ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΝΘΡΩΠΩΝ

Δημήτρης Αντ. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com

Πρωινός Λόγος, 29 Σεπτεμβρίου 2022

Υπάρχει κάτι εφόσον διαφέρει ποιοτικά από ό,τι αυτό δεν είναι. Ένα δίκτυο αρνητικών αναδράσεων μέσα του τού επιτρέπει να μην αλλάζει σημαντικά τη δομή και λειτουργία του, μολονότι υφίσταται ποικίλες επιδράσεις απέξω. Μια οργάνωση είναι το βιολογικό “είδος“. Τα όντα που ανήκουν στο ίδιο είδος διασταυρώνονται και πολλαπλασιάζονται αναπαραγόμενα. Η διασταύρωση με ζώα άλλου είδους είναι άγονη. Ένας γάιδαρος μπορεί να διασταυρωθεί με μια φοράδα και να γεννηθεί ένα μουλάρι, αλλά αυτό είναι στείρο, δεν αναπαράγεται.

Τα ζώα του ίδιου είδους οργανώνονται σε μικρότερες ομάδες, έστω και αν αυτή η διαφορά δεν είναι τόσο στεγανή όσο εκείνη μεταξύ ποικίλων ειδών. Μια στοιχειώδης οργάνωση στα ανώτερα ζώα είναι η οικογένεια, που συνδέει κυρίως μητέρα με τέκνα, αλλά και αρσενικό με θηλυκό. Μια άλλη οργάνωση είναι της αγέλης. Σ΄ αυτήν επικρατεί μεταξύ των ποικίλων ζώων ο μιμητισμός. Τα ζώα έχουν συμπεριφορές που θυμίζουν τους κανόνες ταλαντωτών. Σε ένα σύστημα ταλαντωτών χάλασης, εκείνος που τυχαίνει να έχει την υψηλότερη ιδιοσυχνότητα παρασύρει τους υπόλοιπους, που έτσι λειτουργούν όλοι μαζί σα σύνολο. Στην αγέλη, το ζώο με τις περισσότερες πρωτοβουλίες συμπαρασύρει τα υπόλοιπα της αγέλης. Διαφορετικά είναι τα πράγματα σε μερικά έντομα. Σε ένα απλουστευμένο μοντέλο παρατηρήστε ένα πευκοδάσος το Φεβρουάριο, όταν από δομές σαν κουκούλια ανοίγουν και πέφτουν στο έδαφος κάμπιες. Διατάσσονται σε συρμούς, όπου η κεφαλή της μιας εφάπτεται με την πυγή της άλλης. Όλος ο συρμός πορεύεται ακολουθώντας την πρώτη κάμπια. Όμως “αρχηγός” είναι η τελευταία, που δίνει την εντολή της πορείας, σα βηματοδότης, όχι όμως την κατεύθυνσή της. Αν απομακρύνετε την τελευταία κάμπια από το συρμό, ολόκληρος εμπρός της σταματά να πορεύεται, ενώ εκείνη, η τελευταία, μόνη της, εξακολουθεί να κινείται. Αν προχωρώντας αγγίξει την πυγή της τελευταίας του συρμού, αυτή η τελευταία ξεκινά και η κίνησή της μεταδίδεται σαν κύμα ως την πρώτη. Ο συρμός συνεχίζει την πορεία του. Συμπληρωματική, όχι μιμητική είναι η οργάνωση στην κοινωνία. Αυτή η διαφοροποίηση γίνεται πιο πολύπλοκη στις μέλισσες και στα μυρμήγκια, όπου αποκτά συγκεκριμένο σκοπό. Κάθε μέλος της οργάνωσης κάνει κάτι διαφορετικό, αλλά όλα μαζί υπηρετούν κοινό σκοπό, τη δημιουργία αποθηκών με αγαθά, διαθέσιμα σε όλα τα μέλη της κοινωνίας τους σε περιόδους ένδειας. Αυτά όλα γίνονται με φυσικά αντανακλαστικά.

Ο άνθρωπος είναι πολύπλοκο ζώο. Τα αντανακλαστικά του τού επιτρέπουν να ζει λιγότερο ή περισσότερο αγελαία ή κοινωνικά. Ανάλογα με το είδος της οργάνωσης, χρησιμοποιούνται ποικίλοι όροι που συγχέονται μεταξύ τους. Θα προσπαθήσω να τους εξηγήσω, αν και είναι δύσκολο. Συγχέονται μεταξύ τους.

Έθνος είναι ένα σύνολο ανθρώπων που μοιράζονται κοινά γνωρίσματα όπως φυλή, γλώσσα, θρήσκευμα, κοινή ιστορία – πολιτισμό, γεωγραφική καταγωγή και έχουν εθνική συνείδηση. Κατά τον Ηρόδοτο, ο (προδότης) Δημάρατος όρισε το έθνος με βάση το “Ὁμόηθες, ὁμόθρησκον, ὃμαιμον, ὁμόγλωσσον“.  Ο Ισοκράτης όμως δίνει διαφορετικό περιεχόμενο στον όρο, διατηρώντας ουσιαστικά μόνο το “ομόηθες”. “Τὸ τῶν Ἑλλήνων ὄνομα πεποίηκε μηκέτι τοῦ γένους ἀλλὰ τῆς διανοίας δοκεῖν εἶναι καὶ μᾶλλον Ἓλληνας καλεῖσθαι τοὺς τῆς παιδεύσεως τῆς ἡμετέρας ἤ τοὺς τῆς κοινῆς φύσεως μετέχοντας“. Η κοινή παιδεία μετράει, όχι το γένος, που δίνει έμφαση στο όμαιμο, στην κοινή φύση.

Λαβαίνοντας υπόψη τα τρία στοιχεία της νόησής μας, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι τα μέλη του έθνους έχουν: κοινή βούληση, όπως δηλώνεται κυρίως με τη συμμετοχή τους στη διαμόρφωση της βούλησης της κοινωνίας τους και στη διάθεση της ύπαρξής τους τουλάχιστον για κάποιο διάστημα για την επιβίωση του έθνους τους· κοινή γνώση, όπως εκδηλώνεται κυρίως με την κοινή γλώσσα· και κοινό συναίσθημα, που εκδηλώνεται με την υπερηφάνεια για ό,τι δημιουργικό έχει διαπράξει το έθνος, αλλά και την ντροπή για ό,τι επονείδιστο έχει διαπράξει το έθνος και αποδοχή της ευθύνης για αποκατάσταση ή αποζημίωση για την επονείδιστη πράξη. Το έθνος των Ελλήνων, στην ακμή του εκτεινόταν από την Ιβηρική Χερσόνησο ως την Ινδία, και τη βόρεια Αφρική και νότια Ιταλία και Σικελία. Παρέμεινε σχεδόν σ΄ αυτή την έκταση ακόμη και στους δίσεκτους καιρούς της Ρωμαϊκής και της Οθωμανικής σκλαβιάς.

Τα έθνη αποτελούνται από πολιτείες που ασκούν εξουσία πάνω στα μέλη τους, διαμέσου ποικίλων πολιτευμάτων. Για παράδειγμα, σήμερα, η Ελλάδα και η Κύπρος είναι δυο πολιτείες που ανήκουν στο ίδιο έθνος.

Κράτος είναι μια πολιτεία, μια οργανωμένη πολιτική οντότητα που κατέχει το μονοπώλιο της χρήσης νόμιμης εξουσίας σε μια καθορισμένη γεωγραφική περιοχή. Η πατρίδα μας έγινε κράτος για πρώτη φορά πριν από 2 αιώνες. Επιβλήθηκε τότε η αντίληψη της Εσπερίας, όπου, για να αποκατασταθεί η ελευθερία του ατόμου, έπρεπε να απαλλαγεί από τη φεουδαρχία και να διαμορφώσει την έννοια του κράτους-έθνους. Στην πατρίδα μας όμως το έθνος προϋπήρχε και η διαμόρφωση του κράτους και η επιβολή της σύμπτωσής του με το έθνος σήμανε τη συρρίκνωση του τελευταίου. Η έννοια του έθνους δεν έχει ακόμη πλήρως εξαφανισθεί. Εκτός από τους Κυπρίους είναι π.χ. οι Ελληνοαμερικανοί, οι Ελληναυστραλοί, Ελληνοκαναδοί, οι Ελληνοπόντιοι κλπ. Η ενότητα όλων αυτών φάνηκε πρόσφατα με την έντονη υποστήριξη των Ελληνοαμερικανών στις διαφορές μας με την Τουρκία. Όμως, δείξαμε ιδιαίτερη αναλγησία για τη μοίρα των Ελλήνων της Μαριούπολης, όταν εφοδιάσαμε με όπλα τους Ουκρανούς, πράγμα που δεν αρέσει βέβαια στους Ρώσους που αυτή τη στιγμή διαφεντεύουν τη Μαριούπολη.

Και προβάλλει το ερώτημα: Ποια είναι η προτεραιότητά μας; το έθνος ή το κράτος μας; Η χιλιάδες χρόνια παράδοσή μας λέει το έθνος. Οι τελευταίοι δύο αιώνες λένε το κράτος. Το έθνος μας ήταν δομημένο σε μικρές αυτορρυθμιζόμενες κοινότητες. Σε καθεμιά από αυτές μπορούσε να υπάρχει κάποια ηγεσία που την εκπροσωπούσε. Το κράτος όμως μπορεί να συμπίπτει με τους πολίτες του ή όχι. Οι πολίτες εκπροσωπούνται μόνο στη δημοκρατία, στην οποίαν οι άρχουσα τάξη σε όσες λειτουργίες του κράτους αρκεί η εντιμότητα και ο κοινός νους, η αρετή (“αιδώς και δίκη”), όπως στη  βουλή και ποινική δικαιοσύνη, κληρώνεται, δεν εκλέγεται. Όταν γίνεται εκλογή, αναγκαστικά, οι εκλεγμένοι άρχοντες ενεργούν πελατειακά. Πουλούν εξυπηρέτηση στους ψηφοφόρους τους, όχι στο σύνολο, με αμοιβή την ψήφο τους. Ο πολίτης έχει σχέση όχι με την πολιτεία του, αλλά με τον πολιτικό του. Κι αυτό σημαίνει υποδούλωση. Από κει κι ύστερα, όποτε βρεθεί σε δυσκολία ή άρχουσα τάξη επιστρατεύει τις σχέσεις της με ξένους παράγοντες που σχηματίζουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο διοικείται το κράτος. Διπλή δουλεία.

Advertisement