ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Δημήτρης Αντ. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com

Πρωινός Λόγος, Τρίκαλα, 21 Ιουλίου 2022

Αφότου οι άνθρωποι μεταβήκαμε από την τροφοσυλλογή στην τροφοπαραγωγή, δηλαδή γίναμε κοινωνία, έχομε βασικά δύο ειδών οικονομίες: καλλιέργεια της γης και εκτροφή κοπαδιών. Στη συνέχεια αναπτύχθηκαν οι υπηρεσίες που έχουν αφάνταστη ποικιλία και τείνουν να γίνουν οι κυρίαρχες ενασχολήσεις των ανθρώπων. Τέτοιες ήταν π.χ. το εμπόριο, στρατός, οικοδόμοι, γιατροί, νομικοί, ιερείς και δεν έχει τελειωμό ο κατάλογος. Οι άνθρωποι όμως, όπως όλα τα ζώα σαν εμάς, έχομε ανάγκη μόνον από τροφή με νερό και χώρο για να ζούμε που μας προστατεύει από ποικίλους κινδύνους, καιρικές ανωμαλίες, διάφορα θηρία κλπ. Ο χώρος για να ζούμε βρίσκεται κοντά στην απασχόλησή μας. Επομένως, για τους αγρότες είναι δίπλα στο χωράφι τους που είναι ακίνητο πάνω στην επιφάνεια της γης, είναι το σπίτι τους. Στους ποιμένες όμως, που γυρίζουν παντού αναζητώντας τροφή για τα ζώα τους είναι πρόχειρα καταλύματα που εύκολα κατασκευάζονται και αποδομούνται, καλύβες. Οι διαρκώς πληθυνόμενοι πάροχοι υπηρεσιών ζουν μακριά και από τα δύο, στο άστυ. Σ΄ αυτή την κατηγορία ανήκομε σήμερα οι περισσότεροι που είμαστε αστοί.

Με την οργάνωσή μας σε κοινωνίες απεμπολήσαμε κάποιες ελευθερίες μας αγοράζοντας ευκολότερη εξασφάλιση της τροφής και της στέγης μας. Και φθάνω στη σύγχρονη εποχή. Το σπίτι που μένω μπορεί να έχει κατασκευαστεί από εμένα, δηλαδή με τα δικά μου μέσα, όταν εργάζομαι και πληρώνω το μηχανικό και τους χτίστες. Εναλλακτικά μπορεί να έχει κατασκευαστεί από την πολιτεία, οπότε μου το νοικιάζει για να βγουν τα έξοδα της κατασκευής του. Και αμέσως προκύπτει το, νομίζω, εύλογο ερώτημα. Αφού το σπίτι μου το έφτιαξα μόνος μου, χωρίς τη συνδρομή του κράτους, γιατί πληρώνω ΕΝΦΙΑ; Και για να το πω αλλιώς, ως πού φθάνει η υποχρέωση του κράτους μου απέναντί μου για να έχω εγώ στέγη;

Μια υποτυπώδης ευθύνη του κράτους μου είναι να ελέγχει τη στατική επάρκεια της στέγης μου. Έτσι, ακόμη και όταν η κατασκευή γίνεται αμιγώς από εμένα, απαιτείται κάποια γραφειοκρατία. Και τώρα προκύπτουν τα προβλήματα, η δυνατότητα μιας πελατειακής σχέσης ανάμεσα σε μένα και την πολεοδομία. Για να επιταχύνω τη διαδικασία ή να παρακάμψω κάποιες ασήμαντες λεπτομέρειες κάνω κάποιο μικρό ή μεγαλύτερο δωράκι στον αρμόδιο. Ή, στη χειρότερη περίπτωση, χωρίς την άδεια της πολεοδομίας, πάω μια αφέγγαρη νύχτα και χτίζω το αυθαίρετό μου μέσα σε μια ρεματιά ή στο δάσος κι όταν γίνει πλημμύρα και/ή πυρκαγιά, αν επιζήσω, βγαίνω και φωνάζω. “Μα, επιτέλους, πού είναι το κράτος να με προστατέψει;” Στο μεταξύ το κράτος έχει κάνει τα στραβά μάτια μπροστά στην παρανομία μου, έναντι της ψήφου μου. Στην καλύτερη περίπτωση, καθώς τα οικονομικά μου δεν αρκούν, επιστρατεύοντας πάλι κάποιες πελατειακές σχέσεις έχω πάρει δάνειο και χτίζω το σπιτάκι μου. Όμως, η οικογένεια μεγαλώνει, και οι ανάγκες μου, τα οικονομικά μου δεν βελτιώνονται και δεν μπορώ να αποπληρώσω το δάνειό μου. Ας φρόντιζα! Και όντας πια εσχατόγερος, ημιανάπηρος, βλέπω τον κλητήρα να με πετάει στο δρόμο. “Το σπίτι που έχτισες με τον ιδρώτα σου και έζησες μέσα μια ζωή και μεγάλωσες την οικογένειά σου, δεν είναι δικό σου. Ψόφησε στο δρόμο!”

Το σπίτι όμως δεν είναι μόνο η στέγη μας. Είναι και εμπόρευμα. Χτίζω σπίτια και τα πουλάω ή τα νοικιάζω ή τα διατηρώ σε ποικίλα σημεία της χώρας μου (ή και έξω από τα όριά της) για να περνάω τις μέρες της σχόλης μου όπου θέλω σε όλο τον κόσμο.

Θέση μου είναι ότι η κοινωνία έχει υποχρέωση απέναντι στον πολίτη της να του εξασφαλίζει δυνατότητες διατροφής και στέγης. Ως προς τη στέγη που μας απασχολεί αυτή τη στιγμή, μια λύση είναι η κατασκευή στέγης από το ίδιο το κράτος και η διάθεσή της έναντι μικρού ενοικίου στους πολίτες της. Το ενοίκιο είναι βέβαια για να καλυφθούν τα έξοδα της ανέγερσης και συντήρησής του και παρακρατιέται από το μισθό του. Έτσι γινόταν πριν στα πάλαι ποτέ σοσιαλιστικά κράτη, όπου δεν υπήρχε άστεγος. Τα μειονεκτήματα είναι ότι η διαμόρφωση της οικοδομής δεν γίνεται σύμφωνα με τις δικές μου ανάγκες και προτιμήσεις, η συντήρησή του χρειάζεται ατέλειωτη γραφειοκρατία (στο μεταξύ η στέγη στάζει στη βροχή!) και αρκετά άλλα. Η άλλη λύση είναι να βοηθηθεί οικονομικά ο πολίτης να χτίσει μόνος του το σπίτι του, σύμφωνα με τις ανάγκες του και επιθυμίες του, ενώ η κοινωνία ελέγχει τη στατική επάρκειά του και τη σχέση του με το περιβάλλον του. Το νέο οικοδόμημα πρέπει να ταιριάζει με το περιβάλλον του, να μην ενοχλεί τους γείτονες κλπ. Η δημόσια έκθεση του σχεδίου σε μικρές περιοχές όπως είναι μια ενορία για κάποιο διάστημα λύνει το πρόβλημα. Αν λήξει η προθεσμία χωρίς αντιρρήσεις, προχωρεί· αλλιώς επιλαμβάνεται ως διαιτητής ο δήμος. Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι ο όρος “ταιριάζει με το περιβάλλον του” είναι πολύ ευρύς. Κανένα οικοδόμημα δεν ήταν τόσο αταίριαστο με το περιβάλλον του όσο ο πύργος του Άιφελ με το τότε Παρίσι, σήμερα όμως αποτελεί το σήμα κατατεθέν της πόλης των φώτων. Ένα μοντέρνο ωραίο κτίσμα αταίριαστο στο μέσο μιας παραγκούπολης αναβαθμίζει ολόκληρη την περιοχή γύρω της. Σε τέτοια διλήμματα χρειάζεται η διαιτησία των ειδικών του δήμου. Ο ιδιοκτήτης θα πιεσθεί με ποικίλα μέσα να αποπληρώνει την οφειλή του. Υπενθυμίζεται ότι δεν υπάρχει πολίτης που να μην πληρώνεται κάπως από το κράτος, με μισθό, σύνταξη ή και ως αγορά της εργασίας του. Σε καμιά περίπτωση δεν επιτρέπεται κατάσχεση αυτής, της πρώτης, κατοικίας. Αντίθετα, το κράτος δεν έχει καμιά υποχρέωση για την επιπρόσθετη κατοικία, εξοχική ή εμπορεύσιμη. Η αύξηση της φορολόγησης της δεύτερης κατοικίας, που ιδιοκτήτες της είναι μη άποροι, θα αντισταθμίσει τις απώλειες, λόγω αντικειμενικών αδυναμιών να ανταποκριθούν στις οικονομικές υποχρεώσεις τους οι κάτοχοι μιας μόνο κατοικίας.

Το σπίτι δεν είναι μόνο στέγη και ντουβάρια. Είναι το προσωπικό, άβατο, περιβάλλον μας. Η προσωπική βούλησή μας είναι μοναδική και χρειάζεται ένα μοναδικό, προσωπικό περιβάλλον για να ευδοκιμήσει. Έχω διαμορφώσει τους χώρους του όπως ταιριάζουν με τις δραστηριότητές μου. Εκεί μέσα έχω τις ερωτικές σχέσεις μου και εκεί ανατρέφω τα παιδιά μου όσο δεν τα αναλαμβάνει η κοινωνία με νηπιαγωγεία, σχολεία κλπ.  Ό,τι κάνω μέσα στο σπίτι μου δεν αφορά την κοινωνία ούτε εγώ δικαιούμαι να το διατυμπανίζω. Τα εν οίκω μη εν δήμω. Αυτά καταργούνται με την κατάσχεση της πρώτης κατοικίας.

Advertisement