Σύνορα

Δημ. Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας

Κοινή Γνώμη 28 Φεβρουαρίου 2017

Ο ορισμός της πατρίδας ποικίλλει. Να δύο άκρα. Ο Πατριάρχης Αβραάμ, σε συμφωνία με το Θεό (Βίβλος) όρισε πως η ευλογημένη γη από το Νείλο ως τον Ευφράτη ανήκει στους απογόνους του. Για να αναγνωρίζονται οι απόγονοί του από όλο τον κόσμο και μεταξύ τους με βάση το πατριαρχικό δίκαιο, σημάδεψε σωματικά τους άρρενες απογόνους του με την περιτομή, που, βέβαια, μόνο σε αγόρια μπορεί να γίνει. Έτσι εξασφάλισε τα παιδιά, τα εγγόνια και τα δισ-δισ-έγγονά του καθιερώνοντας την πατριαρχία. Στον μελλοντικό προγραμματισμό, όμως, πάντα κάτι απρόβλεπτο συμβαίνει. Η όμορφη γυναίκα του, η Σάρα, δεν έκανε παιδιά. Με μια παλλακίδα, λοιπόν, την Άγαρ, έκανε ένα αγοράκι, τον Ισμαήλ. Στο μεταξύ, φιλοξένησε υποδειγματικά ο Αβραάμ έναν ξένο και μετά τη φιλοξενία αυτή, η Σάρα έμεινε έγκυος. Ο ξένος εξαφανίστηκε, αλλά η Σάρα γέννησε τον Ισαάκ. Κι από τότε έχουν περάσει χιλιάδες χρόνια και οι απόγονοι του Ισαάκ (Εβραίοι) και του Ισμαήλ (Ισμαηλίτες, Αγαρηνοί, Άραβες) έχουν αποδυθεί σε έναν ανελέητο εξοντωτικό πόλεμο μεταξύ τους για το ζήτημα σε ποιους ανήκει η ευλογημένη γη.

Στο άλλο άκρο, μέγας Πατριάρχης ήταν ο Προμηθέας. Άφησε στους απογόνους του, εμάς, κληρονομιά τη Γνώση και την Τέχνη. Πολύ αργότερα αυτή η κληρονομιά αναμίχθηκε υπέροχα με άλλη μια που μας άφησε ο Ιησούς, την Αγάπη, και μαζί μ΄ αυτήν τη συγχώρηση. Μ΄ αυτή την έννοια, πατρίδα και τάφος κάθε επιφανή άνδρα μπορεί να είναι πάσα Γη. Για μας τους κοινούς Έλληνες όμως, πατρίδα είναι η γη που έχομε διαμορφώσει σύμφωνα με τη Γνώση, την Τέχνη και την Αγάπη μας. Έτσι, η πατρίδα μας έχει ζωντανέψει. Είναι Γαία. Υπάρχει μια αμοιβαία ομιλία μεταξύ μας. Τη διαμορφώνομε, την οργώνομε, τη φυτεύομε, τη βοσκάμε, χτίζομε πάνω της τα σπίτια μας, τα εργοστάσιά μας, την αγαπάμε. Κι αυτή μας ανταποδίδει πλουσιοπάροχα, γεννάει για μας. Η σχέση με την πατρίδα μας είναι έρωτας.

Είναι; Ή ήταν; Μήπως έχομε πάρει διαζύγιο με την πατρίδα μας; Έχομε περί τα 3000 νησιά και βραχονησίδες, κατοικούνται λίγες δεκάδες. Έχομε πολυάριθμα ορεινά πανέμορφα χωριά, που αποτελούνται από ερείπια, πεσμένα γεφύρια, εκκλησιές και μισοξεχασμένες μνήμες. Συνωστιζόμαστε στις πόλεις, ενώ έχει ερημώσει η ύπαιθρος. Θε μου συχώρεσέ με αν κάνω λάθος, αλλά αυτό δεν έγινε τυχαία από την αστυφιλία του Έλληνα. Στον εμφύλιο, ο «δημοκρατικός» στρατός επιστράτευε τους νέους στα χωριά κι ο «εθνικός» στρατός τα άδειαζε από τους κατοίκους τους για να αποφεύγεται η επιστράτευση. Κι οι σύμμαχοί μας βοήθησαν προσφέροντας οικονομική βοήθεια που όφειλε να χρησιμοποιηθεί υποχρεωτικά μόνο στην Αθήνα ή – έστω – λίγο και στη Θεσσαλονίκη. Αλλιώς δεν την παίρναμε. Μα τότε τι τη θέλομε τη γη μας; Μας κοστίζει αφάνταστα για να διατηρούμε ένοπλες δυνάμεις που την υπερασπίζονται. Για να την κάνουμε τι; Συμπεριφερόμαστε σαν το σπαγγορραμμένο που έχει αποθηκεύσει κάτω από το στρώμα του ή μέσα στην κατάψυξη θησαυρό ολόκληρο, ενώ ο ίδιος ψωμοζεί και υποφέρει, για να φυλάει τον άχρηστο πλούτο του. Ώσπου να σπάσει την πόρτα κάποιος μασκοφόρος και με το πιστόλι στο χέρι να αρπάξει θησαυρό.

Καλά τι μπορούν να μας προσφέρουν σήμερα τα ερημονήσια και τα έρημα χωριά; Μπορούμε βέβαια να βόσκουμε γίδια, διατηρούμε ιχθυοκαλλιέργειες, παράγουμε ενέργεια με αιολικά πάρκα ή με φωτοβολταϊκά, να κάνουμε ξενοδοχεία στις νότιες πανέμορφες παραλίες και παράγουμε κυματική ενέργεια στις άγριες βορεινές ακτές, δηλαδή να τα σφραγίζουμε με τη γνώση, την τέχνη και την αγάπη μας. Οι τηλεπικοινωνίες επιτρέπουν σήμερα στον κάτοικο της ερημιάς να διευθύνει μια παγκόσμια επιχείρηση. Αλλιώς, ας μη διαμαρτυρόμαστε αν μας απάτησε η ερωμένη μας η γη, απιστώντας με κάποιον ξένο εραστή είτε είναι ο γείτονας, είτε ο πρόσφυγας είτε ο ξένος μεγιστάνας.

Τι θα πει σύνορα στην παγκοσμιοποιημένη εποχή μας; Τα στοιχεία που αποτελούν ένα κλειστό σύστημα, σα μια σταγόνα νερό ή ένα κύτταρο, βρίσκονται σε δυναμική ισορροπία. Τα όμοια μεταξύ τους ασκούν δυνάμεις το ένα πάνω στ΄ άλλο που αλληλεξουδετερώνονται. Όσα διαφέρουν, ενεργούν με αρνητική ανάδραση προς άλληλα και η ισορροπία διατηρείται. Όλα τα στοιχεία, εκτός από τα οριακά του. Αυτά δέχονται δυνάμεις σταθερές από μέσα, αλλά απέξω διαφορετικές, μεταβαλλόμενες και απρόβλεπτες. Έτσι σχηματίζεται ένα περίβλημα γύρω από το σύστημα που δρα προστατευτικά. Η σταγόνα νερού έχει την επιφανειακή τάση, τα κύτταρα κυτταρική μεμβράνη, τα φυτά φλοιό, τα ζώα όστρακο ή δέρμα, το γάλα τσίπα, το ψωμί κόρα κλπ. Δεν υπάρχει κλειστό σύστημα χωρίς το σύνορό του, το περίβλημά του. Η εξαφάνιση του περιβλήματος, σημαίνει πως το σύστημα δεν διαφέρει από το περιβάλλον του και, επομένως, δεν υπάρχει. Σα σταγόνα στον ωκεανό.

Η διατήρηση των συνόρων μας είναι απαραίτητη, αλλιώς δεν υπάρχομε. Συχνά σε μια πρόταση του τύπου «να κάνουμε τούτο ή εκείνο» ακούω την απάντηση «αυτό δεν γίνεται, κανένας άλλος δεν το κάνει». Μα, αν κάνουμε ό,τι οι άλλοι, δεν υπάρχομε.

Θυμάμαι, ο Ανδρέας Παπανδρέου, αντιπολιτευόμενος τον Καραμανλή τον πρεσβύτερο, τον κατηγόρησε ότι δεν έχομε χάρτη της Ελλάδας. Κυβέρνησε μετά τον τόπο και χάρτη ακόμη δεν ξέρω αν έχομε. Είδα σε Βρετανικό αεροδρόμιο ένα τουριστικό χάρτη της Ελλάδας που εμπεριείχε τη Β. Ήπειρο ως Ελληνική, αλλά όχι τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Και οι Ανατολικοί γείτονές μας αμφισβητούν πολλές δεκάδες από τα νησιά που θεωρούμε δικά μας. Σε μια συνέντευξή του ο Ντεμιρέλ είπε για τα Ίμια: «Με ρώτησαν οι στρατιωτικοί: “να κάνουμε απόβαση;” Ρώτησα: “Είναι κανένας πάνω στα νησιά;” “Όχι!” “΄Τότε κάνετε απόβαση”». Ένας βοσκός ή ένας ψαράς πάνω στα Ίμια, μόνος του, άοπλος, θα είχε αποσοβήσει τον ξένο στόλο, το δραματικό επεισόδιο.

Ανήκομε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έναν οργανισμό, στον οποίον έχομε εκχωρήσει σημαντικό μέρος της εθνικής κυριαρχίας μας. Τα σύνορά μας είναι και σύνορά του. Οφείλει να μας ενισχύει σ΄ αυτό μας το ρόλο. Δεν το κάνει. Αντίθετα, μοιάζει να μας τιμωρεί που δεν είμαστε αποτελεσματικοί στη φύλαξη των συνόρων, και μας καθιστά έτσι ακόμη πιο αδύναμους να επιτελέσουμε τον ακριτικό ρόλο μας. Μου θυμίζει τον Μεσαίωνα, όταν η Δύση εξασθένησε τότε το Βυζάντιο τόσο που δεν μπόρεσε να προστατέψει την Ευρώπη από τη λαίλαπα των Οθωμανών. Κι αφού δεν κάνομε καλά τη δουλειά μας, αναλαμβάνει η Δύση την προστασία των συνόρων της και συνόρων μας. Οι εταίροι μας είναι χρήσιμοι. Αλλά χωρίς Ακρίτες Διγενείς δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να επιβιώνουμε.

 

Τρίτη άποψη: Σωστή κυβέρνηση. Σωστή αντιπολίτευση

Του ΔΗΜΗΤΡΗ Α. ΣΙΔΕΡΗ*,

«ΔΩΣΑΜΕ ΨΕΥΔΗ δεδομένα για να μπούμε στην ΟΝΕ», είπε η κυβέρνηση στους ξένους. «Είμαστε μια χώρα διεφθαρμένων», είπε ο πρωθυπουργός στους ξένους. «Οι καθυστερήσεις και οι παλινωδίες της κυβέρνησης οδηγούν τους πιστωτές μας σε υπερβολικές απαιτήσεις», είπε η αξιωματική αντιπολίτευση στους πιστωτές μας. «Αυτό είναι το μονοπάτι για να περικυκλώσετε τον στρατό του Λεωνίδα», είπε ο Εφιάλτης στον Ξέρξη. Την αλήθεια είπαν όλοι αυτοί. Κακό ήταν; Μπορεί να είναι κακό να διατυμπανίζεις την αλήθεια;

Να το ξεκαθαρίσω από την αρχή. Οι δανειστές μας δεν είναι εχθροί, για να θεωρήσουμε όσους προανέφερα προδότες, όπως ήταν ο Εφιάλτης. Ωστόσο… Όλες οι «αλήθειες» των παραπάνω υπευθύνων είναι εκτιμήσεις, όχι επιστημονικές αλήθειες, δε βρίσκονται, δηλαδή, εκεί όπου διασταυρώνονται υπόθεση με παρατήρηση, θεωρία με εμπειρία, νοητό με αισθητό. Τα στοιχεία που δώσαμε για να μπούμε στην ΟΝΕ είχαν ελεγχθεί από την ΟΝΕ, ξαναεξετάσθηκαν εξονυχιστικά από όλους κι εγώ ακόμη σήμερα δεν ξέρω αν ικανοποιούσαν τις προδιαγραφές. Αν πραγματικά υπάρχει αμφιβολία ως προς τα Greek statistics, χρέος της κυβέρνησης είναι να διορθώσει την υπηρεσία, όχι να κατηγορήσει διεθνώς την Ελλάδα, για την οποία αυτή η κυβέρνηση είναι υπεύθυνη.

Καλά, όλοι οι Έλληνες είναι διεφθαρμένοι; Μόνον οι Έλληνες είναι διεφθαρμένοι; Αν πραγματικά υπάρχει διαφθορά, ποιος άλλος από τον πρωθυπουργό της χώρας είναι αρμοδιότερος για να την εξαλείψει, αντί να διασύρει τη χώρα διεθνώς;

Σε κάθε διαπραγμάτευση όλοι έχουν δίκια κι άδικα και καθένας προσπαθεί να πείσει τον άλλον για το καλύτερο αποτέλεσμα. Αν η αξιωματική αντιπολίτευση υποστηρίζει ότι οι απαιτήσεις των πιστωτών είναι υπερβολικές, ενισχύει τα συμφέροντά μας. Αν όμως δέχεται ότι γι’ αυτές δε φταίνε οι πιστωτές, αλλά η κυβέρνηση της χώρας, δηλαδή εμείς, πώς, με τέτοιο επιχείρημα, θα μετριασθούν οι απαιτήσεις τους;

Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ιατρικής εκπαίδευσης, αντιμετώπισα πρόβλημα. Το συνδικαλιστικό όργανο των γιατρών μας, αντιπολιτευόμενο την τότε κυβέρνηση, αλλά ενδιαφερόμενο για την ιατρική εκπαίδευση στη χώρα, ζήτησε από διεθνή ευρωπαϊκό οργανισμό να διενεργήσει επιθεώρηση στα ελληνικά εκπαιδευτικά κέντρα. Οδήγησε τους επιθεωρητές σε νοσοκομεία που θεώρησε ενδεικτικά. Έκαναν τον έλεγχο και η έκθεσή τους ήταν κόλαφος για την Ελλάδα. Την έκθεση αυτή το συνδικαλιστικό ιατρικό όργανο δεν τη χρησιμοποίησε για να πιέσει τα αρμόδια υπουργεία να βελτιώσουν την κατάσταση. Την υπέβαλε, αντίθετα, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Εκπαίδευσης, με αίτημα να μην αναγνωρίζονται από την Ευρώπη τα πιστοποιητικά ειδικότητας που δίνονται στην Ελλάδα. Προδιαγραφές «καλής» εκπαίδευσης δεν είχε θεσπίσει η Επιτροπή, πέρα από τον χρόνο ειδίκευσης που απαιτούνταν για κάθε ειδικότητα και που τηρούνταν απαρέγκλιτα στη χώρα μας. Την επιθεώρηση δεν την είχε αποφασίσει ούτε διενεργήσει η Επιτροπή. Ούτε και είχε αρμοδιότητα να κρίνει αν θα αναγνωρίζονταν οι άδειες που δίνονταν σε κάθε χώρα. Πουθενά βέβαια δεν είναι τέλεια η εκπαίδευση. Οι Επίτροποι μαγκώθηκαν. Ποιος ξέρει τι θάβρισκαν οι επιθεωρητές στη χώρα καθενός; Οι κρίσεις των διεθνών «επιθεωρητών» ήταν αρκετά τεκμηριωμένες, αλλά το δείγμα των κέντρων που επιθεώρησαν δεν είναι βέβαιο ότι αποτελούσε αξιόπιστο δείγμα των όσων έδιναν ειδικότητα στη χώρα μας. Η απόφαση αναβλήθηκε επ’ αόριστον. Για να πούμε και του στραβού το δίκιο, ο δικός μας υπουργός δε γνώριζε ότι υπάρχει τέτοια Ευρωπαϊκή Επιτροπή ούτε ότι εγώ, εκπρόσωπός του, ήμουν πρόεδρός της –ούτε και με γνώριζε βέβαια, παρά τις προσπάθειές μου να τον συναντήσω και τον ενημερώσω. Όμως εκείνο που επισημαίνω είναι ότι το αντιπολιτευόμενο συνδικαλιστικό όργανο του τόπου, ενδιαφερόμενο για να γίνουν τα σωστά πράγματα στην Ελλάδα, ζήτησε από εξωέλληνες να μας αξιολογήσουν. Αλλά το πόρισμα της αξιολόγησης, αντί να το υποβάλει στην κυβέρνησή μας, το υπέβαλε σε ξένο όργανο με αίτημα να επιβληθεί ποινή στα μέλη του, ναι, στα μέλη του συνδικαλιστικού οργάνου, στην ίδια την Ελλάδα.

Εύλογο θεωρώ ότι μια αντιπολίτευση προσπαθεί να αναδείξει τα τρωτά της εκάστοτε υπεύθυνης κυβέρνησης. Και σ΄ αυτή της την προσπάθεια κατανοητό είναι ότι υπερβάλλει ή και παρουσιάζει ατελώς τεκμηριωμένα δεδομένα. Δουλειά της είναι. Άλλο όμως είναι αυτό κι άλλο να προβάλει τα όσα σφάλματα κάνει η κυβέρνηση του τόπου της στους ξένους. Αυτοί δεν είναι εχθροί μας, όπως ήταν οι Πέρσες τον καιρό του Εφιάλτη, δεν παύουν, ωστόσο, να έχουν διαφορετικά συμφέροντα από εμάς. Η πατρίδα μας είναι ενιαία για την κυβέρνηση που έχει σήμερα την ευθύνη της, για την αντιπολίτευση που θα έχει πιθανότατα αύριο αυτή την ευθύνη, και για τους ξένους. Κάθε πλήγμα της αντιπολίτευσης στην κυβέρνηση, μέσα στα όρια της χώρας μας, μπορεί να τη βοηθήσει να γίνει αυτή η επόμενη κυβέρνηση. Κάθε πλήγμα όμως που επιφέρει στην κυβέρνηση μπροστά στους ξένους θα το πληρώσει πολλαπλάσια. Κι εμείς μαζί.

Λογοκρισία λοιπόν; Όχι βέβαια. Σε κάθε ορχήστρα κάθε όργανο παίζει διαφορετικά. Έξω όμως από την ορχήστρα ακούγεται ενιαία μουσική. Αν κάθε όργανο έπαιζε όπως ήθελε, το αποτέλεσμα του συνόλου θα ήταν παράφωνο, θόρυβος, αποκρουστικό, θνησιμαίο.

Είπα «εύλογο». Όχι όμως και σωστό. Κάθε κόμμα, υποψήφιο να κυβερνήσει τη χώρα μας, οφείλει να έχει ένα σχέδιο, ένα σκοπό πριν απ΄ όλα. Κι επιπλέον ένα πρόγραμμα, πώς θα επιτύχει τον σκοπό αυτό. Και έναν τρόπο αξιολόγησης, πώς θα αποδειχθεί αν ο σκοπός επιτεύχθηκε. Ο λαός τότε, που αποφασίζει ποιο κόμμα θα τον κυβερνήσει, επιλέγει κόμμα, έχοντας εκτιμήσει αν ο σκοπός είναι εφικτός, αν είναι αυτός που επιθυμεί κ.λπ. κι αν τα προγράμματα είναι ρεαλιστικά, κι αν η αξιολόγηση έχει αποδεικτική αξία. Αυτή είναι η σωστή άμιλλα των κομμάτων. Αντί γι΄ αυτό, τα τελευταία χρόνια ακούμε την εκάστοτε αντιπολίτευση να στηλιτεύει την εκάστοτε κυβέρνηση. Θα καταστραφούμε, αν συνεχίσουμε να έχουμε την ίδια κυβέρνηση. Χειρότερα δε γίνεται. Δικό του πρόγραμμα κανένα η αντιπολίτευση δεν έχει, εκτός από την ανατροπή της κυβέρνησης (που φταίει για όλα). Τα κόμματά μας έχουν μετατρέψει την πολιτική άμιλλα σε ανταγωνισμό. Δεν προσπαθούν να εξυψώσουν την Ελλάδα, αλλά να νικήσουν το αντίπαλο κόμμα. Με τέτοιο ανταγωνισμό, φυσικό είναι να καταστραφούμε, και λόγω των κυβερνητικών λαθών, αλλά και διότι τα κόμματα ανταγωνίζονται το ένα το άλλο. Εντός διαφέρομε μεταξύ μας· εκτός είμαστε Ένα. Προσπαθούν να παρασύρουν κι εμάς τα κόμματα, όπως ο Παναθηναϊκός και ο Ολυμπιακός τους οπαδούς τους. Η ποδοσφαιροποίηση είναι το δεύτερο μέγα πρόβλημα του συστήματός μας. Το πρώτο είναι βέβαια η πελατειακή σχέση μεταξύ πολιτικών και ψηφοφόρων αφενός, και κυβέρνησης αφετέρου.

*Ο κ. Δημήτριος Α. Σιδερής είναι ομ. καθηγητής Καρδιολογίας e-mail:dimitris.sideris@gmail.com

 

Συμμαχία

Δημ. Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, Κοινή Γνώμη 21.02.2017

Είμαι Μηλιός. Οι βάρβαροι κατάκλυσαν τις θάλασσές μας. Μαζευτήκαμε οι Έλληνες να τους αντιμετωπίσουμε. Συνδράμαμε με όλες τις δυνάμεις μας, εμείς οι Μηλιοί διαθέσαμε τα λίγα πλοία που είχαμε. Και νικήσαμε. Όλοι μαζί. Αθηναίοι και Σπαρτιάτες και οι άλλοι Έλληνες. Δημιουργήθηκε μια Συμμαχία για να αντιμετωπίζει τις βαρβαρικές επιβουλές. Οι Σπαρτιάτες κουράστηκαν από τις ευθύνες της Συμμαχίας και αποσύρθηκαν. Το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν: «Πρώτα η Σπάρτη!» Στην ηρωική θυσία των Θερμοπυλών, έγραψαν το γνωστό επίγραμμα: «Ω ΞΕΙΝ, ΑΓΓΕΛΛΕΙΝ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΟΙΣ…» πολύ διαφορετικό από το Αθηναϊκό επίγραμμα: «ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΡΟΜΑΧΟΥΝΤΕΣ ΑΘΗΝΑΙΟΙ…». Οι Αθηναίοι το εκμεταλλεύθηκαν. Ανέλαβαν την ευθύνη της συμμαχίας και τη μετέτρεψαν σε ηγεμονία. Μάζευαν φόρους από τους συμμάχους για να διατηρούν στόλο που χρειαζόταν τάχα για να αντιμετωπισθούν οι βάρβαροι, πραγματικά όμως, για να υποχρεώνουν τους συμμάχους να πληρώνουν τους φόρους που συντηρούσαν το στόλο τους. Παράλληλα, οι φόροι χρησιμοποιούνταν από τους Αθηναίους για να καλύπτουν τις δαπάνες της πολυέξοδης εκπληκτικής δημοκρατίας τους, που παρήγε τον εξίσου εκπληκτικό πολιτισμό που διέπει ακόμη ως σήμερα τον κόσμο ολόκληρο. Και ήλθε η μοιραία στιγμή. Ο Πελοποννησιακός πόλεμος μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών. Οι Σπαρτιάτες, νιώθοντας να απειλούνται από τους Αθηναίους προσπάθησαν να ξεσηκώσουν όλους εμάς της Συμμαχίας, για να πάψουμε να είμαστε υπόδουλοι στους Αθηναίους, να διαλυθεί η Συμμαχία, αφήνοντας μας όμως έκθετους στη βαρβαρική απειλή. Εμείς οι Μηλιοί καταγόμαστε από τους Σπαρτιάτες και τους συμπαθούμε. Παρ΄ όλα αυτά, δεν θέλομε να είμαστε σύμμαχοι μαζί τους, θέλομε να παραμείνουμε ουδέτεροι σ΄ αυτό τον αδελφοκτόνο πόλεμο. Κατέφθασε ο Αθηναϊκός στόλος στο ασφαλές λιμάνι μας. Ακολούθησε ο διάλογος που θα μείνει στην ιστορία ως ο διάλογος μεταξύ Δικαίου και Ισχύος. Τον έσωσε ο Θουκυδίδης. Οι Αθηναίοι μάς έσφαξαν όλους τους αρσενικούς και εξανδραπόδισαν γυναίκες και παιδιά, για να φέρουν Αθηναίους εποίκους. Ύβρις, Άτη, Νέμεσις και Τίσις όμως επαγρυπνούν, οι Αθηναίοι πλήρωσαν τα κρίματά τους στη Σικελία. Τι να το κάνω όμως; Στο μεταξύ εγώ, ο Μηλιός, ήμουν νεκρός.

Είμαι Έλληνας. Αγωνίσθηκα ηρωικά στις Θερμοπύλες της Αλβανίας. Η συμμαχία Άγγλων, Γάλλων, Ρώσων, Αμερικανών τελικά με γλίτωσε από τη βαρβαρική ναζιστική κατοχή. Ύστερα η Συμμαχία διασπάσθηκε. Από τη μια μεριά η Σοβιετική Ρωσία κι από την άλλη η δημοκρατική Δυτική Συμμαχία που περιλάμβανε τώρα και την ηττημένη Γερμανία. Ακολούθησαν πολλά. Δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση για να αντιμετωπίσει τη βαρβαρική Ρωσική απειλή. Υπενθυμίζεται ότι η Ρωσία δέχθηκε επανειλημμένα από τη Δύση εισβολή ξένων δυνάμεων στο έδαφός της, Πολωνών, Σουηδών, Γάλλων, Γερμανών, ενώ η ίδια ποτέ δεν έστειλε στρατό προς τα Δυτικά, πέρα από τα σύνορά της και τα συμφωνημένα εδάφη. Οι επεκτατικές βλέψεις της ήταν πάντοτε ανατολικά. Η έλλειψη λιμανιών ήταν που την απασχολούσε, καθώς οι βόρειοι ασφαλείς όρμοι της παγώνουν, ενώ προς τη στεριανή Δύση τέτοιοι δεν υπήρχαν. Και η δυτική Συμμαχία άρχισε πια, τρία τέταρτα του αιώνα αργότερα, να παραπαίει. «Πρώτα η Αμερική!». Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξελίχθηκε σε Γερμανική ηγεμονία, συντηρώντας, σε βάρος των φτωχών, νότιων, συμμάχων της, τη δική της θαυμάσια οικονομία, το κοινωνικό κράτος της, τη δική της επιστήμη. Σε βάρος μου, εμένα του Έλληνα. Η Αμερικανική ομπρέλα κατά της Ρωσικής απειλής δεν είναι πια δεδομένη. Καιρός ήταν. Πρώτα η Αμερική, που θέλει να έχει την αποκλειστικότητα στο χώρο της μετά την κάθοδο των Ηρακλ…, συγγνώμην, των Ευρωπαίων, που εξόντωσαν ή κατέστησαν είλωτες πολλές δεκάδες εκατομμύρια ντόπιους ερυθροδέρμους.

Κι εγώ, που είμαι Έλληνας, τι κάνω; Συντάσσομαι με την Ευρώπη κάτω από την ηγεμονία της Γερμανίας, που αντλεί την ισχύ της από όλη την Ευρώπη για να καταπιέζει όλη την Ευρώπη, και μένα μαζί; Ήδη οι εκλεκτότεροι νέοι της Ελλάδας έχουν αναγκασθεί να εγκαταλείψουν τη χώρα μας, έχουν σχεδόν εξανδραποδισθεί, προσφέροντας τις πολύτιμες ικανότητές τους σε ξένους. Παράλληλα η Ελλάδα κατακλύζεται από ετερόγλωσσους, ετερόδοξους, εξαθλιωμένους και εξοργισμένους πρόσφυγες και από λίγους μεγιστάνες που αγοράζουν σε εξευτελιστικές τιμές τη γη μας με τους πλουτοπαραγωγούς πόρους μας για να διατηρούν εμάς είλωτες στη γη μας – και να τους παρακαλούμε γι΄ αυτό. Ή συντάσσομαι με την Αμερική που προσπαθεί να καθαιρέσει τη Γερμανική δυναστεία από το θρόνο για να κινείται ελεύθερα, αλλά αφήνοντάς μας στο έλεος του οποιουδήποτε θέλει να μας επιβουλευθεί, αρκεί να μην απειλεί αυτή την ίδια;

Κι εμείς τι κάνομε; Υπάρχει πάλι ο διάλογος του Δικαίου εναντίον της Ισχύος. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την ισχύ. Υπάρχουν γύρω μας αντικρουόμενες δυνάμεις. Οφείλομε να εκμεταλλευθούμε τις διαφορές τους. Ωστόσο, μια ουδετερότητα δεν αρκεί. Οφείλομε να έχουμε σχέδια πολλαπλά και παράλληλα. Ένα μόνο θετικό μπορεί να υπάρχει: Τι θέλομε να κάνουμε; Ποιο είναι το σχέδιό μας; Πώς θα το επιδιώξουμε αν μείνουμε στο Ευρώ; Πώς θα το επιδιώξουμε αν πάμε στη δραχμή; Πώς θα το επιδιώξουμε αν επιτύχουμε ένα είδος διπλού νομίσματος; Για παράδειγμα, ένα εργαλείο χρήσης, ένα εσωτερικό δάνειο σε χαρτί ή σε πλαστικό, μεταξύ μας που δεν είναι ανταλλάξιμο ούτε με ευρώ ούτε με δολάριο ούτε με άλλο νόμισμα, αλλά είναι ανταλλάξιμο με ελληνικά προϊόντα και υπηρεσίες που προσφέρονται από το κράτος και από ιδιώτες μήπως μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο; Η ουσία είναι να επιτύχουμε το σχέδιο ανάπτυξής μας. Και να αποφύγουμε κάθε είδος πρόκλησης προς όλους. Και προς την Ευρώπη, ιδίως τη Γερμανία· και προς την Αμερική· και προς τη Ρωσία· και προς τους όμορους γείτονές μας, την Τουρκία, τη FYROM, την Αλβανία. Ήδη έχουν γίνει κάποια σωστά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Με Κύπρο, Αίγυπτο, Ισραήλ, Σερβία, ακόμη και με τη Συρία και με το Ιράν και με τη Βουλγαρία και άλλες χώρες δεν τα πάμε άσχημα. Και οι σχέσεις μας με τις χώρες του Ευρωπαϊκού νότου δεν είναι κακές. Χρειάζεται όμως ακόμη πολλή δουλειά. Παράλληλα με τα οικονομικά αναπτυξιακά Υπουργεία, το Υπουργείο Εξωτερικών έχει πολύ έργο ακόμη να κάνει. Οι επαγγελματίες πολιτικοί τα κάνανε σαλάτα. Φροντίζουν το κόμμα τους πάνω από την Ελλάδα. Τον εαυτό τους πάνω από το σύνολο. Πελατειακή σχέση. Αγοράζουν ψήφους πουλώντας εκδουλεύσεις. Ούτε οι στρατιωτικοί θα βοηθήσουν ούτε οι ξένοι. Η εξουσία πρέπει να επανέλθει στο λαό που θα αποφασίζει, θα αξιολογεί, θα ωφελείται αν επιτύχει, θα πληρώνει αν αποτύχει. Στους επαγγελματίες πρέπει να ανατεθούν ρόλοι στους οποίους έχουν εκπαιδευθεί και που τους αναθέτει ο λαός και τελικά τους αξιολογεί.

 

 

Ταμπού

 

Δημ. Α. Σιδερής*

 

 1961. Δόκιμος ανθυπίατρος στη Σύρο έχω αποσπασθεί στις φυλακές της Γυάρου. Καμιά 350ριά κρατούμενοι, πολιτικοί οι περισσότεροι. Μια μέρα βρίσκομαι μπροστά σε πρωτοφανές θέαμα. Οι χωροφύλακες παραταγμένοι σε τιμητικό άγημα (Παρουσιάστε! Αρμ!). Ανάμεσά τους περνά ένας ποινικός βαδίζοντας για το καΐκι που έπλεε προς την ελευθερία. «Μοιχός», μου εξήγησε ο διευθυντής. «Με πρόσφατο νόμο η μοιχεία έπαψε να είναι αδίκημα!».

 

Ως πριν από λίγο, η ομοφυλοφιλία ήταν κατάπτυστη. Ο παγκόσμιος κώδικας νοσημάτων κατέτασσε την ομοφυλοφιλία στις σεξουαλικές διαστροφές, νόσο που χρειάζεται θεραπεία. Σήμερα οι ομοφυλόφιλοι παντρεύονται και έχουν την προστασία του γάμου (π.χ. κληρονομικά δικαιώματα). Επόμενο βήμα;

 

Στις αγέλες (πρόβατα, λύκοι, κ.λπ.) τα ζώα είναι «ελεύθερα» με πλήρη ανισότητα. Το ισχυρότερο καταδυναστεύει (ή κατασπαράσσει) το ασθενέστερο. Στις κοινωνίες (μέλισσες, μυρμήγκια κ.λπ.) υπάρχει μέγιστη κατανομή εργασίας με κοινό σκοπό. Οι ρόλοι της κοινωνίας διαφέρουν μεταξύ τους. Τα μέλη της είναι όλα εξίσου (ισότητα) υποχρεωμένα (μηδενική ελευθερία) να εκτελούν τους διαφορετικούς ρόλους τους. Χάρη στην κοινωνική τους οργάνωση, δημιουργούν αποθήκες (π.χ. μέλι), και μ’ αυτές επιβιώνουν σε περιόδους ένδειας.

 

Ο άνθρωπος πέρασε από την αγέλη στην κοινωνία και παραπέρα στην πολιτεία, αποφασίζοντας ο ίδιος τους νόμους της. Η μοναδική κατασκευή του, με δύο χέρια και ικανότητα να σχηματίζει δευτεροβάθμια εξαρτημένα αντανακλαστικά αναγνωρίζοντας λέξεις, του επέτρεψαν να εξελιχθεί. Η μετάβαση από την αγέλη στην κοινωνία συνδέθηκε με περιορισμούς της ελευθερίας (ιδίως στη διατροφή και σεξουαλικότητα) που αντικατοπτρίζονται στη μυθολογία. Δημιουργήθηκαν κοπάδια. Καλλιεργήθηκαν αγροί. Οι σεξουαλικοί περιορισμοί εξασφάλιζαν ότι μετά το θάνατο του κτήτορα της «αποθήκης», αυτή δεν θα σκόρπιζε, παραμένοντας κτήμα κάποιου που όλη η κοινωνία αναγνώριζε ως «φυσικό», «νόμιμο» ιδιοκτήτη της. Ο Αδάμ και η Εύα βίωσαν το διατροφικό περιορισμό του απαγορευμένου καρπού και κάλυψαν τα γεννητικά τους όργανα με φύλλα συκιάς. Συνεχίσθηκε η ταλάντωση από τη νηστεία στην θυσία κι η στήριξη του γάμου εξασφαλίζοντας την κυριότητα των αγαθών και των μέσων παραγωγής σε σχέση με τα παιδιά του ζευγαριού. Καθώς πριν από τον Αδάμ δεν υπήρχε περιουσία, κανένας στην ανθρώπινη αγέλη δεν θυμόταν ποιοι ήταν οι γονείς του. Έτσι ο Αδάμ, κοινωνικά, δεν γεννήθηκε από κανέναν: πλάσθηκε από το Θεό, όπως η Πανδώρα, η πρώτη γυναίκα στην Ελληνική μυθολογία, πλάσθηκε με πηλό από τους θεούς. Από τις σεξουαλικές απαγορεύσεις προέχει η καταδίκη της αιμομιξίας.

 

Οι βιολογικές επιταγές είναι άτεγκτες, όπως και οι φυσικές. Το πολιτικό ζώο με τις γνώσεις και την εμπειρία που αποκτά μπορεί να επινοεί νόμους που αντισταθμίζουν, όχι καταργούν, τους φυσικούς και βιολογικούς νόμους. Οι ανάγκες διατροφής (πείνα) είναι αδυσώπητες. Η απαγόρευση κάποιων τροφών (λιτότητα), ταλαντώνεται εναλλασσόμενη με κατανάλωση. Οι σεξουαλικές ανάγκες είναι αδυσώπητες. Θα ικανοποιηθούν με ετερόφυλη ή ομόφυλη σχέση, αυνανισμό, ονείρωξη κλπ, ανάλογα με τις κοινωνικές συνθήκες. Η ομοφυλοφιλία επικρατεί σε ομοφυλετικές κλειστές κοινωνίες (στρατώνες, φυλακές, μοναστήρια κλπ). Η πολιτεία με την επιδίωξη για ολοένα μεγαλύτερη (σαν αγελαία) ελευθερία προσπαθεί να απαλλαγεί από τα πανάρχαια ταμπού των σεξουαλικών περιορισμών. Καταργήθηκαν οι περιορισμοί στη μοιχεία και ομοφυλοφιλία.

 

Η αποσύνδεση της απόλαυσης του φαγητού από την αυτοσυντήρηση είναι καταστροφική είτε ως πολυφαγία είτε ως ασιτία. Η αποσύνδεση της γενετήσιας ηδονής όμως από την αναπαραγωγή έχει συνέπειες για τον πολίτη;

 

Η «ιερότητα» των πανάρχαιων απαγορεύσεων ίσχυσε, ενώ η «Ύβρη» από την αθέτησή τους τιμωρούνταν ως «Νέμεση» από τους θεούς. Ο Λωτ, εκλεκτός του Θεού, ζευγάρωσε και με τις δύο κόρες του· τα παιδιά του Δαβίδ, αγόρι και κορίτσι, είχαν ερωτικό δεσμό· οι Φαραώ παντρεύονταν τις αδελφές τους. Ο Αυνάν, επιδόθηκε στο φερώνυμο άθλημα και τιμωρήθηκε από το Θεό. Από την άλλη, ο Θυέστης, σαγήνεψε τη γυναίκα του αδελφού του Ατρέα σφετεριζόμενος το θρόνο. Ο Ατρέας του σέρβιρε σε γεύμα τα ίδια τα παιδιά του. Στη συνέχεια ο Θυέστης ζευγάρωσε με την κόρη του Πελοπία και γέννησαν τον Αίγισθο. Γόνος της μιαρής αιμομιξίας ο Αίγισθος, υιοθετήθηκε από τον Ατρέα, που αγνοούσε ποιος ήταν. Όταν πληροφορήθηκε ο Αίγισθος τα γεγονότα, σκότωσε τον Ατρέα κι έγινε εραστής της Κλυταιμνήστρας, συζύγου του Ατρείδη Αγαμέμνονα (τάθελε κι αυτή!). Όταν επέστρεψε ο ένδοξος αρχιστράτηγος από την Τροία, ο Αίγισθος με την Κλυταιμνήστρα τον δολοφόνησαν, για να δολοφονηθούν με τη σειρά τους από το γιο του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας. Η κάθαρση στην τρομερή «Ύβρη» που έτρεχε από γενιά σε γενιά, έρχεται όταν ο Ορέστης καταφεύγει από μόνος του στην ανθρώπινη δικαιοσύνη από κληρωμένους ενόρκους στον Άρειο Πάγο. Η ισοψηφία τους έγειρε την πλάστιγγα προς το μέρος του με τη μεροληπτική ψήφο της Αθηνάς.

 

Η μοιχεία και η ομοφυλοφιλία έχουν αναγνωρισθεί από τη σύγχρονη κοινωνία, με επιχειρήματα, όπως ελευθερία και ανοχή της διαφορετικότητας. Τα ερχόμενα φαίνονται εφιαλτική επιστημονική φαντασία. Θα θεσμοθετηθεί ο αιμομικτικός ή ο ομαδικός γάμος; Η μητέρα που διαμαρτύρεται είναι αντικοινωνική. Τα παιδιά απομακρύνονται απ’ αυτήν, που πρέπει να υποβληθεί σε ψυχιατρική «θεραπεία». Πριν από μισό αιώνα στα βιβλιαράκια του νηπιαγωγείου απεικονίζονταν κοριτσάκια με κούκλες και αγοράκια με στρατιωτάκια. Απαγορεύτηκαν. Σε βόρειες χώρες, ακούω, έχουν απαγορευθεί η Σταχτοπούτα και τα παραμύθια των αδελφών Γκριμ. Τα βιβλιαράκια του νηπιαγωγείου παρουσιάζουν δυο βασιλιάδες να φιλιόνται στο στόμα. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση εισέρχεται και στο δικό μας σχολείο με αμφιλεγόμενο περιεχόμενο. Χάρη σε πολλά ταμπού προχώρησε η πολυχιλιόχρονη ιστορία του ανθρώπου. Η μυθολογία των λαών είναι γεμάτη φρικτές τιμωρίες για όποιον τα παραβιάζει. Ταυτόχρονα τον ηρωοποιεί! Δεσμεύουν τον άνθρωπο και, με την καλπάζουσα τεχνολογία, δεν είναι πια αναγκαία.

 

Πίσω από τα ταμπού κρύβονται οικονομικο-κοινωνικές αναγκαιότητες (εξουσία πάνω στις «αποθήκες»). Η προγιαγιά μου έκανε δώδεκα παιδιά, επειδή η παιδική θνησιμότητα ήταν στο ζενίθ και η κοινωνική πρόνοια στο ναδίρ. Οι επιστήμες σήμερα παρέχουν γνώσεις για αντιστάθμιση των φυσικών και κοινωνικών περιορισμών. Ο άνθρωπος μπορεί να αποφασίσει για τα μέτρα που χρειάζονται ώστε, χωρίς αντίθεση προς τους φυσικούς και κοινωνικούς νόμους, να επιτύχουν τον άριστο συνδυασμό ελευθερίας και ισότητας. Οι απόλυτοι σωτήρες, (Χίτλερ; Τραμπ;) που αντιδρούν στους νεωτερισμούς δεν είναι λύση. Μεταβιβάζουν την Ύβρη στις επόμενες γενιές. Μόνον η καθολική λαϊκή κρίση μένει και μπορεί να αποφασίσει και να φέρει την κάθαρση, αρμονική αντιστάθμιση φυσιολογικών επιταγών, περιττών ταμπού.

Ηπειρωτικός Αγών, 17 Φεβρουαρίου 2017

 

* Ο κ. Δημήτριος Α. Σιδερής είναι ομ. καθηγητής Καρδιολογίας

 

Το καταραμένο Περιδέραιο

Koinignomi, 14 Φεβρουαρίου 2017

Η Ελλάδα ήταν γεμάτη γίδια  Όπου βρίσκονταν πολλά έδιναν το όνομά τους σε τόπους και κτήτορες: Αίγιο, Αίγινα, Αιγάλεω, Αιγός Ποταμοί, Αιγέας, Αίγισθος. Και ήλθαν μετανάστες από τη Συρία. Ο βασιλιάς Αγήνορας είχε μια πανέμορφη μεγαλομάτα κόρη, την Ευρώπη. Την είδε ο ερωτιάρης Δίας και, για να την πλησιάσει, μεταμορφώθηκε σε πανέμορφο ταυράκι. Η Ευρώπη πλησίασε, χάιδεψε το στητό, σκληρό κέρατό του, γονάτισε ο ταύρος, τον καβάλησε η Ευρώπη κι αυτός άρχισε να τρέχει πάνω από θάλασσες, σε φουσκωτό, φθάνοντας στην Κρήτη. Εκεί άρχισε να λατρεύεται ο ταύρος, δηλαδή άρχισε να εκτρέφεται το πιο σημαντικό γαλακτοφόρο ζώο. Στο μεταξύ, ο Αγήνορας φώναξε τα τρία αγόρια του: «Τσακιστείτε στα πέρατα του κόσμου να φέρετε την αδελφή σας. Αν δεν τη βρείτε, μην ξαναπατήσετε το πόδι σας εδώ». Ο Κάδμος γύρισε τον κόσμο ψάχνοντας, κατέφυγε στο μαντείο των Δελφών και κει πήρε την εντολή: «Να πάψει να αναζητεί την αδελφή του, την έχει ο Δίας. Μόνο, όπου βρει μια αγελάδα να χτίσει πόλη». Βρήκε αγελάδα, έχτισε τη Θήβα, άλλη μια μυθολογική ένδειξη για τη φοινικική προέλευση της εκτροφής των βοοειδών. Το βόδι λεγόταν «άΛεΦ» (ή «άΛΦα») που σημαίνει μεγάλο ζώο (εΛάΦι, εΛέΦας). Η γραπτή απεικόνιση της γλώσσας μας ξεκίνησε μυθικά από τον Προμηθέα. Ο Κάδμος έφερε τα φοινικικά ονόματα των γραπτών συμβόλων. Οι Φοίνικες δεν χρειάζονταν σύμβολα για φωνήεντα. Ο αδικοσκοτωμένος στην Τροία Παλαμήδης ανέλυσε τα γραπτά σύμβολα της συλλαβογραφίας σε γράμματα, σύμβολα συμφώνων και φωνηέντων. Πέρασαν αιώνες από τον Τρωικό πόλεμο. Τελικά, το μοναδικό Ελληνικό αλφάβητο, (ένα γράμμα για κάθε φθόγγο και ένας φθόγγος για κάθε γράμμα) ήταν η προϋπόθεση για να γίνουν πρώτοι όλοι οι Έλληνες εγγράμματοι. Έτσι πέτυχαν ισηγορία, απαραίτητη για τη δημοκρατία και τον Ελληνικό, αλλά και παγκόσμιο, πολιτισμό. Ο Κάδμος παντρεύτηκε την Αρμονία, κάνοντας τον πιο πολυτελή γάμο στην ιστορία, πιο πολυτελή και από εκείνο Έλληνα υπουργού που φιλοξενείται στη φυλακή. Ήλθαν προσκεκλημένοι όλοι οι θεοί και γλέντησαν με ορχήστρα την πιο διάσημη στον κόσμο, τις εννέα Μούσες από τον Κιθαιρώνα. Πανάκριβα τα δώρα. Το πιο ακριβό ήταν ένα ολόχρυσο περιδέραιο, που όμως ήταν καταραμένο. Η κατοχή του περιζήτητη, αλλά και αιτία συμφορών. Η περηφάνια του Κάδμου έφερε την ύβρη που μεταφέρθηκε στους απογόνους του. Πασίγνωστη η ιστορία του Οιδίποδα που, στην άγνοιά του, σκότωσε τον πατέρα του και παντρεύτηκε τη μητέρα του. Ακολούθησε η τραγωδία των παιδιών του, όπου τα δυο αδέλφια, Ετεοκλής και Πολυνείκης, τσακώθηκαν για το θρόνο. Ο Πολυνείκης έφυγε ξεκινώντας μια εκστρατεία κατά της πατρίδας του. Επτά πύλες είχε η πόλη, άρχισε να μαζεύει επτά αντίστοιχα παλικάρια, για την εκπόρθηση. Για να δελεάσει το σοφό Αμφιάραο που πρόβλεπε τον όλεθρο και κρύφτηκε, χάρισε το καταραμένο περιδέραιο στη γυναίκα του. Κι εκείνη, θαμπωμένη, του υπέδειξε την κρυψώνα του άντρα της. Οι «επτά επί Θήβας» κατέληξαν σε καταστροφή, με αμοιβαίο σκοτωμό του Ετεοκλή και Πολυνείκη και θανάτωση όλων σχεδόν των στρατηγών. Το σοφό Αμφιάραο τον «έσωσαν» οι θεοί από τους εχθρούς που τον κυνηγούσαν ανοίγοντας τη γη που τον κατάπιε. Όποιος αμφιβάλλει, ας επισκεφθεί το Αμφιαράειο στα σύνορα Αττικοβοιωτίας. Εκεί θα δει τον τόπο όπου έρχονταν να θεραπευθούν από τον Αμφιάραο με υπνοθεραπεία και ψυχανάλυση όσοι έπασχαν από ψυχικά νοσήματα. Το καταραμένο περιδέραιο είναι άγνωστο τι απέγινε.

Εδώ τελειώνει η μυθολογία. Και, επιτρέψτε μου, παρεμβάλλω τη δική μου μυθοπλασία, όπως δεν την περιγράφουν Όμηρος, Ησίοδος, λοιποί ποιητές και καλλιτέχνες. Ισχυρίζομαι λοιπόν πως το καταραμένο περιδέραιο κατέληξε στα χέρια της Ευρώπης που ο Δίας την έκανε αθάνατη. Αυτή του έδωσε το όνομά της και μας το πρόσφερε. Εμείς, θαμπωμένοι από τη λάμψη του, πήραμε χαζοχαρούμενα το Ευρώ κι από τότε μας κατατρέχει η κατάρα που το συνοδεύει. Διαδοχικοί βασιλιάδες με παράξενα ονόματα, όπως Καραμανλής, Παπανδρέου, Σαμαράς, Τσίπρας, διαχειρίζονται το καταραμένο περιδέραιο-ευρώ κι εμείς υφιστάμεθα τη μήνι των θεών (εταίρων) για την ύβρη μας.

Πίσω στη μυθολογία και την ιστορία. Ο Θησέας ένωσε τους Αθηναίους ταξινομώντας τους σε τρεις τάξεις, ευγενείς, κτηματίες και δημιουργούς (χειρώνακτες, τεχνίτες). Από το Θησέα κι έπειτα ξεκίνησε ο βαθμιαίος εκδημοκρατισμός της πολιτείας, περνώντας από το φιλόπατρι Κόδρο, το Δράκοντα, Σόλωνα, Κλεισθένη, επεκτείνοντας σε κάθε σταθμό τις διαδικασίες που έδιναν άμεσα στο λαό ολοένα ευρύτερες εξουσίες. Αυτός λοιπόν ο γενναίος, πανέξυπνος, Θησέας, παππούς της δημοκρατίας, έδωσε την κάθαρση στους απογόνους του Κάδμου. Ο χρησμός έλεγε πως οι θεοί θα ευνοούσαν την πόλη όπου θα θαβόταν ο Οιδίποδας. Ο Θησέας δεν παρέδωσε τον πρόσφυγα στους Θηβαίους που επίμονα τον διεκδικούσαν κι ο δύσμοιρος Οιδίποδας ενταφιάστηκε τελικά σε άγνωστο σημείο στον Κολωνό. Υπήρξε λοιπόν με το Θησέα κάθαρση στην ύβρη της γενιάς του Κάδμου που κάθε φορά είχε διαφορετική αφορμή, έναν απατηλό χρησμό των θεών, διαρκώς όμως μια υποβόσκουσα αιτία, τον πόθο για την κατοχή τού, που έλαμπε, καταραμένου περιδέραιου, του Ευρώ μ΄ άλλα λόγια. Χάρη στη δημοκρατία που πέτυχαν και λάτρεψαν οι Αθηναίοι, ήταν έτοιμοι να θυσιάσουν και τη ζωή τους γι΄ αυτήν. Κι όταν νίκησαν τους Πέρσες απαλλάσσοντας, «προμαχούντες», όλους τους Έλληνες από το βαρβαρικό κίνδυνο, ανέπτυξαν τον αξεπέραστο πολιτισμό τους.

Στη συνέχεια οι Αθηναίοι εμφάνισαν την ύβρη, την αλαζονεία κατά των θεών. Αντί να συνεχίσουν να επεκτείνουν τη δημοκρατία τους εντάσσοντας στους πολίτες γυναίκες, μετοίκους και δούλους, προτίμησαν να ηγεμονεύσουν στους Έλληνες. Βρήκαν φυσικά αντιμέτωπους τους Σπαρτιάτες, τους Θηβαίους αργότερα, τους Μακεδόνες τελικά.

Κι εμείς; «Ο κοινός νους είναι ολιγότερον κοινός από όσον κοινώς νομίζεται» (Μέρμηγκας). Είναι το κοινό στοιχείο του νου ενός συνόλου. Αυτό το στοιχείο μπορεί να μην το έχει κανένας μόνος του. Ξεχάσαμε δημοκρατία και τις αρχές της γραφής των Προμηθέα-Κάδμου-Παλαμήδη. Η Ευρώπη έχει γίνει Κρητικιά και μας ετοιμάζει ένα γενναίο παλικάρι από καλή οικογένεια (όπως Καραμανλής και Παπανδρέου) για να μας σώσει από την κατάρα. Πώς; Σκοπός του σημερινού μύθου είναι να παροτρύνει τους αναγνώστες μου να αρχίσουν να σκέφτονται, όχι τόσο ποιος φταίει και πώς να τιμωρηθεί, όσο τι να κάνουμε. Να το συζητήσουν. Στο καφενείο, στο φέισμπουκ, σ΄ όλα τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας για να αρχίσει να διαμορφώνεται ο κοινός νους, το όραμα, το σχέδιο. Και τότε ενεργητικά να το επιδιώξουν. Μόνον από την αδιάλειπτη, ακοίμητη, βούληση του λαού μας μπορεί να προκύψει η ποθητή κάθαρση.

.

 

Απόψεις. Ελάχιστο ή υπερβολικό κράτος;

Του ΔΗΜΗΤΡΗ Α. ΣΙΔΕΡΗ*

e-mail:dimitris.sideris@gmail.com

HΠΕΙΡΩΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 10 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2017

 

ΤΙ ΠΡΟΣΔΟΚΟΥΜΕ από το κράτος, που εμείς ελέγχουμε; Περισσότερο ή λιγότερο; Όταν επεμβαίνει με ατέλειωτους ελέγχους για το παραμικρό, οδηγεί στη διαφθορά. Χωρίς λάδωμα, δουλειά δε γίνεται. Λιγότερο κράτος λοιπόν! Κι όταν ασύντακτος λαός καταστρέφει τα πάντα ή παρακολουθούμε ανίσχυροι να καίγονται δάση ή κτίρια, αναρωτιόμαστε: Πού είναι το κράτος; Χρειαζόμαστε περισσότερο; Έχομε συνηθίσει να συνδέομε την αριστερά με κρατικοποιήσεις και τη δεξιά με αποκρατικοποιήσεις. Πριν από λίγες δεκαετίες όμως η «δεξιά» κυβέρνηση Καραμανλή κρατικοποιούσε τις τράπεζες, ενώ σήμερα η «αριστερή» του Τσίπρα αποκρατικοποιεί τα πάντα.

«Το κράτος είναι οργανωμένη πολιτική οντότητα που κατέχει το μονοπώλιο της χρήσης νόμιμης εξουσίας σε καθορισμένη γεωγραφική περιοχή. Έχει διπλό χαρακτήρα: Προστατεύει τα προνόμια και την εξουσία της κάθε φορά άρχουσας τάξης σε βάρος των υπηκόων της (των καταπιεζόμενων τάξεων και/ή κοινωνικών στρωμάτων) και αποτελεί τον βασικό εγγυητή της κοινωνικής ειρήνης και αναπαραγωγής του εκάστοτε ταξικού κοινωνικού συστήματος».

Όταν οι άνθρωποι από τροφοκυνηγοί έγιναν τροφοπαραγωγοί, ισχύ είχε η γενιά, η εξουσία του γονιού πάνω στα παιδιά. Καθένας αντλούσε τη δύναμή του από το γενεαλογικό του δένδρο, που, επομένως, έπρεπε να το γνωρίζει: Αβραάμ εγέννησε Ισαάκ, Ισαάκ εγέννησε Ιακώβ κλπ. Φάνηκε η ανεπάρκεια του συστήματος. Τα 11 από τα παιδιά του Ιακώβ πούλησαν δούλο τον δωδέκατο αδελφό τους. Κι αργότερα, ένας γιος του μεγάλου Γεδεών σκότωσε σχεδόν το σύνολο των 70 αδελφών του για να σφετερισθεί την περιουσία που είχε αποκτήσει «δίκαια» ο πατέρας τους. Με παραλλαγές ίσχυσε το σύστημα παντού, έχουμε όμως σαφείς πληροφορίες μόνον από όπου υπήρχε ιστορία, γραπτή παράδοση. Ο ρόλος της γενιάς μειώθηκε, επικράτησαν η μοναρχία, η ολιγαρχία, η δημοκρατία κ.ο.κ. Καθώς δεν έπαψε ποτέ να προστατεύει το κράτος την άρχουσα τάξη, η δημοκρατία απόκτησε επίθετα: βασιλευόμενη, προεδρική, κοινοβουλευτική κ.λπ. Κάθε επίθετο περιορίζει την ισχύ της δημοκρατίας, που είναι το κράτος του δήμου, του συνόλου δηλαδή των πολιτών που κατοικούν σε συγκεκριμένο τόπο. Η δική μας είναι Ρωμαϊκή res publica, όχι Ελληνική δημοκρατία. Οι αποτυχίες του κράτους, που τις πληρώνει ο δήμος αποδίδονται κυνικά στο ότι ο λαός, εξέλεξε τους ηγέτες που του αξίζουν: ανωριμότητα. Και ο λαός εξεγείρεται. Η ανοργάνωτη τεράστια δύναμή του βρίσκεται αντιμέτωπη με τη δύναμη της οργανωμένης κρατικής ολιγαρχίας που εύκολα αλλάζει σε τυραννία. Όποτε επικρατεί η λαϊκή εξέγερση, συνήθως δεν αλλάζει ουσιαστικά το κράτος, αλλά οι κρατούντες. Οι πρώην καταπιεσμένοι καταπιέζουν τώρα τους πρώην κρατούντες σε ένα εξίσου άδικο κράτος. Οι περιπτώσεις όπου ένα ηττημένο κράτος υπέκυψε σε ένα διαφορετικά οργανωμένο σύστημα (καλύτερο ή χειρότερο, το κρίνει η ιστορία) είναι σπάνιες. Γαλλική, Σοβιετική Επανάσταση, μετάβαση από τη βασιλεία του Κόδρου στη δημοκρατία κ.λπ.

Η κοινωνία εξελίσσεται αδυσώπητα, χάρη στην πρόοδο των φυσικών επιστημών. Ανακαλύπτονται μέθοδοι που αντισταθμίζουν (όχι βέβαια καταργούν) τους φυσικούς νόμους που περιορίζουν το αισθητό Εγώ μας. Φωτιά για το κρύο, τροχός για την τριβή, αερόστατα, αεροπλάνα, πύραυλοι για τη βαρύτητα. Τέτοια πρόοδος οδηγεί σε κοινωνικές μεταβολές, όπως στην ανάγκη για εξειδίκευση, σε ανεργία κ.λπ. Περιορίζουν, επομένως, την ελευθερία του κοινωνικού Εγώ. Ανάγκη είναι οι γνώσεις που παράγουν οι κοινωνικές επιστήμες να αντισταθμίσουν τους διαρκώς αυξανόμενους περιορισμούς των κοινωνικών νόμων. Κι αυτό, με τις σημερινές συνθήκες, μόνο από το κράτος μπορεί να γίνει. Απεριόριστη ελευθερία υπάρχει μόνο στη φαντασία, ιδιότητα του νοητού Εγώ. Το κράτος όμως υστερεί σε φαντασία. Ευθύνη του είναι να ευνοεί την εκδήλωσή της στους πολίτες, όσο δε θίγεται η ελευθερία των άλλων.

Υπάρχουν εκείνοι που αντιστέκονται ακόμη και βίαια στις αλλαγές. Laissez faire, μη θίγετε τα κακώς κείμενα. Και οδηγούμαστε στον νεοφιλελευθερισμό. Από πανίσχυρη συνήθεια (πνευματική αδράνεια; φόβος για το τι θα προκύψει;), πολλοί που αναγνωρίζουν τη δεινή παρούσα κατάσταση, αντιδρούν στην αναγκαία αλλαγή. Μοιραία θα οδηγήσει σε εξεγέρσεις, λιγότερο ή περισσότερο άναρχες. Μπορεί να είναι αντιεξουσιαστικοί αριστερισμοί για να ανατρέψουν το κράτος, δικτατορίες για να το συντηρήσουν πιο αποτελεσματικά ή, σπάνια, δημιουργικές επαναστάσεις. Οι κίνδυνοι μεγάλοι. Προσπαθώντας να μειώσουμε την ισχύ του κράτους μπορεί να επιβάλουμε περιορισμούς εκεί όπου πρέπει να εξελίσσονται τα πράγματα αβίαστα και να επιτρέπουμε την ασυδοσία όπου χρειάζεται κρατική παρέμβαση.

Αρχικά είναι οι ανάγκες της κοινωνίας. Η κοινωνία έχει γνώση, τις επιστήμες· βούληση, τη βουλή στις δημοκρατίες· και συναίσθημα, την τέχνη. Η βούληση προκύπτει από τις βιολογικές ανάγκες, αλλά η ιδανική κοινωνία την ελέγχει ανάλογα με τις γνώσεις που υπάρχουν, τόσο που να ικανοποιείται το συναίσθημά της. Αυτό μεταφράζεται σε κυβέρνηση από επαΐοντες στους οποίους μεταφέρεται η βούληση της κοινωνίας διαμέσου μιας βουλής που εκφράζει αξιόπιστα τη βούλησή της. Η μόνη απαίτηση από τη βουλή είναι να διαθέτει κοινό νου, να διακρίνει την αλήθεια από το ψέμα, όχι γνώσεις. Όπως με τους ενόρκους στα δικαστήρια.

Παράδειγμα με λανθασμένη επιβολή του κράτους. Η γλώσσα μεταδίδεται αβίαστα από τη μάνα στα παιδιά και εμπλουτίζεται, επίσης αβίαστα, με την ανάγνωση και ακρόαση της λογοτεχνίας. Κάθε κρατική παρέμβαση στην εξέλιξη της γλώσσας εμποδίζει την επαρκή επικοινωνία. Η μη χρήση της καθαρεύουσας κάποτε σήμαινε πως κάποιος ήταν κομμούνι» ή «συνοδοιπόρος» (με όλες τις συνέπειες), και αντιμετωπιζόταν με χλευασμό όταν έλεγε «μαθητές» αντί «μαθηταί». Η επικράτηση της δημοτικής φάνηκε να λύνει το πρόβλημα, αλλά έφερε παρεμβάσεις στην ακώλυτη εξέλιξη της γλώσσας, επιβάλλοντας περιορισμό στη διδασκαλία της αρχαιοελληνικής λογοτεχνίας. Αντίθετα από τη γλώσσα, η γραφή επιβάλλεται (με τη βέργα!) από τον δάσκαλο στον μαθητή. Στην κλασική αρχαιότητα κάθε φθόγγος αντιστοιχούσε σε ένα γράμμα και κάθε γράμμα σε ένα φθόγγο. Σήμερα, για πέντε φωνήεντα έχουμε 12 (15 με την υπογεγραμμένη) γράμματα. Η αβίαστη εξέλιξη της γραφής απαιτεί επαναφορά της αρχαιοελληνικής αρχής. Η σύγχυση που υπάρχει μεταξύ γλώσσας (ακουστής σύνδεσης στόματος-αυτιού) και γραφής (οπτικής σύνδεσης χεριού-ματιού) κάνει ώστε η (ορθή) ανάγκη για απλοποίηση της γραφής να αντιμετωπίζεται με (λανθασμένο) περιορισμό στη διδασκαλία της αρχαιοελληνικής λογοτεχνίας. Το αντίστροφο πρέπει να γίνει. Για 200 χρόνια δοκιμάσαμε και αποτύχαμε να μαθαίνουμε την αρχαία γλώσσα και την ισχύουσα ορθογραφία. Σοβαρός λόγος ήταν η δυσκολία στη γραφή, μια και κανείς δεν ξέρει πώς πρόφεραν οι αρχαίοι τα φωνήεντά μας και κανένας τους δεν ζει για να διαβάζει τα γραπτά μας.

Ούτε περισσότερο ούτε λιγότερο κράτος. Διαφορετικό κράτος χρειαζόμαστε. Και για τέτοιο αξίζει να στηριχθούμε στις αρχές των αρχαίων προγόνων μας, όχι στην άκριτη αντιγραφή των όσων έπρατταν.

* Ο κ. Δημήτριος Α. Σιδερής είναι ομ. καθηγητής Καρδιολογίας

Το βόλεμα (προς ονειροπόλους)*

7 Φεβρουαρίου 2017

Ο άνθρωπος προσαρμόζεται ευκολότερα από κάθε άλλο ζώο στο περιβάλλον. Είναι ευχαριστημένος και δεν θέλει να αλλάξει. Ο πλούσιος ζει σε μια βίλλα. Δωμάτια 48, πισίνες, θέα απίθανη. Υπηρέτες, υπουργοί, τραπεζίτες που τον περιβάλλουν πραγματοποιούν ό,τι ζητήσει. Υπάρχουν μικροπροβλήματα. Ακόμη κι η γυναίκα του και τα παιδιά του, ποτέ δεν είναι σίγουρος αν βρίσκονται εκεί γι΄ αυτόν ή για τα λεφτά του. Είναι ο πιο προφανής στόχος, για κάθε φθονερό άνθρωπο. «Αν κάποιος είναι διατεθειμένος να ανταλλάξει τη ζωή του με τη δική μου, κανένας δεν μπορεί να τον σταματήσει» (Κένεντυ). Και ο καϋμένος είναι εκτεθειμένος στον κίνδυνο όλου εκείνου του συρφετού. Τον φθονούν επειδή δεν μπορούν να γίνουν πλούσιοι σαν κι αυτόν. Πληρώνει σεκουριτάδες να τον φυλάνε, ώσπου, κάποιος από αυτούς να γίνει ο δολοφόνος του. Πάντως, είναι καλά βολεμένος και δεν θέλει να αλλάξει τη ζωή του. Ο άστεγος τυλιγμένος στο τριμμένο πανωφόρι του κοιμάται, Γενάρη μήνα, στο πεζοδρόμιο της Σταδίου. Υπάρχουν ιδρύματα, ιδιωτικά, δημοτικά, κρατικά, της εκκλησίας. Κι όμως αυτός δεν εννοεί να χάσει τη γωνιά που βρήκε και ζάρωσε. Βολεμένος κι αυτός. Ο Διογένης με το πιθάρι και τις ψείρες του.

Ανάμεσα στους βολεμένους υπάρχουν κάποιοι που σκέφτονται. Βλέπουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Οι πιο οξυδερκείς αναζητούν την αιτία. Φταίνε οι κυβερνήτες μας. Σοφός επιφυλλιδογράφος μας παρουσιάζει γλαφυρά τους τελευταίους πρωθυπουργούς μας. Αποδεικνύει πέρα από κάθε αμφισβήτηση την ευθύνη τους. Δεν αμφιβάλλω ότι έχει δίκιο. Λογικό συμπέρασμα των όσων γράφει είναι πως πρέπει να αλλάξουμε κυβερνήτες. Όμως και όλοι οι δυνητικοί διάδοχοί τους δεν διαφέρουν ουσιαστικά από τους παρόντες και παρελθόντες. Προσυπογράφω. Μόνο που, σκέφτομαι, τους πολιτικούς μας εμείς τους εκλέξαμε. Επομένως, με τον ίδιο συλλογισμό, αναζήτηση της αιτίας, συμπεραίνω ότι εμείς φταίμε. Δεν έχομε παιδεία, είμαστε ανώριμοι. Όχι μόνο στην καίρια στιγμή που τους εκλέγομε, αλλά και διαρκώς. Ωραία, να αποκτήσουμε παιδεία και ωριμότητα. Πώς; Την παιδεία μας τη δίνει το κράτος με το σχολείο. Μπορεί, ενμέρει. Διότι την παιδεία την παίρνομε πρώτα από το σπίτι μας. Η ωριμότητα ποτέ δεν έχει ορισθεί ακριβώς. Την έχουν πάντως επιτυχημένοι λαοί όπως αυτοί που εξέλεξαν το Χίτλερ, ψήφισαν BREXIT, επέλεξαν πρόεδρο το συγκεκριμένο νέο πλανητάρχη μας. Οι συλλογισμοί «εμείς φταίμε», και «οι ηγέτες μας φταίνε» καταλήγουν, παραδόξως, στο ίδιο συμπέρασμα: να μην κάνουμε τίποτε, καλά είμαστε, βολεμένοι. Αντίδραση στο ξεβόλεμα. Θυμίζει φυσική αδράνεια.

Σπάνια στην Ιστορία εμφανίζονται άνθρωποι που θέτουν το πραγματικά κρίσιμο ερώτημα: «Τι να κάνουμε;» Τέτοιοι ήταν ο Λένιν, ο Τσώρτσιλ, ο Ρήγας Φερραίος, ο Ιησούς κλπ.

Οι βολεμένοι βλέπουν συνήθως τα στραβά και αρχίζουν να γκρινιάζουν. Οι πιο δραστήριοι οργανώνονται. Βρίσκουν κι άλλους. Όλοι βλέπουν πως η κατάσταση είναι απαράδεκτη. Κάτι πρέπει να κάνουμε. Κάποιοι στοχοποιούν. Φταίει ο τάδε από τη CIA ή από τη ντόπια πολιτική οικογένεια. Τον δολοφονούν. Μαζεύονται στους δρόμους, φωνασκούν, καταστρέφουν αγάλματα και βιτρίνες των βολεμένων, πετάνε και καμιά Μολότωφ στην αστυνομία με τις αντλίες και τα δακρυγόνα, μπορεί και να γίνει κανένα ατύχημα, σε αστυφύλακα, τυχαία υπάλληλο εγκλωβισμένη κάπου ή σε διαδηλωτή που γίνεται ήρωας. Και η κατάσταση μένει ακριβώς όπως ήταν. Όλοι βολεμένοι.

Παρά την έντεχνα βαθμιαία επιδείνωση που μας επιβάλλεται, ώστε να προλαβαίνoυμε να βολευτούμε, φθάνει η κατάσταση στο απροχώρητο. Η κρατική βία για να αντιμετωπίσει την ανωμαλία, πολλαπλασιάζει τη βία. Εξεγείρονται τώρα όχι μόνο για την πραγματικά απαράδεκτη κατάσταση, αλλά και για τη βία που ασκείται. Και τότε; Το χάος. Καταλήγει σε βαριές μόνιμες απώλειες. Μια δικτατορία που αποκαθιστά προσωρινά την τάξη καταλήγει κι αυτή σε εθνική καταστροφή. Οι βολεμένοι σκέφτονται απλά «ας τελειώνει αυτή η κατάσταση κι ύστερα βλέπομε». Όπως σκέφτονται πριν από τις εκλογές «ας φύγει αυτή η καταστροφική κυβέρνηση κι ό,τι άλλο έλθει είναι καλύτερο».

Εκείνοι που σκέφτονται διστάζουν να προτείνουν τι να κάνουμε. Ο σοφός επιφυλλιδογράφος μου, που καλύτερο αναλυτή της κατάστασης δεν ξέρω, έφτασε να προτείνει την αποχή στις εκλογές. Λευκό σημαίνει ότι δεν θέλω κανέναν από τους υποψηφίους, με την αποχή αρνούμαι το σύστημα. Τα ποσοστά της αποχής διαρκώς αυξάνονται, έχουν φθάσει 45%. Όταν φθάσουν 51%, είναι μετρημένα πια σαφές ότι το σύστημά μας έπαψε να είναι προεδρευόμενη, κοινοβουλευτική δημοκρατία. Όμως δεν πιέζεται να αλλάξει. Κι αν η αποχή συνεχίσει να ανέρχεται, φθάνει στο όριο όπου όλοι αντιλαμβάνονται ότι το σύστημα έχει καταρρεύσει. Και τότε; Αυτά που είπα παραπάνω: χάος, αναρχία, εμφύλιος, δικτατορία, ξένη κατοχή ή ό,τι άλλο.

Στη σύγχρονη πολιτική σκηνή της Ελλάδας έχομε ένα πρωτοφανές φαινόμενο μετά τον πόλεμο: Χρυσή Αυγή. Θέλει να αλλάξει το καθεστώς και γνωρίζει με αρκετή ακρίβεια τι θέλει να επιβάλει στη θέση του. Γι΄ αυτό ακριβώς ίσως γίνεται δημοφιλής. Ένας στους 13 Έλληνες τη θέλει. Αν πάρει την εξουσία, θα επιτύχει. Η μέθοδος είναι γνωστή. Στοχοθετείς κάποια ομάδα ανθρώπων: Εβραίους, κομμουνιστές, πλουτοκράτες, μασόνους, τσιγγάνους, μετανάστες, δημοσίους υπαλλήλους, κάποιους τέλος πάντων. Τους κυνηγάς ανελέητα. Αυτοί φταίνε. Τα επιχειρήματα πείθουν όταν ο κόσμος υποφέρει από έλλειψη των στοιχειωδών. Τους κυνηγάς και ό,τι έχουν το μοιράζεις στους άλλους, πτώση της ανεργίας. Αρπάζεις τις περιουσίες τους και να που λεφτά υπάρχουν για να πληρώνεται το χρέος. Τα Πανεπιστήμια απαιτούν λεφτά για έρευνα. Δίνεις λεφτά για να ανακαλύψουν αποδοτικούς τρόπους εξόντωσης – και να ή έρευνα που ζητάμε. Δεν λέω παραμύθια. Τα ζήσαμε οι γεροντότεροι. Είναι πάλι ante portas.

Για να ξεφύγουμε από τη δεινή κατάσταση, πρέπει να ξεβολευτούμε. Θα μας υποδειχθούν κάποιες αλλαγές. Θα επινοήσουμε χίλιες δικαιολογίες για να τις απορρίψουμε. «Αυτά τα πράγματα δεν γίνονται. Αυτό είναι ισοπέδωση προς τα κάτω. Μ΄ αυτά η κατάσταση θα χειροτερέψει. Θα μείνουμε χωρίς στήριγμα…» Και δεν έχει τελειωμό ο κατάλογος των δικαιολογιών για να μην κάνουμε τίποτε. Φυσικά υπάρχει ρίσκο. Αλλά, «θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία» (Κάλβος). Βολεύει καλύτερα να γκρινιάζουμε και να κατηγορούμε όλους τους άλλους που αυτοί φταίνε: πολιτικοί, λαός, ξένοι. Ρουφάμε με ηδονή την καταγγελία τους για την κατάντια μας.

Η πρόκληση απευθύνεται στους πραγματικά σκεπτόμενους από τους ανήσυχα «βολεμένους». Όχι μόνο να επικρίνουν: Να ονειρευθούν. Να προβάλουν το όνειρό τους με κάθε μέσο. Να συζητήσουν με άλλους ονειροπόλους συμφωνώντας και διαφωνώντας. Να καταλήξουν σε κοινές θέσεις. Να διαμορφώσουν το όνειρο σε σχέδιο. Και τότε πια, ναι, να ξεκινήσουν να ξεβολεύονται με πράξεις. Προσοχή! Επείγει!

*Koinignomi 7 Ιανουαρίου 2017. Η παρένθεση στον τίτλο (προς ονειροπόλους) προστέθηκε αυθαίρετα από την εφημερίδα, αλλά δεν έχω αντίρρηση κι έτσι την υιοθέτησα.

ΙΣΟΜΟΙΡΙΑ

Του ΔΗΜΗΤΡΗ Α. ΣΙΔΕΡΗ,

e-mail:dimitris.sideris@gmail.com

Ηπειρωτικός Αγών, 3 Φεβρουαρίου 2017

ΕΙΜΑΣΤΕ τρισυπόστατοι. Η αισθητή υπόσταση του Εγώ μας γεννήθηκε με τη σύλληψή μας. Η νοητή (πνευματική) υπόσταση του Εγώ μας γεννήθηκε με τον τοκετό που μας έφερε στο φως. Και το κοινωνικό Εγώ μας γεννήθηκε με την εισαγωγή μας στην κοινωνία με κατάλληλη κοινωνική τελετή/διαδικασία (βάπτιση, εγγραφή στο ληξιαρχείο κ.λπ.). Κάθε υπόστασή μας έχει διαφορετικές ιδιότητες.

Το νοητό και το κοινωνικό Εγώ είναι ακέραια, άτμητα. Αντίθετα το αισθητό Εγώ μπορεί να είναι ακρωτηριασμένο. Το αισθητό και το νοητό Εγώ είναι μοναδικά, ενώ το κοινωνικό είναι στη γέννησή του ίδιο με όλα τα άλλα, απλώς μέλος της ίδιας κοινωνίας. Υπάρχουν και άλλες διαφορές μεταξύ τους, τις οποίες έχομε συζητήσει παλιότερα.

Το αισθητό Εγώ υπόκειται στους φυσικούς νόμους που είναι απαραβίαστοι. Οι φυσικές επιστήμες μπορούν να τους αντισταθμίσουν ενμέρει. Η ελευθερία του αισθητού Εγώ επεκτείνεται έτσι, αλλά εξακολουθεί να είναι περιορισμένη. Το κοινωνικό Εγώ υπόκειται στους κοινωνικούς νόμους που είναι εξίσου απαραβίαστοι όπως οι φυσικοί. Οι κοινωνικές επιστήμες μπορούν να τους αντισταθμίσουν ενμέρει. Η ελευθερία του κοινωνικού Εγώ έτσι επεκτείνεται, αλλά μένει πάντοτε περιορισμένη. Η ελευθερία του νοητού Εγώ διέπεται από τη φαντασία, που δεν έχει όρια. Αν και η ελευθερία του έτσι είναι απεριόριστη, η παιδεία που έχει λάβει ο καθένας μπορεί να αυξομειώνει τις επιλογές του. Με τις ανθρωπιστικές επιστήμες αυτές αυξάνονται. Με την πλύση εγκεφάλου περιορίζονται και η συμπεριφορά του ατόμου γίνεται προκατειλημμένη. Η ελευθερία του νοητού Εγώ συμπίπτει περίπου με την αμφιλεγόμενη ελευθερία της βούλησης.

Ισότητα του αισθητού Εγώ δεν υπάρχει. Κάποιος είναι πιο δυνατός, πιο ωραίος από άλλους, με διαφορετικά δακτυλικά αποτυπώματα και DNA. Ισότητα του νοητού Εγώ επίσης δεν υπάρχει, καθώς είναι άβατο για κάθε άλλον και, επομένως, δεν είναι δυνατή η σύγκριση μεταξύ τους. Τα κοινωνικά Εγώ όμως γεννιόνται όλα ίσα, απλά μέλη της ίδιας κοινωνίας. Στη συνέχεια μπορεί να γίνουν άνισα, ανάλογα με καταγωγή, πλούτο, μόρφωση, ρόλο που αναλαμβάνει καθένας στην κοινωνία κλπ.

Καθώς η ελευθερία είναι ιδιότητα πρώτιστα του νοητού Εγώ, ενώ η ισότητα του κοινωνικού, αντίθεση μεταξύ τους δεν μπορεί να υπάρξει. Ωστόσο, αλληλεπηρεάζονται. Ιδανικά, κάθε κοινωνικό ρόλο πρέπει να τον αναλαμβάνει όποιος έχει τις κατάλληλες αισθητές ικανότητες και την κατάλληλη νοητή βούληση. Δεν μπορεί να γίνει καλλιτέχνης ένας ατάλαντος, αχθοφόρος ένας καχέκτης, επιστήμονας ένας νοητικά ανεπαρκής. Ούτε μπορεί να αναλάβει κάποιον κοινωνικό ρόλο όποιος, για δικούς του λόγους, τον αντιπαθεί. Οι κοινωνικοί ρόλοι όμως είναι άνισοι. Κάποιοι από αυτούς εξασφαλίζουν μεγαλύτερη ελευθερία στο νοητό Εγώ από άλλους, αλλά είναι και πιο υπεύθυνοι. Ο βασιλιάς είναι πιο ελεύθερος από το στρατιώτη, αλλά οι πιθανότητες να δολοφονηθεί είναι μεγαλύτερες. Αν λοιπόν οι κοινωνικοί ρόλοι είναι άνισοι, πώς ορίζεται η κοινωνική ισότητα;

Κοινή παραδοχή είναι ότι όλα τα μέλη της κοινωνίας, ανεξάρτητα από τον κοινωνικό τους ρόλο, έχουν ιδανικά ισοπολιτεία, ισονομία και ισηγορία. Είναι δηλαδή ίσα τα μέλη της κοινωνίας στο να συναποφασίζουν για την κοινωνία, είναι ίσα απέναντι στο νόμο και έχουν ίση δυνατότητα να εκφράζονται δημόσια. Σε καμιά σύγχρονη πολιτεία δεν έχει επιτευχθεί τέτοια ισότητα. Για παράδειγμα, ως προς την ισοπολιτεία, μια μειοψηφία των ψηφοφόρων μπορεί να έχει την πλειοψηφία στη βουλή, ενώ όσοι ψήφισαν κόμματα που έλαβαν κάτω των 3% των ψήφων μπορεί να μην εκπροσωπούνται καθόλου. Παράλληλα, σχεδόν το μισό του εκλογικού σώματος έχει απόσχει από την ψηφοφορία, καταδεικνύοντας την απουσία ισοπολιτείας. Η βουλή αποτελούμενη κυρίως από νομικούς, μηχανικούς, γιατρούς και οικονομολόγους διαφέρει κατάφωρα από τη σύνθεση της κοινωνίας. Απέναντι στο νόμο, άλλες είναι οι πιθανότητες του πλούσιου κι άλλες του φτωχού. Και οι δυνατότητες να εκφρασθούν οι πολίτες στα ΜΜΕ προφανώς δεν είναι ίδιες για όλους. Μόνο σε δύο περιόδους της ιστορίας προσεγγίσθηκε αυτό το ιδεώδες: στην Αρχαία Ελληνική (ιδίως Αθηναϊκή) δημοκρατία και στην περίοδο του Διαφωτισμού. Μια τέταρτη ισότητα, η ισομοιρία, όμως, υπήρξε πάντοτε αμφισβητούμενη. Πώς πρέπει να μοιράζονται ίσα τα πάντα;

Θα ξεκινήσω με πολύ απλά παραδείγματα. Ίση μοιρασιά ενός κύκλου είναι η μοιρασιά του σε ίσους τομείς. Και ίση μοιρασιά μιας πίτας γίνεται αντίστοιχα. Και ίση μοιρασιά ενός χωραφιού… μια στιγμή! Στην πράξη, το χωράφι δεν είναι ομοιόμορφο σε όλη την έκτασή του όπως είναι ένας κύκλος. Κάποιο μέρος του είναι πιο εύφορο και άλλο πιο άγονο. Λοιπόν; Αναγκαστικά υπεισέρχεται και ένας άλλος παράγοντας στη μοιρασιά πέρα από τη γεωμετρία. Εμπεριέχει το συναίσθημα καθενός ότι έλαβε τουλάχιστον εκείνο που ο ίδιος αναγνωρίζει ότι του αναλογεί.

Στο απλό παράδειγμα της πίτας, εκτός από τη γεωμετρική μέθοδο, υπάρχει και η κλήρωση, που ισχύει και για το χωράφι και για κάθε άλλη απόφαση όπου τα σκέλη του διλήμματος είναι περίπου ίσα. Υπάρχει όμως και μια τρίτη μέθοδος, όπου υπεισέρχεται το νοητό Εγώ, η προσωπική προτίμηση καθενός. Καθένας δηλαδή είναι εξίσου ικανοποιημένος από τη μοιρασιά που έγινε. Ο πρώτος στην τύχη χωρίζει την πίτα στα δύο κι ο άλλος διαλέγει. Ή, αν είναι τρεις (ή περισσότεροι), ο πρώτος κόβει και διαλέγει το ένα τρίτο. Αν ο δεύτερος θεωρεί το κομμάτι υπερβολικό, το μικραίνει και το παίρνει αυτός. Από τους δύο που μένουν, ο ένας μοιράζει κι ο άλλος διαλέγει. Αυτός ο τρόπος προσφέρει την υποκειμενική ικανοποίηση ότι καθένας πήρε ένα κομμάτι που είναι ίσο ή μεγαλύτερο από ό,τι του αναλογεί. Σε τέτοιου είδους αρχές (κοινωνικούς νόμους) μπορεί να εφαρμόζεται στην κοινωνία η ισομοιρία.

Παράδειγμα: Ο πολίτης: «Αγόρασα ένα ακίνητο για €100 000. Το δέχεσαι, έφορε;». Το κράτος: «Όχι, η αξία του είναι €500 000. Πλήρωσε φόρο για €500 000». Αν ο πολίτης δεν δέχεται την πρόταση του κράτους, αυτό υποχρεώνεται να το αγοράσει για €500 000. Αν η απαίτηση του κράτους ήταν υπερβολική, θα χάσει, όταν θα πρέπει να το πουλήσει. Κι αν η πρόταση του πολίτη ήταν υπερβολικά ευτελής, χάνει μια καλή αγορά. Οι πρόγονοί μας εφάρμοζαν τέτοιου είδους αρχή στις χορηγίες. Οι πλούσιοι ήταν υποχρεωμένοι να γίνονται χορηγοί σε τραγωδίες ή στην κατασκευή τριήρων και άλλων έργων. Αν κάποιος ισχυριζόταν ότι υπάρχει άλλος πλουσιότερος για να γίνει χορηγός, όφειλε να τον υποδείξει. Κι αν ο άλλος δεν δεχόταν, ήταν υποχρεωμένοι να ανταλλάξουν τις περιουσίες τους («αντίδοση» ). Η αρχή αυτή απαιτούσε διαφάνεια στα περιουσιακά στοιχεία των πολιτών. Κι η διαφάνεια ήταν κίνητρο για άμιλλα, παρέχοντας τη δυνατότητα να πλουτίσει κάποιος αναλαμβάνοντας όμως αντίστοιχες υποχρεώσεις στην πολιτεία.  

Ο κ. Δημήτριος Α. Σιδερής είναι ομ. καθηγητής Καρδιολογίας__