ΑΕΙΚΙΝΗΤΟ

Δημήτρης Αντων. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com

Ηπειρωτικός Αγών, 4 Φεβρουαρίου 2023

Παιδί έμαθα τις πρώτες αρχές της φυσικής και ενθουσιάστηκα. Έμαθα πως ανεβάζοντας ένα βάρος παράγω έργο. Και έμαθα ότι η παραγωγή εκ του μηδενός ενέργειας, όπως είναι το έργο, είναι αδύνατη. Πολύ αργότερα άκουσα πως ένας γελαστός σοφός πριν από 2,5 χιλιετίες είχε πει “Μηδέν ἐκ τοῦ  μὴ  ὂντος γίγνεται, μηδὲ  εἰς τὸ  μὴ  ὂν φθείρεται” (Δημόκριτος). Εγώ όμως ήμουν έξυπνος, πιο έξυπνος από το Δημόκριτο και από τους σύγχρονους φυσικούς. Τι θα πει είναι αδύνατο να παράγεις έργο εκ του μηδενός, ότι δεν μπορεί να υπάρξει το αεικίνητο; Εγώ θα το κατάφερνα. Πήρα λοιπόν μια σανίδα περίπου 50Χ20 εκατοστά, την κράτησα οριζόντια με τα δυο μου χέρια περίπου 50 εκατοστά πάνω από το έδαφος, σήκωσα το ένα πόδι μου και πάτησα πάνω της. Στη συνέχεια, στηριζόμενος σ’  αυτό το πόδι, θα σήκωνα και το άλλο, να το πατήσω πάνω στη σανίδα και έτσι θα είχα ανυψώσει το βάρος μου μισό μέτρο. Περιττό να πω πού κατέληξε η εκπληκτική αυτή σκέψη μου!

Έτσι το πήρα απόφαση πως δεν μπορεί να υπάρξει ανεξάρτητο ερμητικά κλειστό σύστημα. Κάπου θα στηρίζεται κι αυτό. Ακόμη και ο φαύλος κύκλος, όπου το αποτέλεσμα γίνεται αιτία και η κυκλική κίνηση συνεχίζεται, ακόμη και αυτή η κατάσταση, σε κάποιο επίπεδο στηρίζεται. Ο ίδιος ο φαύλος κύκλος, καθώς η ενέργεια που εμπεριέχει διαρκώς φθείρεται, π.χ. με την τριβή που μετατρέπεται σε θερμότητα και χάνεται από το σύστημα, κάποτε θα σταματήσει. Πολύ περισσότερο, αν τον δούμε από μια διαφορετική άποψη, ίσως ανακαλύψουμε πού στηρίζεται εξωτερικά, οπότε τον σταματάμε όποτε εμείς θέλομε αφαιρώντας το εξωτερικό στήριγμά του. Δεν μπορούσα να σηκώσω το δεύτερο πόδι να το φέρω πάνω στη σανίδα, αφού πάνω σ΄ αυτό το πόδι στηριζόταν όλο το σύστημά μου.

Πέρα από το να ενεργήσει κάποιος από άλλο επίπεδο σε ένα φαύλο κύκλο, οι επιδράσεις πάνω στον ίδιο είναι πάντα δύσκολες, όχι όμως αδύνατες. Αν παρεμβάλλω π.χ. ένα εμπόδιο, μπορεί να τον σταματώ για λίγο, αλλά πίσω από το εμπόδιο αθροίζεται περισσότερη ενέργεια και το αποτέλεσμα ενδέχεται να είναι περισσότερο καταστροφικό. Αντίθετα, αν σπρώξω και επιβάλω μια επιτάχυνση του φαύλου κύκλου, ενδέχεται να έχω σαν αποτέλεσμα εξάντληση της ενέργειας που εκλύεται και το αποτέλεσμα δεν έχει πια αρκετή ενέργεια να γίνει αιτία. Αυτά ακούονται μάλλον ακαταλαβίστικα, γι΄ αυτό θα αναφερθώ σε παραδείγματα σε πολύ διαφορετικά πεδία.

Η πολιτική κατάσταση ακολουθεί μια περιοδικότητα. Αν δεν αλλάζει, η διαφορά μεταξύ τυπικού δικαίου και τρέχουσας, διαρκώς μεταβαλλόμενης, ηθικής, φυσικού δικαίου δηλαδή, διαρκώς αυξάνεται. Όταν φθάσει σε μια κρίσιμη τιμή αυτή η διαφορά, που είναι ποσοτική, θα επέλθει ποιοτική μεταβολή, βίαιη ανατροπή, επανάσταση, δικτατορία ή δεν ξέρω τι άλλο. Τα πολιτεύματα έχουν γι΄ αυτό υιοθετήσει περιοδικές εκλογές, που εκτονώνουν την κατάσταση. Αν είχαν προλάβει να γίνουν εκλογές το 1967, δεν θα είχαμε τη δικτατορία. Εμείς προσερχόμαστε στις κάλπες κάθε 4 χρόνια, αλλά οι πολιτικές κρίσεις είναι αρκετά συχνές. Αν οι εκλογές γίνονταν κάθε 3, αντί κάθε 4 χρόνια, οι κρίσεις θα ήταν λιγότερες.

Σεισμοί γίνονται σε έναν τόπο κάθε περίπου 3-6 δεκαετίες με καταστροφικές συνέπειες. Αν μπορούσαμε να προκαλέσουμε σεισμό στο κατάλληλο μέρος, κάθε π.χ. 20 χρόνια, η ενέργειά του θα ήταν μικρότερη, ενώ θα συνέβαινε σε ακριβώς προβλέψιμο χρόνο, έτσι που ο προκλητός σεισμός θα ήταν ελεγχόμενος και, επομένως, λιγότερο ή καθόλου καταστρεπτικός.

Οι πυρκαγιές στα δάση γίνονται περιοδικά κάθε χρόνο και βέβαια μειώνουν τη μάζα των δασών μας. Αν, πριν από τον αναμενόμενο χρόνο στους καλοκαιρινούς θερμούς, ξηρούς, ανεμώδεις μήνες κάψουμε τα ξερά το χειμώνα, η ανεξέλεγκτη πυρκαγιά θα είναι πολύ δύσκολη ή αδύνατη.

Θέλω να πω με τα παραπάνω, ότι οι φαύλοι κύκλοι δεν είναι αεικίνητα. Μολονότι αυτοσυντηρούνται, κάποτε οπωσδήποτε θα σταματήσουν, ενώ εμείς μπορούμε να τους αντιμετωπίσουμε με ποικίλους τρόπους. Το αεικίνητο, τουλάχιστον με τις υπάρχουσες γνώσεις μας είναι αδύνατο να υπάρξει. Ένας λόγος είναι ότι η παραγωγή ενέργειας από το μηδέν είναι αδύνατη. Άλλος είναι ότι δεν μπορεί να συνεχίσει, διότι, ο πιο ισχυρός φυσικός νόμος είναι ότι διαρκώς συμβαίνει, π.χ. διαμέσου της τριβής, απώλεια ενέργειας. Διατήρησα την επιφύλαξη “τουλάχιστον με τις υπάρχουσες γνώσεις”. Γιατί;

Μπορώ να φανταστώ οτιδήποτε που δεν γνωρίζουμε, αλλά και δεν υπάρχει κανένας λόγος να αποκλείεται κάποτε να το μάθουμε. Εκτός από ένα. Και αυτό μοιάζει να ανατρέπει όλα τα προηγούμενα που είπα. Το Σύμπαν, που το ονομάσαμε Κόσμο από τότε που αναγνωρίσαμε την αρμονία του και επομένως είναι κόσμημα, κάποτε άρχισε να υπάρχει. Η επικρατέστερη θεωρία αυτή τη στιγμή είναι ότι δημιουργήθηκε πριν από 13,8 δισεκατομμύρια έτη. Ήταν, λένε, μια τρομακτική έκρηξη, το Big Bang, που διάρκεσε ένα ασύλληπτα απειροελάχιστο χρονικό διάστημα, που μάλιστα το έχουν υπολογίσει. Εντάξει, ας πούμε πως έγινε έτσι. Όμως αυτό σημαίνει γένεση εκ του μηδενός. Και έκτοτε το Σύμπαν υπάρχει. Οδεύει προς την απόλυτη αταξία, δηλαδή την απόλυτη ακινησία του απόλυτου μηδενός στους -273^o C, που όμως είναι άπιαστο. Με άλλα λόγια ο Κόσμος έχει τις θεμελιώδεις ιδιότητες του Αεικίνητου. Κάπου εδώ σταματά το μυαλό του ανθρώπου. Η λογική δεν πάει παραπέρα.

Κι εμείς οι φτωχοί άνθρωποι προσπαθούμε να καταλάβουμε. Όπου δεν φτάνει η λογική έρχεται η φαντασία. Το ξέρομε πως είναι φαντασία, όχι πραγματικότητα. Αν δεν το ξέραμε θα είμαστε άρρωστοι. Οι σχιζοφρενείς δεν καταλαβαίνουν τη διαφορά ανάμεσα στη φαντασία τους και την πραγματικότητα. Παρ΄ όλα αυτά, εμείς επιμένομε. Γιατί; από ποια αιτία; για ποιο σκοπό; “Μην καταδέχεσαι να ρωτάς: «Θα νικήσουμε; Θα νικηθούμε;» Πολέμα!”, γράφει ο  Καζαντζάκης. “Ποτέ μην αναγνωρίσεις τα σύνορα του ανθρώπου! Να σπας τα σύνορα! Ν’ αρνιέσαι ό,τι θωρούν τα μάτια σου. Να πεθαίνεις και να λες: Θάνατος δεν υπάρχει!¨, συνεχίζει αλλού ο Μεγάλος Συγγραφέας και Διανοητής. Ναι, έτσι λέω σ΄ εκείνο το άγουρο παιδάκι που προσπαθούσε να κατασκευάσει το αεικίνητο και ήμουν, λέει, εγώ. Πολέμα! Δεν έχει σημασία αν θα πετύχει η προσπάθειά σου. “Το φτάσιμον εκεί είν΄ ο προορισμός σου…Η Ιθάκη σ΄ έδωσε τ΄ ωραίο ταξίδι. Χωρίς αυτήν δεν θά ΄βγαινες στο δρόμο. Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια. Κι αν πτωχική την βρεις η Ιθάκη δεν σε γέλασε. Έτσι σοφός που έγινες με τόση πείρα ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν”, γράφει ο άλλος Μεγάλος, ο Κ. Π. Καβάφης.

Advertisement