ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Δημήτρης Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, fimitrissideris.wordpress.com

Ηπειρωτικός Αγών, 5 Φεβρουαρίου 2022

Από νέος είχα διαπιστώσει πως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, εφημερίδες και ραδιόφωνο τότε, δεν έδιναν αντικειμενική εικόνα της πραγματικότητας. Τότε ήταν άμεση ή έμμεση η παρέμβαση του κράτους που είτε επέβαλλε είτε ανεχόταν τη λογοκρισία. Ο Ριζοσπάστης ήταν εκτός νόμου και στα χωριά δεν ρωτούσαν “αν ήλθαν οι εφημερίδες”, αλλά “αν ήλθαν οι Ακρόπολες”. Υπήρχαν βέβαια και “κεντρώες” εφημερίδες που απηχούσαν τις απόψεις των “κεντρώων” κομμάτων. Αλλ΄ αυτό δεν σήμαινε αντικειμενικότητα, αλλά άλλου είδους λογοκρισία. Αυτά σε γενικές γραμμές βέβαια. Ως σήμερα δεν έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα. Γι΄ αυτούς τους λόγους δεν αγόραζα εφημερίδες ούτε άκουγα τις ειδήσεις στο ραδιόφωνο. Αντ΄ αυτών, κάθε πρωί, μεταβαίνοντας στη δουλειά μου, κοντοστεκόμουν στο περίπτερο της γειτονιάς και διάβαζα τα πρωτοσέλιδα όλων των εφημερίδων. Αν κάποια είδηση με ενδιέφερε ιδιαίτερα, αγόραζα το φύλλο.

Δεν έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα έκτοτε. Βέβαια δεν υπάρχει πια η τότε λογοκρισία. Κι αυτό φθάνει μερικές φορές στην υπερβολή, καθώς πλήθος από νοθευμένες ειδήσεις φθάνουν στο κοινό. Συνήθως είναι αυτές που πολλοί θα ήθελαν να ακούσουν. Τώρα, συνταξιούχος, δεν βγαίνω κάθε μέρα από το σπίτι μου, δεν περνώ από κάποιο περίπτερο, αλλά καθισμένος στο γραφείο μου διαβάζω τις ειδήσεις στο Google. Αναρωτιέμαι. Είναι κι αυτές αμερόληπτες;

Τι θα πει όμως “είδηση”; Ειδήσεις είναι πληροφορίες τεκμηριωμένες για κάποιο γεγονός, το σύνολο των γεγονότων, όπως ανακοινώνονται από το ραδιόφωνο, την τηλεόραση και τις εφημερίδες, Δεν με ικανοποιεί αυτός ο ορισμός. Για μένα η είδηση πρέπει να υπηρετεί ένα σκοπό, είναι χρήσιμη για τη λήψη αποφάσεων από εμένα και από την κοινωνία γενικά γύρω μου. Αλλιώς μου φαίνεται κουτσομπολιό, έστω και αν διασπείρεται από τα ΜΜΕ. Πόσο υπηρετούν τέτοιο σκοπό λοιπόν οι ειδήσεις που διαβάζω στο Google;

Μια κατηγορία είναι γεγονότα που γίνονται οπουδήποτε στον κόσμο. Εξωτερικές ειδήσεις. Μπορεί να είναι πολιτικά, οικονομικά, επιστημονικά κλπ, σημαντικές, αλλά λαβαίνουν χώρα σε οποιαδήποτε γωνιά του κόσμου. Πολύτιμες, διότι ποτέ στο παρελθόν δεν θα μαθαίναμε, και μάλιστα τόσο άμεσα, τέτοιες πληροφορίες, που έστω και απόμακρες, μπορούν να μας επηρεάζουν. Η συμμαχία ΗΠΑ, Αυστραλίας, Ηνωμένου Βασιλείου, όσο μακριά και αν είναι, μπορεί να μας επηρεάζει, αφού έχομε εμπορικές και πολιτικές σχέσεις και με τις τρεις χώρες, αλλά και με την Κίνα, εναντίον της οποίας στρέφεται. Η αποκάλυψη ενός αστεροειδή που φλερτάρει τη γη μας, όσο λίγες και αν είναι οι πιθανότητες να μας συναντήσει, μας ενδιαφέρει. Μας θυμίζει πως πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι, διότι, όσο απίθανη και αν είναι, μια τέτοια σύγκρουση θα σημάνει πολλά για όλο τον πλανήτη μας. Και ίσως να έχουμε πια οι άνθρωποι τα μέσα να αποσοβήσουμε τέτοια απειλή. Το ίδιο μια πανδημία.

Υπάρχουν και οι εσωτερικές ειδήσεις, που είναι κυρίως πολιτικής και οικονομικής φύσης, αλλά και πληροφορίες για τον καιρό, την κοινωνική υγεία κλπ. Όσο κι αν περιορίζεται η σημασία τους σε μας κυρίως, η επίδρασή τους στη ζωή μας είναι τόσο άμεση και παρούσα, που συναγωνίζονται σε σπουδαιότητα τις εξωτερικές ειδήσεις.

Από κει και πέρα, υπάρχει μια κατηγορία, οι αθλητικές ειδήσεις. Δεν πολυκαταλαβαίνω πώς οι αθλητικές ειδήσεις μπορούν να επηρεάζουν τη ζωή μας. Όμως από την αρχαιότητα ως σήμερα οι αθλητικές δραστηριότητες γίνονταν πασίγνωστες. Τις τελευταίες δεκαετίες τα αθλητικά δρώμενα έχουν προσλάβει και διαστάσεις τζόγου, όπως είναι το ΠΡΟΠΟ. Τα στοιχήματα δίνουν και παίρνουν διεθνώς. Και η αγνότητα που υπήρχε στην αρχαιότητα με την απλή αλλά τόσο μεγάλη τιμή που δινόταν στην αριστεία έχει νοθευθεί με τις απάτες που μπορούν να περιβάλλουν το τζόγο. Οι αθλητικές ειδήσεις καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος των ειδήσεων σε όλα τα ΜΜΕ. Όσοι γίνονται επώνυμοι από τους αθλητικούς αγώνες, θεωρούνται (και στην αρχαιότητα γινόταν έτσι ως ένα βαθμό) κατάλληλοι για αλλότριες θέσεις, συχνά πολιτικές. Γίνονταν στρατηγοί ή ηγούνταν εξεγέρσεων, όπως ο Κύλων που έφερε στους Αθηναίους το Κυλώνειο άγος. Και στα σύγχρονα χρόνια στον τόπο μας είδαμε να μας εκπροσωπούν στη βουλή αθλητές, προπονητές κλπ.

Μια άλλη μεγάλη κατηγορία είναι οι ιστορίες επωνύμων. Λυπάμαι, δεν με ενδιαφέρουν. Καθόλου δεν με νοιάζει αν ένας ηθοποιός, τηλεπαρουσιαστής, αθλητής, ερωτεύτηκε, παντρεύτηκε, χώρισε, απάτησε το(η) σύντροφό του(ης) ή μεταφέρθηκε από το ένα κανάλι στο άλλο. Τα εν οίκω μη εν δήμω. Κι όμως τέτοιες ειδήσεις προσλαμβάνουν τεράστια έκταση στο φάσμα των ειδήσεων που προβάλλονται από τα ΜΜΕ. Αφορούν όχι κοινωνικές ομάδες, αλλά συγκεκριμένα πρόσωπα, που έχουν εντυπωθεί μέσα μας, μάς παρασύρουν σα να τους βλέπουμε από την κλειδαρότρυπα. Μας σκανδαλίζουν. Αυτό αυξάνει την ακροαματικότητα και αναγνωσιμότητα και επομένως αυξάνει τις πιθανότητες να πιαστούμε από διαφημίσεις και προπαγάνδα που συνοδεύουν (χωρίς την άδειά μας) τις ειδήσεις που μας προσφέρονται. Προπάντων εκτρέπουν την προσοχή μας από τα σημαντικά γεγονότα. Αν θες να μάθεις ό,τι σε ενδιαφέρει, θα πληροφορηθείς και ό,τι δεν σε ενδιαφέρει, αλλά νοιάζει άλλους να φτάσει ως εσένα.

Επιπλέον, δεν λείπει η λογοκρισία από τέτοια μετάδοση ειδήσεων, που πολλές είναι προπαγανδιστικές. Θυμάμαι μια ανάρτηση στο Facebook που συνέκρινε τη Βόρεια Κορέα με τις ΗΠΑ. Η παρουσίαση ήταν τέτοια που οι συνθήκες στη Βόρεια Κορέα φαίνονταν συντριπτικά καλύτερες από εκείνες στις ΗΠΑ. Δεν υπήρχαν άνεργοι, ανασφάλιστοι, αγράμματοι, ενώ η χώρα τους δεν έστελνε στρατό έξω από τον τόπο της να ελέγχει άλλα κράτη. Έκανα τις αναγκαίες κινήσεις για να σώσω το μήνυμα αυτό και, ώσπου να κάνω ό,τι έπρεπε, η ανάρτηση είχε αφαιρεθεί. Πόσο λοιπόν τα ΜΜΕ πρέπει να προφυλάσσουν από προπαγανδιστικές ειδήσεις, από εξυβρίσεις, συκοφαντίες, προτροπές σε βία ή ανώμαλες σεξουαλικές πράξεις; Τα κράτη έχουν θεσπίσει ποινές σε όσους διαδίδουν τέτοιες “ειδήσεις”. Από την άλλη, η διαφήμιση είναι ένα είδος προπαγάνδας που αφορά όμως ιδιώτες, όχι το δημόσιο. Και από αυτήν είναι που βγάζουν το ψωμί τους τα ΜΜΕ.

Πώς λοιπόν να αντιδράσουμε; Δεν παίρνομε ποτέ σα δεδομένο κάτι που ακούσαμε ή είδαμε. Οι γνώσεις μας είναι αυτές που οι άλλοι μας έχουν ταΐσει. Εκείνο που μπορεί να είναι μοναδικά δικό μας είναι η βούλησή μας, το τι θέλομε. Αλλά κι αυτό σχηματίζεται μέσα μας διττά. Από τη μια είναι τα εισαγόμενα ερεθίσματα έναντι των οποίων παίρνομε θετική ή αρνητική στάση, αλλά μπορεί να είναι νόθα. Από την άλλη είναι η ταλαντούμενη βούλησή μας, που σχηματίζεται μέσα μας με μόνη αιτία την πάροδο του χρόνου. Τελικά, συγκρατούμε, με επιφύλαξη, ό,τι μαθαίνομε αναζητώντας το.