Δημήτρης Αντ. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com
Ηπειρωτικός Αγών, 17 Σεπτεμβρίου 2022
Τα τέσσερα “ριζώματα”, κατά τον Εμπεδοκλή, είναι πυρ, αήρ, ύδωρ, γη. Από αυτά απαρτίζεται το σύμπαν που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας γύρω μας. Βέβαια, σήμερα ξέρομε πως τα στοιχεία είναι περί τα 100 και από την ένωση αυτών σχηματίζονται όλες οι γνωστές χημικές ενώσεις που γνωρίζομε. Ωστόσο, δεν παύουν να είναι θεμελιώδη στοιχεία της πρακτικής ζωής μας. Και είναι οι πόροι που διαθέτει σε επάρκεια η πατρίδα μας.
Πυρ, δηλαδή ήλιος. Τόσο πολύς, που κάθε καλοκαίρι σωρεύονται μιλιούνια ξένοι τουρίστες στον τόπο μας για να τον απολαύσουν. Και όχι υπερβολικός όπως είναι στη ζώνη πάνω ή γύρω από τον Ισημερινό, που να τον καθιστά επικίνδυνα ανυπόφορο. Ο ήλιος δηλαδή έχει, κατά μέσον όρο, την ιδανική έντασή του (όπως και σε άλλες Μεσογειακές χώρες). Ο ήλιος παρέχει στη γη μας την απαραίτητη ενέργεια για να υπάρχει ζωή. Η ενέργειά του, με τη μεσολάβηση της χλωροφύλλης κάνει να υπάρχει το φυτικό βασίλειο στην ξηρά και στις θάλασσες. Χωρίς αυτό ούτε το ζωικό βασίλειο μπορεί να υπάρχει. Στα σύγχρονα χρόνια οι Ελληνικές ακτίνες μεταμορφώνονται με τις φωτοβολταϊκές συσκευές σε ηλεκτρική ενέργεια που είναι εύκολα διαχειρίσιμη.
Αήρ, δηλαδή άνεμοι. Έχομε. Άνεμος είναι η κίνηση του αέρα, δηλαδή και πάλι ενέργεια. Δεν επικρατεί στον τόπο μας νηνεμία. Ούτε είναι συχνά τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι μεγάλοι τυφώνες, τόσο συχνοί π.χ. στην Αμερικανική Ήπειρο. Στον τόπο μας έχουν βασική περιοδικότητα, ετήσια και ημερήσια, όπως στους ετησίες (μελτέμια) και επομένως είναι σημαντικά προβλέψιμοι. Η αιολική ενέργεια από τα πανάρχαια χρόνια χρησιμοποιήθηκε π.χ. για να κινούνται τα πλοία και οι μυλόπετρες, όπως και για να ανασύρεται νερό από τα βάθη της γης. Στα σύγχρονα χρόνια οι ριπές του ανέμου μεταμορφώνονται εύκολα σε εύχρηστη ηλεκτρική ενέργεια. Η χρήση των ανεμογεννητριών , όπως κάθε συσκευής, συνοδεύεται από παρενέργειες που από μερικούς προβάλλονται ιδιαίτερα, είτε για γνήσια ιδεολογικούς λόγους είτε και για ποικίλα συμφέροντα, όπως εκείνα που συνδέονται με τη χρήση των υδρογονανθράκων. Αλλά, αφενός είναι δυνατό να υπάρξουν ανεμογεννήτριες με διαφορετική δομή, όπως με κάθετο, αντί του οριζόντιου, άξονα, με υλικά ανακυκλώσιμα, αντί των πλαστικών, που μένουν και σωρεύονται ρυπαίνοντας τον τόπο, και αφετέρου τοποθετούνται εκεί όπου οι ενδεχόμενες παρενέργειες δεν βλάπτουν, όπως σε χέρσους τόπους, σαν τα ακατοίκητα ξερονήσια μας.
Ύδωρ. Λίγες χώρες στον κόσμο έχουν τόση επαφή με το νερό όσο η χώρα μας, χωρίς να υπάρχει υπερβολικό πρόβλημα πλημμυρών, όπως π.χ. εκείνη στη Νέα Ορλεάνη (τυφώνας Κατρίνα) πριν από χρόνια. Έχομε ποτάμια, λίμνες και, προπάντων, θάλασσα. Οι υδατοπτώσεις είναι φυσική ενέργεια. Το θαλασσινό νερό δεν είναι πόσιμο ούτε άμεσα χρησιμοποιήσιμο για το πότισμα των φυτών. Αλλά σήμερα υπάρχουν τρόποι αφαλάτωσης. Πόσο πολύτιμο είναι το νερό φαίνεται από τη λυσσώδη προσπάθεια των γειτόνων μας να έχουν κυριότητα στο Αιγαίο.
Γη. Η γεωγραφική έκταση του τόπου μας είναι μικρή, συγκριτικά ιδίως με γίγαντες, όπως Ρωσία, Κίνα, ΗΠΑ κλπ. Ωστόσο, η ανάγλυφη επιφάνειά του είναι συγκριτικά πολύ μεγάλη, με ψηλά βουνά και κοιλάδες. Αυτό σημαίνει μεγάλη ποικιλία κλίματος που καθένα τους είναι κατάλληλο για διαφορετικέςχρήσεις, μέγιστη ποικιλία καλλιεργειών, απασχολήσεων, νοοτροπιών κλπ. Σχεδόν μοναδικό. Μπορούμε να καλλιεργούμε σχεδόν κάθε είδος φυτού που ευδοκιμεί σε οποιεσδήποτε συνθήκες, σε μικρές ποσότητες όμως.
Η χώρα μας λοιπόν είναι κατάλληλη για παραγωγή τόσο φυσικής (π.χ. ηλεκτρικής) όσο και βιολογικής (υδατοκαλλιέργειες, αγροτοκτηνοτροφία). Με τέτοιο μοναδικό πλούτο, μοναδικούς πόρους, γιατί δεν είμαστε το κορυφαίο κράτος σε όλο τον κόσμο; Οι αιτίες μπορούν να συνοψισθούν σε δύο νομίζω. Πρώτη είναι ότι όλες αυτές οι πηγές ενέργειες, πυρ, αήρ, ύδωρ, γη, είναι μικρής αποδοτικότητας. Στις διαρκώς σχεδόν επείγουσες συνθήκες που ζούμε από τότε που γίναμε κράτος, χρειαζόμαστε ταχείες αποδοτικές ενέργειες. Ωστόσο, αυτές οι δικές μας πηγές ενέργειες είναι ΑΝΕΞΑΝΤΛΗΤΕΣ. Μακροχρόνια έτσι γίνονται πιο αποτελεσματικές από τους υδρογονάνθρακες (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, κάρβουνο) που κάποτε μέσα σε ελάχιστες δεκαετίες θα εξαντληθούν ή (μάλλον συντομότερα) θα απαγορευτούν, λόγω της μεγάλης και ανεξίτηλης ρύπανσης που προκαλούν και διασκορπίζεται σε όλο τον πλανήτη. Μακροχρόνια πιο αποτελεσματικές και από την πυρηνική ενέργεια. Αυτή στηρίζεται σε πυρηνικές δυνάμεις που δεν επηρεάζουν την καθαρότητα του περιβάλλοντος. Όμως έχουν σημαντικό κίνδυνο καταστροφής που αυτή μπορεί να ρυπάνει τεράστιες εκτάσεις. Τέτοιες καταστροφές μπορεί να είναι ατυχήματα. Μείζονα ατυχήματα έχουν εμφανισθεί 6 φορές ως τώρα (Чернобыльская, Кышты́м, Σοβιετική Ένωση, Windscale, Μεγάλη Βρετανία, Three Mile Island, ΗΠΑ, Tokaimura, Fukushima, Ιαπωνία). Μπορεί να είναι όμως και σκόπιμες για στρατιωτικούς σκοπούς. Αυτή τη στιγμή βιώνομε τον τρόμο για τον βομβαρδισμό του πυρηνικού σταθμού της Запорі́жжя. Είτε οι Ρώσοι είτε οι Ουκρανοί βομβάρδισαν την περιοχή, ο κίνδυνος αφορά απίστευτα μεγάλη έκταση που περιλαμβάνει και εμάς. Η χαμηλή απόδοση ανεξάντλητης ενέργειας δεν θα μας ανεβάσει στην κορυφή, αλλά και δεν θα μας υποβιβάσει ποτέ στην κατάσταση της εξάρτησης.
Δεύτερη αιτία είναι η απουσία πολιτικής σκέψης. Εννοώ ότι η άρχουσα τάξη που μας εξουσιάζει δεν σκέφτεται το μέλλον και απλώς μιμείται ό,τι βλέπει να κάνουν οι πετυχημένες χώρες. Όμως, οι “πετυχημένες”, οικονομικά εύπορες χώρες αναπτύχθηκαν εφαρμόζοντας στον τόπο τους μέτρα που ταίριαζαν στις ιδιαιτερότητες του τόπου τους. Αυτές όμως είναι διαφορετικές από εκείνες της χώρας μας. Το να μιμείσαι τους άλλους είναι βολικό. Το τι κάνουν έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικό. Ψευδής εντύπωση. Διεθνής είναι η επιστημονική γνώση, όχι οι τεχνικές εφαρμογές της. Αυτές εξαρτώνται από τις τοπικές και χρονικές συνθήκες, δεν έχουν καθολική ισχύ. Εξάλλου, η μίμηση σημαίνει ότι εθίζεται ο λαός σ΄ αυτήν (π.χ. μόδα), αντί να προωθεί την καινοτομία, εξέλιξη που αρμόζει στην ιστορική παράδοσή μας και στις ειδικές συνθήκες της γεωγραφίας μας, εξέλιξη που προϋποθέτει φαντασία δίπλα στις γνώσεις. Το σύνολο των πολιτικών του τόπου μας μαζί με τα συνεργά συμφέροντα, επιχειρήσεις, ΜΜΕ κλπ, δεν έχει φαντασία ή δεν τολμά να την αναπτύξει. Τα οικονομικά σχέδια είναι συνήθως πενταετή. Οι πολιτικοί μας όμως είναι υποχρεωμένοι, από το σύστημά μας, να έχουν κοντόφθαλμο ορίζοντα, το πολύ ως 4 χρόνια, διότι ως τότε θα γίνουν εκλογές και δεν μπορούν να δυσαρεστήσουν τους ψηφοφόρους τους με θυσίες που είναι απαραίτητες, όπως είναι η αλλαγή προσανατολισμού των επενδύσεων, η αλλαγή εργασίας των εργαζομένων κλπ. Αν οι βουλευτές μας ήταν κληρωμένοι όπως στους προγόνους μας και όχι εκλεγμένοι, τα πράγματα ίσως ήταν διαφορετικά.
Δημήτρης Α. Σιδερής 