στη θέση της. Και ανεγέρθηκε ένα πρόχειρο οίκημα που ήταν αδύνατο να λειτουργήσει. Μια σειρά από Υπουργικές Αποφάσεις επέτρεψε να πορευόμαστε, κούτσα κούτσα, ενώ είχαμε και κάποια διεθνή παρουσία στην έρευνα. Η δημιουργία περιφερικών Πανεπιστημίων είχε πλεονεκτήματα. Η Ελλάδα, με την ανομοιογενή γεωγραφία της ευνοεί μάλλον την αποκέντρωση παρά τη συγκέντρωση. Όμως τα νέα ιδρύματα έγιναν κακέκτυπα του αποτυχημένου Αθηναϊκού προτύπου. Διαδοχικές αποφάσεις όλων των κυβερνήσεων, δεν έλυσαν τα θεμελιώδη προβλήματα σύμφωνα με τις διεθνείς εμπειρίες της σωστής παιδείας. Έγραφα παλιότερα τι θεωρούσα “λαϊκισμό”: Να μην πληρώνεις επαρκώς εργαζομένους που εργάζονται, αλλά “εργαζομένους” που δεν εργάζονται, ενώ επιδοτείς “επενδυτές” που θησαυρίζουν αντί να επενδύουν· να δίνεις πτυχία σε “φοιτητές” που δεν φοιτούν και επιδόματα σε “διδασκάλους” που δεν διδάσκουν και άλλα ανάλογα. Δηλαδή είτε λαϊκισμός έρμαιο στην ασυδοσία εκπαιδευομένων που δεν εκπαιδεύονται και εκπαιδευτών που δεν εκπαιδεύουν ή προσπάθεια επαναφοράς του συστήματος που υπήρχε τον παλιό καλό καιρό, όταν εγώ ήμουν φοιτητής!

Είχα μετάσχει σε ένα διεθνές σεμινάριο οργάνωσης της ιατρικής εκπαίδευσης 3 εβδομάδων. Σε κάποια άσκηση μας έθεσαν ένα πρόβλημα οργάνωσης της ιατρικής σχολής. Μας αποκάλυψαν εκ των υστέρων ότι το πρόβλημα ήταν αληθινό. Ο αρμόδιος Υπουργός είχε διαπιστώσει ότι οι απόφοιτοι της ιατρικής δεν ανταποκρίνονταν στις προσδοκίες της κοινωνίας από ένα γιατρό. Έστειλε τελεσίγραφο. Ή διορθώστε την κατάσταση ή σε 6 μήνες κλείνει η Σχολή! Ο κοσμήτορας συγκρότησε μια επιτροπή αποτελούμενη από όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες και από όλο το εύρος των πολιτικών πεποιθήσεων, συμπεριλαμβάνοντας ακροδεξιά και ακροαριστερά. Τους μετέφερε το τελεσίγραφο. Η επιτροπή, εργαζόμενη εντατικά, κατέληξε σε εποικοδομητικές προτάσεις. Η χώρα ήταν η Φινλανδία.

Η τάξη στα ΑΕΙ είναι απαραίτητη. Οφείλει να προστατεύει από κυβερνητικές και ιδιωτικές επεμβάσεις την ελεύθερη διακίνηση ιδεών, για παραγωγή και διάδοση της γνώσης, όπως και εφαρμογή της. Απαιτείται δηλαδή ένα είδος “ασύλου” σαν εκείνο που υπάρχει γύρω από το κεντρικό νευρικό μας σύστημα, όπου ανταλλάσσονται σήματα. Αυτό διαθέτει ένα αμυντικό σύστημα (νευγογλοιακά κύτταρα), που όμως δεν κατάγονται από τη γενική άμυνα του οργανισμού, αλλά από το ίδιο το νευρικό σύστημα. Το γενικό αμυντικό σύστημα δεν είναι κατάλληλο, διότι στον αγώνα του εναντίον εισβολέων (μικροβίων, ιών κλπ) δεν διστάζει να καταστρέφει και φυσιολογικούς ιστούς, που είναι οι κύριες αιτίες των συμπτωμάτων που νοιώθομε στις αρρώστιες. Όλοι οι ιστοί όμως, αν καταστραφεί ένα μέρος τους, ανα-αυτο-επιδιορθώνουν τις ζημιές τους, εκτός από το νευρικό ιστό, όπου, τα κύτταρά του δεν πολλαπλασιάζονται. Χρειάζονται δηλαδή ειδικοί φύλακες με την ευθύνη των Πανεπιστημιακών. Ταυτόχρονα, υπάρχει το πρόβλημα των “αιώνιων φοιτητών” και της εισαγωγής ακατάλληλων φοιτητών. Η μετάθεση της ευθύνης εισαγωγής με κατάλληλη αξιολόγηση στα ΑΕΙ είναι απαραίτητη, εξασφαλίζοντας ωστόσο τόση αντικειμενικότητα όση υπάρχει στις Πανελλήνιες εξετάσεις. Η αξιολόγηση μπορεί να περιλαμβάνει τους βαθμούς του απολυτηρίου στη δευτεροβάθμια εξέταση (“πανελλήνιες”), αλλά όχι μόνον αυτήν, ανάλογα με τη Σχολή υποδοχής. Ακόμη, θα μπορούσε να υπάρχει ένα όριο στη “δωρεάν παιδεία”. Όποιος δεν πετυχαίνει στην αξιολόγηση μέσα στο ΑΕΙ, του αφαιρείται το “δωρεάν”, αφού αυτό σημαίνει πως δεν εκπαιδεύεται. Τέλος, το κριτήριο για έναρξη επαγγέλματος δεν μπορεί να είναι μόνον το πτυχίο, αλλά να γίνεται από τα αντίστοιχα συνδικαλιστικά σώματα, όπως το Τεχνικό Επιμελητήριο, ο Ιατρικός, Δικηγορικός κλπ σύλλογος, αξιολογώντας έτσι και τα ΑΕΙ.

ΑΟΡΑΤΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Δημήτρης Α. Σιδερής ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.cpm

Κοινή Γνώμη, 16 Φεβρουαρίου 2021

Πάμπολλα γίνονται στη ζωή μας, προσωπική ή και κοινωνική, που δεν τα ελέγχομε. Καθώς πίσω από ό,τι συμβαίνει φανταζόμαστε πως υπάρχει κάποιος σκοπός, βλέπομε ανθρωποκεντρικά, ότι κάποιον αυτός ο σκοπός υπηρετεί ή τουλάχιστον εκφράζει τη βούλησή του. Αν δεν θέλουμε να είμαστε ανθρωποκεντρικοί, τον αντικαθιστούμε από αόρατες δυνάμεις. Παραδοσιακά, αυτές οι αόρατες δυνάμεις ήταν ταυτόχρονα δημιουργικές και καταστροφικές, ήταν ο Θεός. Ήταν ο Δημιουργός του κόσμου και του ανθρώπου, αλλά και ο αμείλικτος τιμωρός του όποτε παραβιαζόταν η βούληση Του, οι νόμοι Του. Έτσι, όταν διαπίστωσε ότι όλοι οι άνθρωποι πλην ενός, ήταν κακοί και δεν ακολουθούσαν τις εντολές Του, έστειλε τον κατακλυσμό, ή το κάψιμο των Σομόρων και Γομόρων κλπ. Οι Έλληνες, πιο ποιητικοί,  διατηρήσαμε τον ανθρωπομορφισμό. «Ξάφνου αντιλαλούν από ένα φριχτό ορυμαγδό η απέραντη θάλασσα κι η πλατιά γη× ο ουρανός τραντάζεται και βογκάει× ο ψηλός Όλυμπος τρέμει από τα θεμέλια του καθώς χτυπιούνται οι αθάνατοι× ως το μαύρο Τάρταρο φτάνει ο σάλαγος της μάχης. Η καρπερή γη φλεγότανε αναριγώντας× τα δάση καίγονται, όλα χοχλακούνε κι η γη ολάκερη, και του Ουρανού το ρέμα και η πελώρια θάλασσα. Η πυρκαϊά φτάνει ίσαμε το Χάος κάτω κι απ΄ ό,τι βλέπουνε τα μάτια κι απ΄ ό,τι ακούνε τ΄ αυτιά, λες κι ανακατώνονται η γη κι ο ουρανός, η μια τραντάζεται στη βάση της, ο άλλος πέφτει από ψηλά». Ο Ησίοδος περιγράφει έτσι τις μάχες μεταξύ των αθανάτων, γιγάντων, τιτάνων, θεών, κυκλώπων κλπ, προσωποποιώντας ό,τι η παράδοση έφθασε ότι συνέβηκε πριν από πολλούς αιώνες, όταν έγινε η μεγάλη έκρηξη της Σαντορίνης. Για το ίδιο, προφανώς, γεγονός η Γραφή περιγράφει το τρομακτικό θαλάσσιο τέρας που ξερνούσε φωτιές και σήκωνε τσουνάμια, τον Λεβιάθαν. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, οι αίτιοι των θεομηνιών ήταν αόρατες δυνάμεις που ταυτίζονταν, ωστόσο, με τις δημιουργικές. Ο Τιτάνας Κρόνος είχε γεννήσει το Δία και τους συγγενείς του θεούς που είχαν φέρει στη γη την τάξη.

Τέτοια παράλογα πράγματα δεν μπορούσαν πια σήμερα να γίνονται ανεκτά. Καθώς όμως τα ανεξήγητα φοβερά γεγονότα δεν έπαψαν να συμβαίνουν, και εμείς εξακολουθούμε να αναζητούμε μια σκοπιμότητα πίσω τους, δεν θεωρούμε ότι αιτία τους είναι ο Θεός, αλλά άλλες αόρατες δυνάμεις. Αυτές δεν είναι πια συγχρόνως δημιουργικές, αλλά μόνο “σκοτεινές δυνάμεις”. Αυτές κυβερνούν τον κόσμο! Αντικαταστήσαμε τη θρησκευτική αντίληψη του Θεού, με μιαν άλλη, εξίσου θρησκευτική, των αόρατων δυνάμεων.

Για μας τους Έλληνες οι σκοτεινές δυνάμεις παίρνουν άλλοτε άλλη, ποικίλη, μορφή. Κάποτε είναι οι Τούρκοι, άλλοτε οι Φράγκοι, οι Γερμανοί, οι Εβραίοι, οι μασόνοι ή, πιο ανθρωπόμορφα, οι Rothschild, ο Bill Gates, ο Soros κλπ. Εμείς είμαστε μόνο φωτεινές δυνάμεις, εμείς ποτέ δεν φταίμε! Αντί δηλαδή να καταργήσουμε τις αόρατες δυνάμεις αντικαθιστώντας τες με τις φυσικές, που, με την επιστήμη, μπορούμε να τις τιθασεύσουμε, βάζομε στη θέση τους άλλες αόρατες δυνάμεις, που δεν είναι πια ο Θεός, αλλά σκοτεινές. Στο Μεσαίωνα, όταν τα εκατομμύρια πέθαιναν από την πανώλη, έφταιγε ο Σατανάς. Ποιος ήταν αυτός; Οι άνθρωποι ζητούσαν κάποιον να τον εξουδετερώσουν. “Είναι οι μαύρες γάτες”, είπαν οι θρησκευτικοί ηγέτες. Και άρχισε το άγριο κυνηγητό των γάτων, των μαύρων αρχικά, όλων αργότερα, μαζί και των γυναικών που είχαν γάτες (μαγισσών). Χωρίς γάτες τα ποντίκια θέριευαν. Αλλά από τα ποντίκια, διαμέσου των ψύλλων, μεταφερόταν το μικρόβιο της πανώλης στους ανθρώπους!

Τελευταία, ο κόσμος, διάχυτη είναι η άποψη, δεν πάει καλά. Κορυφώθηκε η ανωμαλία με την τρέχουσα πανδημία. Πώς την αντιμετωπίζομε; Αντί να αναζητούμε τις φυσικές και κοινωνικές αιτίες, την ανισότητα, το συγχρωτισμό, τον υπερπληθυσμό, κλπ, που αντιμετωπίζονται με ανθρώπινα μέσα, ψάχνομε να βρούμε τις σκοτεινές δυνάμεις που την προκάλεσαν. Είναι οι Κινέζοι, που στα εργαστήριά τους αναπτύχθηκε ο ιός. Έτσι, όταν υπήρχαν όλα τα απαραίτητα στοιχεία για να ληφθούν τα αναγκαία μέτρα, ο Πλανητάρχης Πρόεδρος αναζήτησε τη σκοτεινή δύναμη, τη βρήκε και άρχισε να σχεδιάζει μέτρα εναντίον της, καθώς και λαβαίνοντας μέτρα εναντίον των συνεργατών της, όπως είναι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Απόδειξη: Η Κίνα είχε ψηφίσει τον Πρόεδρό της (κανένας άλλος;). Παράλληλα πήρε σωρεία μέτρων ενάντια σε ποικίλες σκοτεινές δυνάμεις που τον πολεμούσαν. Στις σκοτεινές δυνάμεις περιέλαβε και τις εκλογικές διαδικασίες που, με νοθεία, του αφαίρεσαν την εξουσία. Προσπάθησε να αντισταθεί καταλαβαίνοντας το Καπιτώλιο, όπως είχε γίνει παλιότερα σε άλλη χώρα. Βλέποντας την αδικία που είχε γίνει στην ηττημένη πατρίδα του, ο μεγάλος αρχηγός, ο Führer είχε κάψει το Κοινοβούλιο. Εκείνος έλεγε Deutschland über alles, τούτος είπε USA over all!

Ήδη έρευνες από διεθνείς παρατηρητές στην Κίνα απέτυχαν ως αυτή τη στιγμή να βρουν την παραμικρή ένδειξη για παραγωγή του κορωνοϊού στα Κινεζικά εργαστήρια. Η πιθανότερη εκδοχή είναι, λένε ως σήμερα, η μεταφορά του από ζώα. Και, αυτή τη στιγμή που γράφω, δικάζεται ο τέως Πρόεδρος για τη στάση του στο Καπιτώλιο. Εκπίπτουν λοιπόν οι θεωρίες για σκοτεινές δυνάμεις; Μήπως, αντίθετα, σημαίνουν ότι αυτές έχουν κυριαρχήσει απόλυτα πάνω στον πλανήτη, έτσι που να καταφέρνουν να συσκοτίζουν τις έρευνες των διεθνών παρατηρητών; Και μήπως αυτές πέτυχαν με τις νοθείες να εξουδετερώσουν τον κυριότερο ήρωα που πάλευε απεγνωσμένα εναντίον τους; Κανένας δεν μπορεί να πείσει αυτόν που πιστεύει το ένα ή το άλλο. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια στοιχεία που δύσκολα μπορείς να τα αγνοήσεις. Αντιμετωπίσθηκε η πανδημία όχι με μέτρα βασισμένα στα υπάρχοντα δεδομένα από τον ΠΟΥ και τον αρμόδιο σύμβουλό του Προέδρου, τον Dr. Fauci, αλλά ενοχοποιώντας τους Κινέζους, όπως οι Μεσαιωνικοί ενοχοποιoύσαν τις γάτες για την πανώλη. Αυτή η στάση είχε κόστος, σχεδόν μισό εκατομμύριο νεκρών Αμερικανών από κορωνοϊό μέσα σε λίγους μήνες. Θα που πεις, τι είναι μισό εκατομμύριο νεκροί μπροστά στη συνέπεια εκείνου που παλεύει ενάντια στις σκοτεινές δυνάμεις; Ε, αυτό είναι εκτίμηση του καθενός. Και τώρα τι κάνομε;

Αγνοήστε τις αόρατες δυνάμεις! Ή δεν υπάρχουν ή εξορισμού είναι αδύνατο να κάνουμε κάτι γι΄ αυτές. Η αποδοχή τους μας απαλλάσσει από το άγχος της ευθύνης να κάνουμε κάτι. Αδρανούμε γκρινιάζοντας. Περιοριστείτε στις φυσικές και κοινωνικές δυνάμεις, τις αισθητές αιτίες όσων μας συμβαίνουν. Γι΄ αυτές οι επιστήμες κάτι λίγο μπορούν να κάνουν. Κι εμείς, καθένας μας, μπορεί να ενεργήσει με σαφή στόχο, για να τις αντιμετωπίσουμε. Αυτή η αντίληψη μας κάνει υπεύθυνους και μας εξοπλίζει με την αντοχή για να αγωνισθούμε να τις αντισταθμίσουμε.

ΜΝΗΜΗ

Δημήτρης Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com

Ηπειρωτικός Αγών, 12 Φεβρουαρίου 2021

Οι ενέργειές μας έχουν δύο αιτίες. Μία είναι ένα είδος ταλάντωσης. Περιοδικά πεινάω, διψάω, θέλω να κάνω έρωτα κλπ και ενεργώ ανάλογα. Αυτή είναι η όρεξη (Αριστοτέλης). Η άλλη είναι μετά από διέγερση από το περιβάλλον μου. Ένα αγκάθι με τρυπάει και κάνω κινήσεις να το αποβάλω. Προαίρεση (Αριστοτέλης). Το δεύτερο είδος στηρίζεται στα αντανακλαστικά. Αυτά είναι δύο ειδών: Τα φυσικά με τα οποία γεννιόμαστε και τα εξαρτημένα που σχηματίζονται μετά τη γέννησή μας, όταν ένα τυχαίο ερέθισμα συμπίπτει επανειλημμένα με κάποιο άλλο που πυροδοτεί μια φυσική αντανακλαστική ανταπόκριση. Η σύνδεση των δύο αισθητηριακών διεγέρσεων αποτελεί τη μνήμη μας. Στη συνέχεια ενεργούμε όλο και πιο σύνθετα, αφενός από τις ορέξεις μας και αφετέρου από τα εξωγενή ερεθίσματα στα οποία προστίθενται τα αποθέματα της μνήμης μας. Η νόησή μας, είναι πολύ υψηλή, διότι έχομε την ικανότητα, μόνον οι άνθρωποι, να σχηματίζουμε και δευτεροβάθμια εξαρτημένα αντανακλαστικά στη βάση όχι μόνο φυσικών, αλλά και προσχηματισμένων εξαρτημένων αντανακλαστικών. Τελικά, ο εσωτερικός μας κόσμος, το νοητό μας Εγώ, σκέφτεται πάντοτε και βούλεται στη βάση ορέξεων και προαιρέσεων. Εγώ ο νοητός, μολονότι εξαρτώμαι από την αισθητή και την κοινωνική μου υπόσταση, είμαι αυτός που βούλεται και διατάζει τη συμπεριφορά μου απέναντι στο φυσικό και στο έλλογο περιβάλλον μου.

Οι δύο πηγές όχι σπάνια μπορεί να βρίσκονται σε αντιπαράθεση. Η ταλαντούμενη όρεξή μας στηρίζεται βασικά στη λειτουργία του αισθητού, του σωματικού μας Εγώ. Φυσιολογικοί λόγοι μας κάνουν να θέλουμε φαγητό, νερό, έρωτα κλπ. Από την άλλη, η προαίρεσή μας στηρίζεται στη λειτουργία τόσο του αισθητού όσο και του κοινωνικού Εγώ μας. Προσαρμοζόμαστε, αναπτύσσοντας κατάλληλα εξαρτημένα αντανακλαστικά που ανταποκρίνονται σε κωλύματα που μας επιβάλλονται τόσο από το φυσικό περιβάλλον μας όσο και από το κοινωνικό. Είμαι παιδί, αγόρι, ακόμη. Αισθάνομαι μια ερωτική έλξη για μια γυναίκα. Αυτή όμως είναι η μητέρα μου, που μου προσφέρει μοναδική ευχαρίστηση. Εγκαταστημένη στην ανθρωπότητα εδώ και πολλές χιλιετίες είναι η απαγόρευση της αιμομιξίας και νά την η αντιπαράθεση όρεξης και προαίρεσης. Χωρίς να έχει μελετήσει τη φυσιολογική βάση τέτοιων κρυφών φαινομένων ο S.Freud, τα ερεύνησε και μας ανέδειξε τους νόμους τους. Όταν αυτό το σύμπλεγμα, που για όλα τα αγόρια είναι, λέει, φυσιολογικό, υπερβεί ένα όριο σε ένταση, απωθείται σε κρυφές πτυχές της μνήμης μας, που τις ονομάζει υποσυνείδητο, χωρίς να αίρεται εντελώς και μας τυραννά δημιουργώντας νευρώσεις. Οι τύψεις, οι ενοχές μας, μάς οδηγούν, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, σε λανθασμένες αποφάσεις, ενώ υποφέρομε από φόβους παράλογους, από άγχη στα οποία δεν γνωρίζομε τι μας απειλεί για να το αντιμετωπίσουμε, όχι σε αγωνίες για τις οποίες ξέρομε, σωστά ή λανθασμένα αδιάφορο, την προέλευση της απειλής και γι΄ αυτό αγωνιζόμαστε. Η αγωνία σχετίζεται ετυμολογικά με τον αγώνα.

Ζω σε μια υποθετική χώρα που λέγεται Αγελάδα. Έχει παρατηρηθεί ένα ζωάκι, ένα Μαμούνι. Εγώ το θαυμάζω και είμαι μαμουνιστής, αλλά είμαι ένας ήσυχος πολίτης, δεν εκδηλώνω τίποτε που να σχετίζεται με τις μαμουνιστικές ιδέες μου. Η Αγελάδα θεωρεί ότι το Μαμούνι είναι ένα παράσιτο εξαιρετικά επικίνδυνο για τη υγεία και ύπαρξή της. Στρατεύομαι λοιπόν και με τοποθετεί υπεύθυνο σε ένα Τμήμα Δίωξης των μαμουνιστών. Ως υπεύθυνος έχω κάποια προνόμια, όπως το να διατάζω κάποιους να κάνουν κάτι και αυτοί να εκτελούν τις διαταγές μου. Και τώρα πώς συμπεριφέρομαι; Ένας ηθοποιός ενεργεί όπως θέλει, προκειμένου όμως να συμπεριφερθεί όπως απαιτεί ο ρόλος του. Η πολιτεία απαρτίζεται από ρόλους, τους οποίους υποδύονται οι πολίτες της. Αν ενεργήσω όπως λέει η όρεξή μου, δηλαδή δεν διώκω τους μαμουνιστές, δεν κερδίζω τίποτε. Θα με αντικαταστήσουν με κάποιον άλλον που θα κάνει όπως πρέπει τα καθήκοντά του. Ο ρόλος θα παιχτεί. Παράλληλα θα χάσω τα προνόμιά μου, να διατάζω άλλους να κάνουν ό,τι θέλω. Αν πάλι ενεργώ όπως απαιτεί η θέση μου, αυτό είναι αντίθετο με τις πεποιθήσεις μου και εγώ τυραννιέμαι με τύψεις και ενοχές που με οδηγούν σε λανθασμένες αποφάσεις.

Τα κράτη έχουν μνήμη. Στην αρχή ήταν η προφορική μνήμη με μέγιστο στοιχείο υποκειμενικότητας και συναισθημάτων, που, όταν πρωτοκαταγράφηκε, αποτέλεσε το ωραιότερο ποίημα που έχει γραφεί ποτέ, την Ιλιάδα. Αργότερα, άρχισε να γίνεται “αρχεία του κράτους”, που αποτέλεσαν την πηγή για την πιο ώριμη έκφραση του κράτους, την Ιστορία του, αρχίζοντας από τον Ηρόδοτο. Πιο ώριμη, διότι, μεταξύ των άλλων, αναζητά αιτίες. Και τώρα έρχονται κράτη που καταστρέφουν τη μνήμη τους. Διαβάζω “Το Έγκλημα των Νεοτούρκων κατά της Ανθρωπότητας” του Τούρκου ιστορικού T.Akҫam. Περιγράφει πώς εξαφανίστηκαν εκατοντάδες χιλιάδες αρχεία στην Τουρκία, για να συγκαλυφθούν οι γενοκτονίες. Εμείς, μετά τον “εκδημοκρατισμό” του κράτους μας, μετά την πτώση της επτάχρονης δικτατορίας, κάψαμε τα αρχεία των “Πιστοποιητικών Κοινωνικών Φρονημάτων”. Φυσικά, υπήρχαν ισχυρές πολιτικές σκοπιμότητες. Οι Νεότουρκοι έπρεπε να συγκαλύψουν τον κρατικό σχεδιασμό, όπως να υπάρχουν λιγότεροι από 5%-10% μόνον Χριστιανικοί λαοί σε κάθε περιοχή και ότι για την επίτευξη αυτού του στόχου οι πολίτες έπρεπε να μεταφερθούν από τις περιοχές που ζούσαν συμπαγείς σε άλλες και ότι κατά τη μεταφορά τους πολλοί χάθηκαν από “φυσικές” αιτίες, όπως αρρώστιες και πείνα. Και μεις φοβηθήκαμε αντεκδικητικές εκδηλώσεις. Όμως, άλλοι πιο καλά οργανωμένοι, λαοί έχουν λύσει το πρόβλημα θεσμικά, αποκλείοντας την πρόσβαση στα αρχεία για κάμποσες δεκαετίες και επιτρέποντας έπειτα την πρόσβαση σ΄ αυτά για επιστημονικούς, ιστορικούς κυρίως, λόγους, όταν πια οι πρωταγωνιστές των γεγονότων θα είναι υπέργηροι ή πεθαμένοι. Θα μου πείτε, και τι μας νοιάζει;

Ο Φρόυντ απέδειξε ότι, από τα άγχη και τις νευρώσεις μπορεί κάποιος να απαλλαγεί όταν επιτύχει να μεταφέρει στη συνείδηση από το υποσυνείδητο τις απωθημένες μνήμες. Το ίδιο βέβαια ισχύει και στα κράτη. Έστω και αν τα γραπτά αρχεία μένουν ερμητικά κλεισμένα ή κατεστραμμένα, υπάρχει η ανεξέλεγκτη προφορική μνήμη, που, γεμάτη υποκειμενικότητα και συναισθηματισμό, καθοδηγεί υπόγεια τις αποφάσεις μας τυραννώντας μας με τύψεις και ενοχές που μας οδηγούν σε λανθασμένες αποφάσεις. Αυτός ο διάχυτος συναισθηματισμός, δεν βρίσκει διέξοδο παρά μόνο στην Τέχνη. Όταν έρχονται αντιμέτωπα τα αισθήματα ελέου για το συμπαθή ήρωα που έσφαλε και φόβου προς την υπερανθρώπινη, κοινωνική ή θεϊκή, βούληση, η κάθαρση έρχεται μόνον μετά την αποκάλυψη της σύγκρουσης. Και ο Οιδίποδας λυτρώνεται, βαριά τραυματισμένος, μόνον όταν έχει μάθει την αλήθεια, ότι αυτός ήταν που σκότωσε τον πατέρα του και παντρεύτηκε τη μάνα του.

ΑΝΑΔΡΑΣΗ

Δημήτρης Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com

Πρωινός Λόγος, Τρίκαλα, 11 Φεβρουαρίου, 2021

Σε κάθε δράση υπάρχει ίση και αντίθετη αντίδραση. Ίσες και αντίθετες, δράση και αντίδραση, αλληλεξουδετερώνονται. Αυτό δεν σημαίνει ακινησία. Η αντίδραση μπορεί να είναι επιταχυνόμενη κίνηση μιας μάζας, αδράνεια δηλαδή. Μερικές φορές μπορεί  η αντίδραση να επιδρά στη δράση: Ανάδραση, θετική ή αρνητική. Αρνητική ανάδραση είναι ο θερμοστάτης. Όποτε μειώνεται η θερμοκρασία, ανάβει μια φωτιά. Μόλις ανέβει η θερμοκρασία, η φωτιά σβήνει. Έτσι διατηρείται μια θερμοκρασία σχεδόν σταθερή ή ταλαντώνεται σε στενά πλαίσια. Θετική ανάδραση είναι η χιονοστιβάδα, ο φαύλος κύκλος. Από ασήμαντη αφορμή αρχίζει να κατρακυλά λίγο χιόνι από την κορυφή του βουνού. Καθώς κυλά, κολλάει πάνω του κι άλλο χιόνι, η χιονόμπαλα που σχηματίζεται μεγαλώνει, συμπαρασύρει ολοένα περισσότερο χιόνι κι η χιονοστιβάδα τελειώνει όταν φθάσει κάτω στη ρεματιά. Στο μεταξύ έχει πλακώσει χωριά ολόκληρα. Καταστροφή.

Στο βιολογικό κόσμο τα ποικίλα ερεθίσματα γίνονται αντιληπτά από τις αισθήσεις, εξειδικευμένες καθεμιά σε ένα είδος ερεθίσματος και αναίσθητη στα υπόλοιπα. Πολλές φορές η διέγερση των αισθήσεων από το περιβάλλον, μετά από διαδρομή μέσα στο νευρικό σύστημα, καταλήγει σε αντίδραση προς το περιβάλλον (αντανακλαστικό). Η αντίδραση αυτή, έκκριση ή κίνηση, ενδέχεται να επιδρά στην ένταση του ερεθίσματος: Ανάδραση. Πέφτει δυνατό φως στα μάτι μου. Η κόρη του στενεύει περιορίζοντας έτσι την ποσότητα του φωτός που προσπίπτει στο οπτικό νεύρο. Αρνητική ανάδραση που καταλήγει σε ισορροπία. Αντίθετα, ερεθίζονται τα γεννητικά όργανα, ο ερεθισμός τους συνεπάγεται κινήσεις που επιτείνουν τον ερεθισμό ως τον οργασμό. Θετική ανάδραση. Κανονικά οι φυσιολογικές αρνητικές αναδράσεις είναι δυσάρεστες. Πικρή γεύση στο στόμα, φτύνω και απαλλάσσομαι από το αηδιαστικό ερέθισμα. Οι φυσιολογικές θετικές αναδράσεις είναι ευχάριστες και αφορούν κυρίως τη γενετήσια (συνουσία) και τη διατροφική (θηλασμός) λειτουργία. Καταλήγουν σε ύψιστη ευχαρίστηση (οργασμός και κόρος αντίστοιχα) και, στη συνέχεια, σε ανερέθιστη περίοδο, όταν οι αισθήσεις δεν διεγείρονται από κανένα ερέθισμα. Πέρα από κάποια όρια όμως η θετική ανάδραση είναι παθολογική και καταστροφική. Όταν αδυνατίσει η καρδιά, σωρεύεται το αίμα πίσω της σχηματίζοντας οίδημα. Το πνευμονικό οίδημα εμποδίζει την πρόσληψη οξυγόνου από τον αέρα και η ανεπάρκεια οξυγόνου επιδεινώνει την ήδη βλαμμένη καρδιακή λειτουργία, ως το θάνατο, αν δεν σταματήσει έγκαιρα ο φαύλος κύκλος.

Η κοινωνία, οικονομία και πολιτική, έχει ανάδραση. Όταν αυξάνεται η ζήτηση συγκριτικά με την παραγωγή, αυξάνονται οι τιμές των προϊόντων, η ακρίβεια αποθαρρύνει τη ζήτηση κι η ισορροπία προσφοράς-ζήτησης αποκαθίσταται. Το αντίστροφο γίνεται όταν αυξάνεται η διαφορά παραγωγής-ζήτησης, πέφτουν οι τιμές, μεγαλώνει η κατανάλωση και πάλι ισορροπία. Αυτά ισχύουν σε κανονικές συνθήκες και σ΄ αυτή την αρνητική ανάδραση στηρίζεται ο καπιταλισμός. Laissez faire. Αφήστε τα πράγματα χωρίς κρατική παρέμβαση και όλα διορθώνονται. Δυστυχώς, δεν πορεύεται πάντα έτσι η ιστορία. Όταν η διαφορά υπερβεί μια κρίσιμη τιμή, η ανάδραση γίνεται θετική. Αν, σε αυξημένη παραγωγή η πτώση των τιμών δεν πετυχαίνει επαρκή αύξηση της κατανάλωσης, ο παραγωγός αναγκάζεται να μειώσει τις δαπάνες του απολύοντας εργαζομένους. Οι εργαζόμενοι όμως είναι και καταναλωτές. Η απόλυσή τους συνεπάγεται περαιτέρω μείωση της κατανάλωσης. Φαύλος κύκλος, οικονομική κρίση. Αντιστρόφως, μεγάλη ανεπάρκεια παραγωγής συγκριτικά με τη ζήτηση αναγκάζει όσους μπορούν, να σωρεύουν αγαθά από το φόβο εξαφάνισής τους. Αυτή η άθροιση όμως αγαθών (που στο μεταξύ φθείρονται και αχρηστεύονται με το χρόνο) τα εξαφανίζει από την αγορά με ανεξέλεγκτη άνοδο των τιμών (μαύρη αγορά). Να πάλι ο φαύλος κύκλος με παθολογική θετική ανάδραση.

Ανάλογοι μηχανισμοί ισχύουν στην πολιτική. Καθώς η κοινωνία εξελίσσεται, αλλάζει η βούληση του λαού, η ηθική του. Οι νόμοι όμως, γραπτοί, παραμένουν αναλλοίωτοι. Πριν φθάσει η διαφορά νόμων-ηθικής σε εκρηκτική κατάσταση, αλλάζουν νόμιμα βουλή και κυβέρνηση και οι νόμοι προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες. Αν όμως, από κάποια αιτία (π.χ. οικονομική κρίση, πόλεμος) καθυστερήσει τέτοια αλλαγή, η βούληση του λαού ξεφεύγει από τον έλεγχο της νομιμότητας. Απεργίες, διαδηλώσεις, συλλαλητήρια, διαταράσσουν τη λειτουργία της πολιτείας. Η κυβέρνηση εφαρμόζει νόμιμη βία για να καταστείλει τις αντιδράσεις του κοινού, αλλά αυτό αντιδρά με περισσότερη βία, διαμαρτυρόμενο όχι μόνο για την κατάσταση, αλλά και αμυντικά κατά της κρατικής βίας. Η βία γεννά βία. Η κυβέρνηση αναγκάζεται να παραιτηθεί. Πολιτική κρίση.

Στα παραπάνω, η ανάδραση άλλοτε επιτρέπει την ομαλότητα και άλλοτε προτρέπει σε ανωμαλία. Η αποφυγή της καταστροφικής ανάδρασης (φαύλου κύκλου) απαιτεί πρώτιστα αντιμετώπιση των αιτίων της. Δεν είναι εύκολο, καθώς η αποφυγή τους έχει κόστος. Εξάλλου, τα παραπάνω φαινόμενα έχουν περιοδικότητα, ταλαντώνονται. Ένας βασικός κανόνας τέτοιας ταλάντωσης είναι ότι η διαταραχή μειώνεται όταν αυξάνεται η συχνότητα των αλλαγών με επιθυμητό, νόμιμα ελεγχόμενο, τρόπο. Η συχνότερη αλλαγή κυβέρνησης και βουλής αποσοβεί πολλές πολιτικές κρίσεις. Και η υποχρεωτικά συχνότερη εναλλαγή μεταξύ λιτότητας με ανάπτυξη από τη μια (π.χ. αύξηση φόρων, μείωση μισθών) και κατανάλωσης από την άλλη (π.χ. παροχές)  μπορεί να αποσοβήσει οικονομικές κρίσεις. Η εφαρμογή τέτοιων μέτρων από μια κυβέρνηση, ακόμη και σε μια “φιλελεύθερη” καπιταλιστική κοινωνία, αν γίνεται στη σωστή φάση της ταλάντωσης, μπορεί να βοηθήσει στην ευδαιμονία της κοινωνίας και καθενός από τους πολίτες της. Σωστή φάση σημαίνει εφαρμογή περιοριστικών μέτρων στην ανερέθιστη περίοδο (πολιτική “περίοδο χάριτος”) αμέσως μετά την αλλαγή κυβέρνησης και χαλάρωσης προεκλογικά.

Η ψηφοφορία για επιλογή προσώπων είναι κανονικά είδος αρνητικής ανάδρασης. Αν οι άρχοντές μου, που με νόμιμη βία με υποχρεώνουν να κάνω ό,τι θέλουν, δεν με ικανοποιούν, τους καταψηφίζω. Αρνητική ανάδραση. Ισορροπία μεταξύ αρχόντων και αρχομένων. Αυτή όμως μπορεί να μεταπέσει σε θετική. Αν η νόμιμη ισχύς των αρχόντων να επιβάλλουν πάνω μου τη βούλησή τους αυξηθεί υπερβολικά, μεταπίπτει σε καταστροφική θετική ανάδραση. Ψηφίζουν π.χ. νόμο τέτοιο που δεν επιτρέπει να διορισθούν όσοι δεν έχουν αστυνομική πιστοποίηση “αφοσίωσης στο κράτος”. Μια ανώνυμη καταγγελία, και η αστυνομία δεν μου δίνει τέτοιο πιστοποιητικό για να διορισθώ. Για να επιβιώσω, αναγκάζομαι να ζητήσω τη συνδρομή βουλευτή του κυβερνητικού κόμματος. Καθώς δεν υπάρχει συγκεκριμένο παράπτωμά μου, ο βουλευτής πιέζει να παρακαμφθεί ο νόμος και εγώ διορίζομαι. Απλούστερα, χάρη στο βουλευτή μου διορίζομαι, ενώ άλλοι συνυποψήφιοι έχουν καλύτερα από εμένα προσόντα. Από ευγνωμοσύνη ή άλλες υποχρεώσεις, εγώ ψηφίζω το βουλευτή του κόμματος που αυξάνει τους περιορισμούς πάνω μου. Θετική ανάδραση. Μέσα μου αγανακτώ. Ώσπου το πλήθος των δυσαρεστημένων αυξάνεται τόσο, που εκτρέπονται σε διατάραξη της κοινωνικής λειτουργίας, συλλαλητήρια κλπ. Η άρχουσα παράταξη αντιμετωπίζει την κατάσταση με μεγαλύτερη βία, δικτατορία. Ήδη υπάρχει φαύλος κύκλος που τελικά οδηγεί σε καταστροφή εθνικών διαστάσεων.