ΑΛΥΣΙΔΑ ΑΙΤΙΩΝ
Δημήτρης Αντ. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com
Πρωινός Λόγος, Τρίκαλα, 13 Οκτωβρίου 2022
Λογικά, μια αιτία συνεπάγεται ένα αποτέλεσμα και κάθε αποτέλεσμα έχει μία αιτία. Αυτό ισχύει για την τυπική λογική, όπως της γεωμετρίας και των μαθηματικών. Στην πράξη όμως, κάθε τι που γίνεται έχει πολλαπλές αιτίες και κάθε αιτία συνεπάγεται ποικιλία αποτελεσμάτων. Επιπλέον, κάθε αποτέλεσμα αποτελεί αιτία για άλλο αποτέλεσμα σα μια αλυσίδα. Και, παραπέρα, με ποικίλες αναδράσεις, το αποτέλεσμα μπορεί να επιδρά στην αιτία άλλοτε εξασθενώντας την (αρνητική ανάδραση) και άλλοτε ενισχύοντάς την (θετική ανάδραση, όπως στο φαύλο κύκλο). Κι ακόμη παραπέρα, όλες οι αιτίες δεν έχουν την ίδια ένταση. Γενικότερα, όσο πιο άμεση είναι η σχέση αιτίας αποτελέσματος, τόσο πιο ισχυρή εμφανίζεται, χωρίς να είναι πάντοτε έτσι. Η αφορμή, άμεση αιτία, συχνά επισκιάζει μια πιο ισχυρή, αλλά πιο έμμεση αιτία. Το βλήμα εκτοξεύεται επειδή πάτησα τη σκανδάλη (αφορμή), αλλά ουσιαστική αιτία της προώθησής του είναι η έκρηξη της πυρίτιδας. Σ΄ αυτά τα πλαίσια, βρίσκεται και η σχέση πρόληψης και αντιμετώπισης ενός κακού. Όταν το κακό έχει εμφανισθεί, πιέζει ασφυκτικά να κάνουμε κάτι για να το αντιμετωπίσουμε. Όμως πιο σημαντικό είναι να το προλάβουμε. Μόνο που με την αντιμετώπιση της άμεσης αιτίας, του παρόντος κακού, είναι σαφές ότι έχει ή δεν έχει καλή έκβαση. Αλλά, με την πρόληψη κανένας δεν ξέρει αν το κακό θα είχε έλθει να τον βρει ή όχι και, επομένως, δεν ξέρει αν η προσπάθεια, και μαζί οι μεγάλες δαπάνες, τον ωφέλησαν ή όχι. Ναι, το ποσοστό όσων υπέστησαν τη ζημιά μειώθηκε σημαντικά με την πρόληψη, αλλά εμένα με βοήθησε; Κανένας δεν μπορεί να απαντήσει. Κι έτσι προκύπτουν οι αντιδράσεις στην εφαρμογή προληπτικών μέτρων αφορώντας την πρόληψη μιας επιδημίας, ενός πολέμου, μιας πυρκαγιάς στα δάση κλπ. Σ΄ αυτό το σημείο υπεισέρχεται ο λαϊκισμός. Ο δημαγωγός τονίζει τη σημασία της άμεσης, ορατής, αιτίας, αγνοώντας τους πραγματικούς, αλλά απώτερους λόγους της κατάστασης. Ο λαϊκισμός δεν είναι ίδιο της δημοκρατίας, αλλά μάλλον της ολιγαρχίας. Σε μια ολιγαρχία, όπως οι σύγχρονες ρεπούμπλικες, οι βουλευτές ψηφίζουν νόμους με κοντόφθαλμη λογική, διότι αποβλέπουν στο να ικανοποιήσουν τους ψηφοφόρους τους μέσα σε 4 το πολύ χρόνια, όταν θα ξαναγίνουν εκλογές.
Αφορμή για το σημερινό άρθρο μου υπήρξε η τραγωδία των (λαθρο)μεταναστών στη Λέσβο και στα Κύθηρα. Πολλές δεκάδες δυστυχισμένων ανθρώπων ξεκίνησαν με σαπιοκάραβα μέσα σε μια λυσσασμένη θάλασσα. Οι Ελληνικές δυνάμεις, επίσημες και ανεπίσημες, απλοί πολίτες, προσπάθησαν να τους σώσουν όταν πνίγονταν. Αρκετοί έχασαν τη ζωή τους. Και έρχεται η “εργαλειοποίηση” της τραγωδίας από τους γείτονες. Οι Έλληνες τους βυθίζουν ή δεν τους σώζουν. Άρα καταδικάστε τους Έλληνες που γίνονται η αιτία τέτοιας ανθρωπιστικής τραγωδίας. Ναι, αλλά ποιος είναι η αιτία; Οι Έλληνες που έκαναν ό,τι μπορούσαν, αλλά δεν μπόρεσαν να τους σώσουν όλους αυτούς, που χωρίς την άδεια της Ελλάδας έρχονταν στον τόπο μας; Ή εκείνοι που τους οργάνωσαν και τους έστειλαν μέσα στη θαλασσοταραχή να πνιγούν, ή τουλάχιστον έκαναν τα στραβά μάτια στους διακινητές δουλέμπορους; Η ευθύνη της Τουρκίας μου φαίνεται προφανής. Κι όμως, ας το σκεφτούμε παραπέρα. Τι μπορεί να κάνει η Τουρκία; Αυτή τη στιγμή “φιλοξενεί” περί τα 4 εκατομμύρια πρόσφυγες. Πρωτοφανές! Και προσπαθεί να απαλλαγεί από αυτούς. Να τους εμποδίσει να εισέλθουν στη χώρα τους, κυνηγημένοι από την πατρίδα τους, όπου κινδύνευαν να σκοτωθούν άμεσα ή έμμεσα, στερημένοι στοιχειώδη δικαιώματα που καθένας προσδοκά να του παρέχει το κράτος του; Και τώρα έρχεται η διεθνής ευθύνη. Πυροσβεστικά, πρώτον προσπαθούν να δέχονται περιορισμένο αριθμό μεταναστών, όσο τους χρειάζονται για να δουλεύουν, όταν ο πληθυσμός τους έχει αραιώσει και αρνείται να κάνει ιδίως τις χειρονακτικές εργασίες, που, εντάξει, ακόμη είναι απαραίτητες. Και δεύτερο, δίνει λεφτά στην Τουρκία για να ενισχύσει τη θέση των φιλοξενούμενων μεταναστών της. Ναι, αλλά η ευθύνη δεν σταματά εδώ. Οι δυστυχισμένοι αυτοί άνθρωποι έφυγαν από τον τόπο τους, διότι κινδύνευε η ζωή τους. Ας θυμηθούμε εμείς πριν από ένα αιώνα τους δικούς μας μετανάστες, που, για να σώσουν τις ζωές τους αναγκάστηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, όπου είχαν ριζώσει εδώ και τριάμιση χιλιάδες χρόνια από πριν κι από τον Τρωικό Πόλεμο. Και γιατί κινδύνευε η ζωή τους; Και τι μπορούσε να κάνει η διεθνής κοινότητα;
Σκέφτομαι πως τα καθεστώτα που εγκαταλείπουν οι μετανάστες είναι βίαια. Συνήθως είναι δικτατορικά καθεστώτα. Να ανατρέψει η διεθνής κοινότητα τους δικτάτορες; Η προσπάθεια των ΗΠΑ να ανατρέψουν το δικτάτορα Σαντάμ Χουσεΐν από το Ιράκ σήμανε περίπου ένα εκατομμύριο νεκρούς. Αμφιβάλλω αν από τον παράδεισο του Προφήτη, όπου ζουν αιώνια όλοι αυτοί, ευγνωμονούν τους Αμερικανούς που είχαν έλθει να τους σώσουν από τον τύραννό τους. Αιώνια! Τα ίδια πάνω κάτω ισχύουν στις περισσότερες χώρες όπου υπάρχει πρόβλημα, Συρία, Αφγανιστάν και τόσες άλλες. Και οι αίτιοι δεν είναι πάντοτε οι ίδιοι. Απλώς μοιάζουν μεταξύ τους στο ότι όλοι προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τους εύφορους τόπους τους. Αφού ενισχύουν όσο μπορούν δικτάτορες όσο καταπιέζουν τους ντόπιους για να συνεργάζονται με τους ξένους ισχυρούς, στη συνέχεια τους ανατρέπουν όταν ο λαός έχει ξεσηκωθεί, παριστάνοντας τους ελευθερωτές. Αλλά και πάλι εγκαθίσταται νέο καθεστώς το ίδιο συνεργατικό με τους ξένους αφέντες και καταπιεστικό για το λαό του.
Οι ισχυροί της γης προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τις πλουτοφόρες περιοχές τέτοιων ασταθών τόπων συνεργαζόμενοι με τους ηγέτες που επιβάλλουν. Για να πειθαναγκάζουν τους πολίτες των περιοχών, πουλούν με το αζημίωτο βέβαια, όπλα στους τυράννους που έχουν εγκαταστήσει. Οι αντίπαλοι σε τέτοια καθεστώτα αντιδρούν. Και οι τύραννοί τους τούς φυλακίζουν, τους εκτελούν, τους δολοφονούν. Οι ξένοι συνεργάτες τους δεν τα βλέπουν όλα αυτά. Ή τα βλέπουν και κατηγορούν τους τυράννους για τη μη εφαρμογή των ανθρωπιστικών κανόνων, έχοντάς τους έτσι υποχείριά τους. Όσοι αντιδρούν και δεν εξουδετερωθούν προσπαθούν να περάσουν τα σύνορα. Και να οι λαθρομετανάστες. Οι υποδοχείς τους προσπαθούν να τους εκμεταλλευτούν και αυτοί. Τους διοχετεύουν σε άλλες χώρες, όπου, για να πάνε, περνάνε από 40 κύματα, σκοτώνονται, πνίγονται, ενώ οι αποστολείς τους κατηγορούν τις άλλες χώρες, τις χώρες υποδοχής, για τα απάνθρωπα αποτελέσματα τέτοιου δουλεμπορίου. Στο μεταξύ οι πρόθυμοι διακινητές εισπράττουν λύτρα από τα απελπισμένα θύματά τους.
Δεν ξέρω αν τα βλέπει από πάνω ο Θεός, ο Ιεχωβά, ο Αλλάχ. Οι Άνθρωποι όμως εδώ, πάνω στη γη έχομε βαριά ευθύνη. Όλοι!
Δημήτρης Α. Σιδερής 