Δημήτρης Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com
Πρωινός Λόγος, Τρίκαλα, 10 Ιουνίου 2021
Για να διασκεδάσουμε λίγο στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, δανείστηκα την ιδέα από τον Πόλεμο των Κόσμων του H. G. Wells, που έγραψε αριστουργήματα επιστημονικής φαντασίας, αλλά και από γνωστή ιστορία της θρησκευτικής παιδείας μας.
Μια φορά κι έναν καιρό λοιπόν ήταν ένας ιός. Ήθελε να εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο και να διασκεδάσει. Ξόδεψε την οικονομία όλου του κόσμου, πλούτισε κάποιες βιομηχανίες που αρνιόνταν να εκχωρήσουν την πατέντα των φαρμάκων τους, τελικά ηττήθηκε και επέστρεψε ταπεινωμένος κάτω από τον έλεγχο εκείνων που έπρεπε. Ο Μεγάλος Αδελφός του που έβλεπε να ξοδεύεται, για χάρη του άσωτου ιού, το βιος που θεωρούσε δικό του παραπονέθηκε, αλλά δεν του πέρασε. Από τότε ο ιός έμεινε τιθασευμένος σαν μια κοινή ενόχληση, όπως τόσες άλλες. Πρώτο παραμύθι.
Το δεύτερο είναι με UFO. Ενώ οι άνθρωποι αλληλοσκοτώνονται, εμφανίζονται παράξενα όντα από τον ουρανό. Είναι αμείλικτα. Καταστρέφουν τα πάντα στο διάβα τους. Οι άνθρωποι τα πυροβολούν, αλλά αυτά είναι άτρωτα. Ανταποδίδουν με μια ματιά τους και οι στρατοί εξαχνώνονται. Κάποιοι με ηρωικές προσπάθειες και αυτοθυσία καταφέρνουν, γράφει ο Γουέλς, να πάρουν δείγμα του αίματός τους. Οι επιστήμονες το αναλύουν. Προχωρούν στα πειράματά τους, αλλά άδικος κόπος. Ο πανικός έχει καταλάβει όλο τον κόσμο. Τρέχουν να φύγουν, αλλά να πάνε πού; Τίποτε δεν τους συγκρατεί. Στον πανικό τους ποδοπατούν όποιον βρουν μπροστά τους, και τους επιστήμονες, και τελικά αυτοί οι πανικόβλητοι γίνονται πιο επικίνδυνοι ακόμη και από τα UFO. Και τα UFO επεκτείνονται. Κυριεύουν γοργά έναν έναν όλους τους ανθρώπινους τόπους. Η επιστήμη έχει σηκώσει ψηλά τα χέρια. Το ίδιο και οι στρατιωτικοί. Το ίδιο και οι πολιτικοί. Έχει εξανεμισθεί κάθε ελπίδα. Και, ξαφνικά, όταν πια φαίνεται πως τελειώνουν τα πάντα, αρχίζουν να παραλύουν τα εξωγήινα φοβερά όντα και να πεθαίνουν. Τελικά δεν μένει ούτε ένα ζωντανό. Οι άνθρωποι, ιδίως οι επιστήμονες, αρχίζουν να αναθαρρύνουν και κάνουν νεκροτομές. Και τι λέτε ανακαλύπτουν; Το σώμα τους έχει κατακλυσθεί από άσωτους ιούς σαν του προηγούμενου παραμυθιού. Στον τόπο τους οι UFO είχαν απαλλαγεί από κάθε νοσογόνο οργανισμό και έτσι είχαν χάσει κάθε ανοσία που εγκαταλείπει το πέρασμα των ιών. Και μόλις ήλθαν σε επαφή με το πρωτόγονο γήινο RNA δεν μπόρεσαν να αντέξουν. “Πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας, Κύριε“, τραγουδά ο 103ος ψαλμός.
Υπάρχει λοιπόν κάτι που θέλω να πω; Ναι. Πρέπει να πάψουμε να σκεφτόμαστε με αποκλειστικά ανθρωποκεντρικό τρόπο. Η ύπαρξή μας, ξεκίνησε από τη δημιουργία ιών από την ανόργανη ύλη. Και προχώρησε ώσπου έφθασε στο σημείο να κατακτά τον εαυτό της, να χειραφετείται, ή να νομίζει πως χειραφετήθηκε, και να αναρωτιέται για την ύπαρξή της. Ωστόσο, η ζωή δεν έπαψε ποτέ να είναι κάτι το ενιαίο. Δεν υπάρχει ζωή χωρίς θάνατο. Κάθε ζωντανό ον, φυτό, ζώο, πρωτόζωο, ιός, τρέφεται και διατηρείται στη ζωή αφαιρώντας ζωή από άλλο ή καταναλώνοντας προϊόντα του. Τα ζώα τρέφονται από φυτά ή από άλλα ζώα και καταναλώνοντας οξυγόνο, που παράγουν τα φυτά, ενώ εγκαταλείπουν άχρηστη γι΄ αυτά κοπριά και διοξείδιο του άνθρακα. Τα φυτά με τη σειρά τους τρέφονται από την κοπριά των ζώων και καταναλώνοντας διοξείδιο του άνθρακα, ενώ παράγουν το περιττό γι΄ αυτά οξυγόνο. Τα μικρόβια τρέφονται τρώγοντας ιούς, τα μικρούλικα ζωντανά τρέφονται από μικρόβια κλπ. Σε όλη αυτή την αλυσίδα, κάθε ζωική ύπαρξη μεριμνά για τη συντήρησή της, αλλά, τελικά, κι αυτός είναι ο πιο αναπόδραστος νόμος της ζωής, θα πεθάνει. Το σώμα της θα αφομοιωθεί με το περιβάλλον, θα γίνει κοπριά, για να βοηθήσει στη συνέχιση της ζωής. Ή και η ζωή θα συνεχισθεί προξενώντας το θάνατο. Η ουσία είναι να προλάβει να αφήσει απογόνους της που θα είναι ακριβή αντίγραφά της. Που κι αυτά, πού και πού, θα παρεκκλίνουν, θα αποτελούν μικροσφάλματα στην αντιγραφή. Κάθε σφάλμα έχει βαρύ τίμημα, διότι, έτσι μισερό καθώς είναι, δεν αντέχει και γίνεται τροφή της γήινης ζωής πριν αφήσει αντίγραφά του. Και υπάρχουν οι εξαιρετικά σπάνιες πιθανότητες κάποιο από τα λανθασμένα αντίγραφα να τύχει να είναι ισχυρότερο, πιο εύκολα προσαρμόσιμο στο περιβάλλον του, πιο ανθεκτικό. Θα αφήσει τα δικά του αντίγραφα. Κι αυτό είναι το μυστικό στην εξέλιξη της ζωής πάνω στον πλανήτη μας. Όλα αυτά έγιναν στο παρελθόν μέσα στην ιστορία της ζωής που είναι μερικά δισεκατομμύρια χρόνια.
Στο μεταξύ κάθε ζωική ύπαρξη, κάθε στιγμή και σε όποιο σημείο κι αν βρίσκεται αντιμετωπίζει προκλήσεις από φυσικούς παράγοντες, όπως είναι η ζέστη, το κρύο, η ξηρασία, η πλημμύρα, ο καταποντισμός κοκ, αλλά και ζωντανούς παράγοντες, από ιούς αόρατους για τις φωτεινές ακτίνες ως πελώριους σαν τους θρυλικούς δεινόσαυρους που έζησαν πριν μας επισκεφθεί ένας τερατώδης αστρόλιθος πριν από 70 εκατομμύρια χρόνια. Τέτοιες προσβολές δεχόμαστε κάθε στιγμή, χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε. Και κάθε στιγμή που επιβιώνομε, εφόσον επιβιώνομε, είμαστε καλύτερα εξοπλισμένοι για να αντιμετωπίσουμε την επόμενη πρόκληση.
Όλα αυτά γίνονταν αυτόματα, ερήμην των ανθρώπων. Και τώρα βρισκόμαστε μπροστά σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Η ανάπτυξη της άμυνάς μας που γινόταν χωρίς να το καταλαβαίνουμε, σαν είδος ανοσίας, άρχισε να γίνεται σκόπιμα. Από τη στιγμή που για πρώτη φορά εφαρμόσθηκε ο δαμαλισμός, ως τις μέρες μας, όταν μέσα σε λίγους μόνο μήνες παρασκευάστηκαν πολλαπλά εμβόλια κατά του κορωνοϊού και των μεταλλάξεών του, οι άνθρωποι φροντίζομε να προστατευόμαστε από τους μικροσκοπικούς έμβιους εχθρούς μας. Και μάλιστα όχι μόνο σκοτώνοντάς τους όταν μας προσβάλουν, όπως γίνεται με τα αντιβιοτικά, αλλά αυξάνοντας τις αντιστάσεις μας, χωρίς να τους σκοτώνουμε έξω από εμάς. Για την ιστορία, θυμίζω ότι ήταν ο Edward Jenner που το 1798 καθιέρωσε το δαμαλισμό, που κατέληξε στην εκρίζωση της νόσου από όλο τον πλανήτη, αλλά ήδη από το 1701 ο Έλληνας γιατρός Εμμανουήλ Τιμόνης τον εφάρμοζε στην Οθωμανική αυτοκρατορία.
Έτσι κι αλλιώς πρέπει να συμβιβαστούμε με τη σκέψη του αναπόδραστου τέλους μας, εφόσον ζούμε. Και με τη σκέψη της προσπάθειάς μας για την όσο γίνεται αναβολή του, όσο διατηρούμε τη βούληση να το κάνουμε. Και με τη σκέψη πως, ό,τι κι αν κάνουμε, δεν πρέπει να στρέφεται ενάντια στη συνολική ζωή πάνω σ΄ ολόκληρο τον ωραίο πλανήτη μας. Κι αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία σήμερα, όταν μέσα σε λίγες δεκαετίες έχουν αφανισθεί μυριάδες είδη φυτών και ζώων από δικές μας ενέργειες. Χωρίς τη Zωή γενικά ούτε εμείς επιβιώνομε.
Δημήτρης Α. Σιδερής 