Ανοχή

ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ. Α. ΣΙΔΕΡΗ*,

dimitris.sideris@gmail.com

Ηπειρωτικός Αγών, 19 Μαΐου, 2017

Ιατρικό συνέδριο. Γερμανία. Λεωφορεία εξυπηρετούν την κίνησή μας. Θαύμασε ένας συνάδελφος: «Γράφει ότι το λεωφορείο θα περάσει από αυτή την ενδιάμεση στάση στις 10.06΄ και πραγματικά έτσι έγινε. Αυτό θα πει οργάνωση!» Στην επιστροφή περάσαμε μπροστά από το ξενοδοχείο του όπου δεν υπήρχε στάση. Ζήτησε από τον οδηγό ο συνάδελφος να σταματήσει μια στιγμή να κατέβει, να μην περπατάει μετά. Εκείνος αρνήθηκε. «Καλά, μια στιγμή θα σταματούσε. Δεν είν’ άνθρωποι αυτοί», αγανάκτησε ο συνάδελφος. Προφανώς, η «στιγμή», θα ήταν, 2-3 λεπτά, για να κατέβει και ο οδηγός δεν θα ήταν ακριβής στην ώρα του στην επόμενη στάση. Πρέπει να πάρουμε μιαν απόφαση. Εμείς οι άνθρωποι σχηματίζομε τους νόμους για την πολιτεία μας. Πολιτικά ζώα είμαστε. Πώς τους θέλομε; Να λειτουργούν σα να είμαστε «ρομπότ» και η πολιτεία μας σα να ήταν κοινωνία μυρμηγκιών ή μελισσών ή να λειτουργούμε «ανθρώπινα», υπολογίζοντας τις ανάγκες και επιθυμίες καθενός πολίτη ξεχωριστά, μ’ άλλα λόγια σα να είμαστε αγέλη, σαν των προβάτων ή των λύκων, όπου καθένα μέλος της κάνει ό,τι γουστάρει;

Θυμάμαι στην πρώτη περίοδο του ΠΑΣΟΚ, με τις μεταβολές που εισήγαγε. Ήταν ένας έντιμος συνάδελφος που διαμαρτυρόταν για τα χατίρια που γίνονταν όσο κυβερνούσε η δεξιά και οι άρρωστοι έφευγαν στο εξωτερικό με έξοδα της πολιτείας. Του ανατέθηκε η προεδρία της επιτροπής που έκρινε τις άδειες για μετάβαση ασθενών στο εξωτερικό. Μια εκλεκτή ηθοποιός, η Έλλη Λαμπέτη, χρειάστηκε να πάει για εγχείρηση σε άλλη χώρα. Ο συνάδελφος αρνήθηκε να υπογράψει, διότι δεν πληρούσε τα κριτήρια που έθετε ο νόμος. Όλος ο τύπος στράφηκε εναντίον του. Να τον κατασπαράξουν που δεν έκανε την εξαίρεση.

Επιτέλους, ύστερα από πολλές δεκαετίες εγκατάλειψης του αεροδρομίου, αποφασίστηκε να γίνει αξιοποίηση του Ελληνικού. Η αντιπολίτευση θεώρησε ότι αυτό το «φιλέτο» δόθηκε για ψίχουλα στους εκμεταλλευτές κι ότι θα μπορούσε να είχε γίνει κάτι καλύτερο (που δεν το έκανε όσο ήταν κυβέρνηση). Αναμενόμενο ήταν. Κι η κυβέρνηση φυσικά απάντησε ότι στη δεινή κατάσταση (που, φυσικά, μας έφεραν οι προηγούμενες κυβερνήσεις –όχι αυτή!) είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε συμβιβασμούς. Δε μιλώ όμως για τα κόμματα, που έχομε συνηθίσει σε τέτοιες συμπεριφορές τους. Μιλώ για το τεχνοκρατικό μέρος. Ένας υπάλληλος του δασαρχείου θεώρησε ότι καμιά 50ριά στρέμματα από τα πάνω από 6000 είναι δάσος και οι νόμοι απαγορεύουν να γίνει εκεί οτιδήποτε. Και κάποιο υπουργείο αποφάνθηκε πως εκεί υπάρχουν αρχαία, και τίποτε δεν επιτρέπεται να γίνει. Πέσαμε όλοι πάνω τους να τους φάμε. Τόσο το δασαρχείο όσο και το υπουργείο, αν υπογράψουν, διαπράττουν παρανομία. Ακριβώς, όπως κι ο Γερμανός οδηγός αν σταματούσε εκεί που δεν υπήρχε στάση. Ένας σωστός εισαγγελέας καραδοκεί στη γωνία να περιλάβει τους δασάρχες και υπουργούς που θα βάλουν την υπογραφή τους. Κι όλη η εκάστοτε αντιπολίτευση θα στηλιτεύσει την κυβέρνηση που είτε παρανομεί είτε δεν κάνει αυτό που συμφέρει τον λαό. Διαλέξτε.

Τα αδιέξοδα λύνονται με αλλαγή κανόνων. Είμαστε πολιτεία. Ούτε κοινωνία ούτε αγέλη. Έχομε νόμους όπως οι κοινωνίες του ζωικού βασιλείου, αλλά τους νόμους τους ορίζουμε εμείς, θεσμοθετώντας ελευθερίες, όπως στις αγέλες των ζώων. Αυτό σημαίνει πως, για να μη βρισκόμαστε σε αδιέξοδα, πρέπει να προβλέπονται ανοχές. Αν θέλουμε τα λεωφορεία μας να σταματούν και μεταξύ των στάσεων για να εξυπηρετούνται κάποιοι επιβάτες, επιτρέπομε στον οδηγό να το κάνει, όμως πληρώνομε τίμημα: Η ολική διαδρομή επιμηκύνεται. Από την αφετηρία ως το τέρμα προϋπολογίζεται καθυστέρηση αντί της μίας ώρας, μιάμιση. Και από τη στάση το λεωφορείο θα περάσει όχι στις 10.06΄, αλλά μεταξύ 10.04΄ και 10.10΄. Κι όποιος χάσει το λεωφορείο ή περιμένει παραπάνω στη στάση, ε, τι να κάνουμε; Ανοχή!

Όλες οι λύσεις είναι ανεκτές, αλλά πρώτα απαιτείται η συναίνεση των πολιτών. Αξιόπιστη ενημέρωση. Είδα στο αεροδρόμιο να γράφει ελληνικά: «Το αεροπλάνο θα αναχωρήσει στις 11.35΄». Η αγγλική επιγραφή όμως έγραφε: «Το αεροπλάνο είναι προγραμματισμένο να αναχωρήσει στις 11.35΄». Αν ξεκινήσει το αεροπλάνο στις 11.40΄, η ελληνική επιγραφή ψεύδεται. Η αγγλική όμως όχι. Ο προγραμματισμός είναι πραγματικότητα, όχι όμως η αναχώρηση.

Πέρα από την ειλικρίνεια απέναντι στον πολίτη, απαραίτητη είναι η νόμιμη ανοχή, εφόσον όμως έχει τη συναίνεση των πολιτών. Λέει ο νόμος για ένα έγκλημα: 5-10 χρόνια φυλακή. Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια ο δικαστής αποφασίζει, λαμβάνοντας υπόψη τυχόν ελαφρυντικά. Πόση ανοχή; Ιδανικά, θα όφειλε για κάθε νόμο να υπάρχει δημοψήφισμα από όλον το λαό. Πρακτικά αυτό είναι αδύνατο και το δημοψήφισμα γίνεται για εξαιρετικά σοβαρά θέματα, μια φορά στις πολλές δεκαετίες (εκτός από πολύ δημοκρατικές χώρες, όπως είναι η Ελβετία). Εναλλακτικά, μπορούν, αντί του λαού, να αποφασίζουν αντιπρόσωποί του, εφόσον εκφράζουν αξιόπιστα τη βούλησή του. Στα παραδείγματα που ανέφερα παραπάνω, προγραμματισμός λεωφορείου, χρηματοδότηση δαπανών υγείας στο εξωτερικό, δασικοί ή αρχαιολογικοί περιορισμοί, καμιά ιδιαίτερη γνώση δεν απαιτείται. Μόνο βούληση. Τη γνώση οφείλουν να την έχουν οι υπουργοί που εισηγούνται λύσεις και νόμους. Και, φυσικά, οι αντιπολιτευόμενοι πολιτικοί. Η κυβέρνηση θα υπερτονίσει το όφελος από το έργο ή νόμο που προτείνει, η αντιπολίτευση θα υπερτονίσει το κόστος και γενικά τη ζημιά που θα προκύψει. Τη βούληση όμως την έχει ο λαός. Και το μόνο πραγματικά αντιπροσωπευτικό δείγμα του λαού για λήψη αποφάσεων είναι εκείνο που έχει επιλεγεί με κλήρωση. Όπως γίνεται στα δικαστήρια των ενόρκων.

Σε μια πρόταση Συντάγματος (Προ-προ-σχέδιο Συντάγματος, dimitissideris.wordpress.com) υποστηρίζεται πως τα εκτελεστικά όργανα, (αρχαίοι στρατηγοί, και σήμερα κυβέρνηση, δήμαρχος, περιφερειάρχης, επικεφαλής συνδικαλιστικών οργάνων) οφείλουν να εκλέγονται μεταξύ εκείνων που έχουν τις κατάλληλες γνώσεις και πείρα για το έργο που αναλαμβάνουν. Ο λαός φυσικά θα κρίνει αν έχουν τα προσόντα. Τα βουλευτικά όργανα όμως, όπως η αρχαία και η σύγχρονη βουλή, καθώς και τα διοικητικά συμβούλια δήμων, περιφερειών και συνδικαλιστικών οργάνων οφείλουν να κληρώνονται, όπως κληρώνονται και οι ένορκοι της ποινικής δικαιοσύνης, και μάλιστα για περιορισμένο χρόνο. Η κλήρωση αφαιρεί τη δυνατότητα να αναπτυχθούν πελατειακές σχέσεις (πουλώ εξυπηρέτηση για αγορά ψήφων) που συνοδεύουν απαρέγκλιτα κάθε εκλογή. Η πρόταση για το Σύνταγμα προχωρεί ως εκ περισσού να προτείνει μια Γερουσία διορισμένη ex officio από τέως επικεφαλής της εκτελεστικής, βουλευτικής και δικαστικής εξουσίας. Η Γερουσία θα μπορεί να κρίνει νόμους με μακροπρόθεσμες συνέπειες, όπως είναι τα δικαιώματα των μειοψηφιών, η διανομή της γης κ.λπ. , ώστε να αποφευχθούν επιπόλαιες, δημαγωγικές αποφάσεις με βραχυπρόθεσμα οφέλη και μακροπρόθεσμες δυσεπίλυτες ζημίες.

*Ο Δημήτρης Σιδερής είναι ομ. καθηγητής καρδιολογίας