ΠΑΛΙ

Δημήτρης Αντ. Σιδερής, ομ, καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com

Ηπειρωτικός Αγών, 30 Ιουλίου 2022

Κάθε χρόνο, κάθε καλοκαίρι, τα ίδια. Φωτιές! Πυρκαγιές στα δάση μας, αλλά και που συχνά φθάνουν ως τα σπίτια μας και, όχι σπάνια, σημαίνουν απώλειες ζωής. Το ξέρομε πολύ καλά πως θα γίνει. Και κάθε χρόνο ακολουθεί το ίδιο σενάριο. “Ποιος φταίει;” “Φυσικά, η κυβέρνηση”, λέει η αντιπολίτευση. “Αυτή δεν είναι υπεύθυνη για όλα;” “Ναι, αλλά αυτή τη φορά δεν είχαμε θανάτους (θριαμβολογεί η κυβέρνηση). Θυμηθείτε τι είχε γίνει με τη δική σας κυβέρνηση!” Και φυσικά, όσο πιο πίσω πηγαίνομε όλο και θα βρίσκουμε όλες τις κυβερνήσεις να φταίνε για τις πυρκαγιές. Κάθε χρόνο τίθεται το ερώτημα: “Ποιος φταίει;”, αντί του σωστού “Τι φταίει;”.

Ναι, αλλά πολύ παλιά πυρκαγιές στα δάση δεν είχαμε, εκτός από τότε που ο Ιμπραήμ (φαίνεται) πυρπόλησε τα δάση μας για να μην μπορούν να κρύβονται εκεί οι κλέφτες. Γιατί δεν είχαμε; Πρώτον, είχαμε, αλλά δεν τις μαθαίναμε. Κι όμως, εκτός από μεγάλες πυρκαγιές σε κάποιες πόλεις, στα δάση δεν αναφέρονται στην ιστορία. Ούτε στην αρχαία ιστορία. Κάτι δεν θα έγραφε ένας από τους μεγάλους ιστορικούς, αν είχε υπάρξει μια μεγάλη πυρκαγιά που έκαιγε μυριάδες στρέμματα; Δεύτερο, έχει ανέβει η θερμοκρασία της γης. Γι΄ αυτό υπάρχουν μεγάλες πυρκαγιές σε δάση στα πιο καλά οργανωμένα κράτη του κόσμου, ΗΠΑ, Αυστραλία, ακόμη και Σιβηρία με το πολύ συνήθως κρύο της. Για την άνοδο της θερμοκρασίας φταίει βέβαια ολόκληρη η ανθρωπότητα. Ακόμη και αν δεν είναι η μοναδική αιτία, αλλά υπάρχει μια ταλάντωση με ιδιοπερίοδο χιλιάδων ετών, με εναλλαγή παγετώνων και υψηλών θερμοκρασιών, η ανθρώπινη δραστηριότητα δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία (πιθανότητες 99,9%) ότι επιβαρύνει την κατάσταση. Τρίτο, υπήρχε οικολογική προστασία των δασών. Τα δάση ακολουθούν σαν όλα τα σημαντικά φαινόμενα μια ταλάντωση. Γεννιόνται, είναι νεαρά, χλωρά και δεν καίγονται, γερνάνε, αυξάνεται το ποσοστό των ξερών ξύλων συγκριτικά με των χλωρών φύλλων και τότε, με ασήμαντη αφορμή, ανάβει το δάσος κι από κει κι έπειτα, με τη συνδρομή των ανέμων, η πυρκαγιά επεκτείνεται ανεξέλεγκτα. Ύστερα αναγεννιόνται. Σ΄ αυτό το διάστημα το καλοκαίρι οι κάτοικοι δίπλα στο δάσος μάζευαν τα ξερά για το τζάκι τους το χειμώνα. Επιπλέον μέσα στο δάσος ζούσαν αγριοκάτσικα, ελάφια και άλλα φυτοφάγα ζώα που έτρωγαν το χλωρό χορτάρι στο έδαφος πριν ξεραθεί. Και επειδή έτσι η υπερανάπτυξή τους θα τα έκανε να φάνε και το δάσος, υπήρχαν και οι λύκοι και άλλα σαρκοβόρα που φρόντιζαν να μην πληθύνουν υπερβολικά τα φυτοφάγα. Τώρα τίποτε από αυτά δεν υπάρχει.

Τι όμως να κάνουμε; Αν η κύρια αιτία είναι η αύξηση της θερμοκρασίας εμείς εδώ μπορούμε να αντιδράσουμε; Φυσικά, η υποστροφή στην παλιά καλή οικολογική κατάσταση δεν είναι δυνατή. Αν συνεχίσουμε να καίμε το τζάκι μας στις πόλεις, η ρύπανση της ατμόσφαιράς δεν θα έχει τελειωμό. Μπορούμε λοιπόν;

Ούτε τους σεισμούς μπορούμε να προβλέψουμε ακριβώς ούτε να τους προλάβουμε. Πριν από λίγες δεκαετίες όμως αποφασίστηκαν κανονισμοί αυστηροί που θωρακίζουν τις οικοδομές μας. Δεν θυμάμαι ποια κυβέρνηση τους έκανε, αλλά όποια κι αν ήταν, μπράβο της. Με τις πυρκαγιές όμως μπορούμε να κάνουμε κάτι;

Κάθε σχέδιο αρχίζει με σαφή προδιαγραφή του στόχου. Ο συγκεκριμένος στόχος μας είναι άμεσα να μην πεθάνουν άνθρωποι και έπειτα να μην καούν ιδιοκτησίες. Ο στρατηγικός γενικός στόχος μας όμως οφείλει να είναι να έχουμε και επεκτείνουμε τα δάση μας! Τα δάση, μαζί με τη θάλασσάμας είναι η κύρια άμυνά μας εναντίον της σταθερής επιδείνωσης του κλίματος που επελαύνει. Αυτό σημαίνει εργασία όχι μόνο το καλοκαίρι, αλλά όλο το χρόνο, ιδίως το χειμώνα. Προφανώς αυτό δεν είναι ευθύνη της πυροσβεστικής υπηρεσίας, αλλά μιας δασικής υπηρεσίας. Αυτή θα κάνει πολλά πράγματα. Πρώτο, κλάδεμα των ξερών κλάδων. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην επιπλοποιία, στη χαρτοποιία, για θέρμανση χωριών ψηλά στα βουνά κλπ. Δεύτερο, μετά την πυρκαγιά, προστασία του δάσους από την παράνομη μετατροπή του σε βοσκότοπο ή σε τσιμέντο. Τρίτο, προστασία αμέσως μετά το χαμό, από την απόπλυση των χωμάτων, καθώς, χωρίς τα δέντρα, οι βροχές που θα έλθουν το φθινόπωρο (το ξέρομε ότι θα έλθουν) γίνονται ορμητικοί χείμαρροι που αφήνουν πίσω τους ξερούς άγονους βράχους. Η οριζόντια στήριξη των καμένων κορμών στο χώμα μπορεί εύκολα να υπηρετήσει αυτό το σκοπό γινόμενη ανάχωμα που θα δώσει χρόνο στο βρόχινο νερό να απορροφηθεί μάλλον παρά να γίνει ορμητικός χείμαρρος. Τέταρτο, αναδάσωση. Τις περισσότερες φορές αυτή γίνεται αυτόματα, αν δεν εμποδιστεί από ανθρώπινη δραστηριότητα. Η θερμοκρασία στις πυρκαγιές καίει κάθε ζωή σε βάθος 10-15 εκατοστών κάτω από την επιφάνεια. Πιο κάτω όμως υπάρχουν οι σπόροι που θα ξαναφυτρώσουν να κάνουν το νέο δάσος. Εξαίρεση σ΄ αυτό τον κανόνα είναι η πυρκαγιά από ναπάλμ που πρωτοδοκιμάστηκαν στον τόπο μας κατά τον εμφύλιο πόλεμο. Πολλές δεκαετίες μετά τη λήξη του είδα ένα περίεργο φαινόμενο, βουνά ολόκληρα να καλύπτονται κατά το ήμισυ από πυκνό δάσος και το άλλο μισό εντελώς φαλακρό. Οι ναπάλμ σκοτώνουν κάθε τι ζωντανό σε μεγάλο βάθος. Μαζί με όλα αυτά απαιτείται, επιτέλους, χωροταξία, έτσι που να ξέρει καθένας ποιος είναι υπεύθυνος για κάθε σπιθαμή γης στον τόπο μας. Και, φυσικά, δασοφύλακες για αυστηρή εφαρμογή του νόμου.

Συνοπτικά, για να έχουμε δάση χρειάζονται τα παρακάτω: 1. Καθαρισμός των δασών το χειμώνα από τα ξερά. 2. Ανακύκλωση των απορριμμάτων, ώστε να μη γίνονται αυτοαναφλέξεις (κάθε πεταμένο γυαλί γίνεται φακός που εστιάζει τις ηλιακές ακτίνες στα εύφλεκτα αέρια των χωματερών). 3. Πιο χοντρά καλώδια της ΔΕΗ για να μεταφέρουν χαμηλότερες τάσεις, ώστε να μη γίνονται σπινθήρες με τον άνεμο που συμπλησιάζει τα καλώδια (ή δημιουργία υπόγειων αγωγών του ηλεκτρισμού). 4. Φύλαξη μετά το σβήσιμο της πυρκαγιάς για να μη μετατραπούν τα δάση σε τσιμέντο ή βοσκότοπο. 5. Προστατευόμενη αναδάσωση, αλλά και δεντροφύτευση, ιδίως με δέντρα ανθεκτικά στη φωτιά, όταν η αναδάσωση δεν γίνεται αυτόματα. 6. Ανανέωση πανίδας, με ζώα που προστατεύουν το δάσος, όπως οι λύκοι που εμποδίζουν την υπέρμετρη ανάπτυξη φυτοφάγων που τρώνε τους τρυφερούς αναγεννώμενους βλαστούς. 7. Επαρκείς αντιπυρικοί διάδρομοι. 8. Ειδικές προδιαγραφές για τις δασικές οικοδομές (μεταλλικά, όχι εύφλεκτα, κουφώματα, δεξαμενές νερού, πυροσβεστήρες κλπ). 9. Απουσία περιφράξεων που εμποδίζουν τη φυγή ανθρώπων και την προσπέλαση πυροσβεστικών μέσων κλπ. Το κυνήγι άπιαστων εμπρηστών είναι δευτερεύον.

Όλα αυτά έχουν κόστος. Θα το πληρώσουν ο λαός (με φόρους) και η κυβέρνηση (χάνοντας ψήφους).

Advertisement