Δημ. Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com
Πρωινός Λόγος, Τρίκαλα, 30 Δεκεμβρίου 2021
Ένας στρατηγός στηρίζει τη στρατηγική του στη γενναιότητα των ανδρών του! Τους οδηγεί ίσια στη σφαγή. Μα έτσι κάπως δεν κάναμε την Επανάσταση του 1921; Αν περιμέναμε τότε να έχουμε υπεροπλία έναντι των Οθωμανών ή να ωριμάσουμε (αλλιώς δεν θα αντέξουμε την ελευθερία μας), όπως πίστευαν καλοπροαίρετοι, γνήσιοι, Έλληνες, ο Κοραής, ο Καποδίστριας και άλλοι, τώρα θα λέγαμε γκελ μπουρντά, αντί έλα εδώ. Ποτέ οι τύραννοι δεν φροντίζουν την παιδεία των υποδούλων τους, η οποία θα τους ξεσηκώσει εναντίον τους. Ούτε μπορούμε να βαυκαλιζόμαστε πως θα έλθουν οι ξένοι θαυμάζοντας τους προ 2,5 χιλιετιών προγόνους μας ή οι ομόθρησκοι, όπως του “ξανθού γένους”. Ούτε στην ακλόνητη βεβαιότητα πως εμείς είμαστε ικανότεροι από τον αντίπαλο.
Στην επανάστασή μας είχαμε την οργανωτική προεργασία του Ρήγα και της Φιλικής Εταιρείας. Είχαμε οικονομική στήριξη. Τραπεζίτες, όπως ο Ταμπακόπουλος, είχαν χρήματα που δεν ήξεραν τι να τα κάνουν. Έγιναν πλούσιοι δανείζοντας εμποροπειρατές, (π.χ. Μιαούλης), που αναδείχθηκαν με τα θαρραλέα ταξίδια τους σπάζοντας πολιορκίες τον καιρό των Ναπολεόντιων πολέμων. Ολόκληρη οικονομία στηριζόταν σ΄ αυτά, ναυπηγεία, αρτοποιεία κλπ. Τώρα ο Βοναπάρτης είχε τελειώσει και τα κεφάλαια των τραπεζιτών ήταν ακινητοποιημένα σε σεντούκια. Βρήκαν τρόπο να ενεργοποιηθούν με την Επανάσταση. Υπήρχε πολεμική τεχνογνωσία, στην ξηρά (αρματολοί και κλέφτες) και στη θάλασσα, αλλά και στην πολιτική (π.χ. Μαυροκορδάτος). Και φυσικά υπήρχε ανάγκη, η απουσία ελευθερίας και ισότητας. Χρήματα υπήρχαν και από το εξωτερικό, με ποικίλες δωρεές. Τόσο πλούσιοι Έλληνες του εξωτερικού όσο και ρομαντικοί φιλέλληνες πρόσφεραν. Εμείς όμως, σωστά, επιμέναμε σε δανεισμό, όχι δωρεά. Με όλα τα παρεπόμενα του δανεισμού (σπατάλη σε ενδιαμέσους, προσανατολισμός του στον εμφύλιο κλπ), ο δανεισμός είχε τεράστια πολιτική σημασία: Σήμαινε επίσημη παραδοχή ότι υπάρχει ο δανειζόμενος, ένα ελεύθερο κράτος δηλαδή, ενώ οι δανειστές αγωνιούσαν να υπάρχει τέτοιο κρατίδιο, για να μη χάσουν τα λεφτά τους. Υπήρξαν και συγκυρίες ευνοϊκές, όπως η ανταρσία του Αλή Τεπελενλή που απασχόλησε τον Τουρκικό στρατό στην αρχή της Επανάστασης.
Κάποιοι αποφασίζουν το σκοπό, το στόχο, το τέλος. Οι πιθανότητες να επιτευχθεί ο σκοπός εξαρτώνται πρώτιστα από το αν αυτοί οι κάποιοι είναι εκείνοι που θα ωφεληθούν (ή θα ζημιωθούν) από την επίτευξή του και θα πληρώσουν γι΄ αυτήν. Καθώς καθένας μπορεί να έχει πολλές επιθυμίες, ενδέχεται να μη συνειδητοποιεί ποιος είναι ο σκοπός του. Το ίδιο ισχύει και για μια ομάδα ατόμων, μια κοινωνία. Βέβαια μια ευνομούμενη κοινωνία μπορεί με στατιστική μεθοδολογία να επιλέξει το σκοπό της, αφού από τους πολλούς σκοπούς καθενός, εκείνος ή οι ελάχιστοι εκείνοι που είναι κοινοί σε όλους (ή στους περισσοτέρους), είναι ο σκοπός της ομάδας. Ωστόσο, ακόμη κι έτσι, η διάκριση του σκοπού από το όραμα δεν είναι καθόλου εύκολη, ενώ η διαφορά τους είναι σημαντική: το όραμα είναι απραγματοποίητο στο ορατό μέλλον, ενώ ο σκοπός είναι δυνητικά πραγματοποιήσιμος. Ειδήμονες (π.χ. πολιτικοί) είναι ενδεχόμενο να πρέπει να προβάλουν στο κοινό σκοπούς, που ποιος έχει το προβάδισμα, η συνολική ομάδα θα αποφασίσει. Από τη στιγμή που έχει προσδιορισθεί με όσο γίνεται μεγαλύτερη σαφήνεια ο σκοπός, το θέμα μετατοπίζεται στους ειδήμονες, για ένα έθνος τους στρατιωτικούς. Κι αυτοί σχεδιάζουν τη στρατηγική και την τακτική. Περίπου 2500 χρόνια πριν, ο Κινέζος στρατιωτικός στρατηγός Sun Tzu έγραψε “Η Τέχνη του Πολέμου”. Σε αυτό, είπε, “Στρατηγική χωρίς τακτική είναι η πιο αργή διαδρομή προς τη νίκη. Τακτικές χωρίς στρατηγική είναι ο θόρυβος πριν την ήττα.” Σκοπός μου είναι να ανέβω στην κορυφή του απέναντι βουνού. Απευθύνομαι λοιπόν σε έναν επαγγελματία ορειβάτη. Στρατηγική είναι αν θα ανέβω από τη βορεινή ή τη νότια πλαγιά του βουνού. Τακτική είναι ποια μονοπάτια θα ακολουθήσω. Φυσικά, η στρατηγική δεν μπορεί να στηρίζεται στο πόση αντοχή έχω στο περπάτημα, στο πόσο γενναίοι είναι οι στρατιώτες του στρατηγού. Έστω κι αν πρέπει να ληφθεί υπόψη κι αυτό, το “ηθικό” των στρατιωτών, δεν μπορεί να είναι το κύριο στοιχείο της στρατηγικής.
Η εμπειρία δείχνει ότι η στρατηγική είναι τέχνη για την οποία κάποιοι γεννιόνται με ταλέντο, αλλά και διδάσκεται, βελτιώνοντας, αξιοποιώντας τις ικανότητες με τις οποίες βρέθηκε στη ζωή ο καθένας. Η τακτική επιδέχεται περισσότερο εκπαίδευση, είναι μια τέχνη. Αρχίζει με μίμηση του μάστορα, συνεχίζεται με εκτέλεση στη βάση οδηγιών και τελειώνεται με πρωτοβουλίες υπό επίβλεψη. Ο σκοπός όμως δεν μαθαίνεται. Ξεπηδά από μέσα μας. Οι ειδήμονες το πολύ που μπορούν να κάνουν είναι να τον διαμορφώσουν, υπολογίζοντας με κάθε λογική και επιστημονική μεθοδολογία τις ανάγκες, τους πόρους και την τεχνογνωσία. Αν όραμά μας είναι η “Κόκκινη Μηλιά” και ξεκινάμε χωρίς να έχομε καμιά ανάγκη να βρεθούμε σε τόπους κατοικημένους από αλλοεθνείς, χωρίς τους πόρους που θα μπορούσαν να μας προσπορίσουν οι σύμμαχοί μας, με τους οποίους έχομε τσακωθεί, και έχοντας αποστρατεύσει τους έμπειρους τεχνογνώστες αξιωματικούς, διότι ήταν φορείς του αντίθετου κόμματος, ο όλεθρος είναι μαθηματικά βέβαιος ότι μας περιμένει. Οι έξι εκτελέστηκαν για έσχατη προδοσία. Τίποτε εθνικό δεν πρόδωσαν. Ήταν όμως ένοχοι για τη μεγαλύτερη καταστροφή που έχει υποστεί το έθνος μας εδώ και πάνω από 3000 χρόνια. Γι΄ αυτή την ενοχή δεν υπήρχε νόμος που να λέει π.χ. ρητά “Απαγορεύεται η καταστροφή του έθνους”. Αρμόδιο δεν ήταν επομένως κανένα δικαστήριο να τους κρίνει. Δεν υπάρχει αδίκημα αν δεν προϋπάρχει νόμος. Αρμόδιος ήταν ο λαός. Αρμόδιος δεν ήταν ο Νόμος, το Δίκαιο, αλλά η Ηθική, το προϋπάρχον εθνικό φρόνημα. Στην εσαεί ατιμωτική λησμονιά και αυτοί και πολλοί άλλοι έπρεπε να είχαν οδηγηθεί, όχι στο απόσπασμα. Η αφαίρεση κάθε πολιτικού δικαιώματος θα ήταν μέρος αυτής της λησμονιάς. Με την εκτέλεσή τους, απαλλάχτηκαν από την ηθική κατακραυγή, έτσι που μετά από καμιά 15ριά χρόνια ξεχάστηκε το έγκλημά τους και στην εξουσία ξαναβρέθηκε ο κύριος ένοχος, η ξενόδουλη μοναρχία, και μάλιστα με δικτατορία.
Αν υπάρχουν σήμερα στρατιωτικοί με στρατηγικές ικανότητες δεν το γνωρίζω. Ο λαός δεν μετέχει σήμερα στη διαμόρφωση του σκοπού του. Ορίζει εκπροσώπους του να αποφασίσουν. Όμως δεν τους έχει επιλέξει ο ίδιος, αλλά ένα κόμμα. Ο λαός απλώς επιλέγει από τους πολλούς προεπιλεγμένους. Κι αυτό είναι επικίνδυνο. “Ἒχει δὲ καὶ περὶ τὴν αἳρεσιν τῶν ἀρχόντων τὸ ἐξ αἱρετῶν αἱρετούς ἐπικίνδυνον” (Αριστοτέλης). Ιδανικά ο λαός άμεσα θα έπρεπε να εκλέγει τους κυβερνήτες του, που θα διορίσουν τους επικεφαλής της άμυνάς μας με κριτήριο τη στρατηγική τους ικανότητα.
Δημήτρης Α. Σιδερής 