Δημήτρης Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com
Ηπειρωτικός Αγών, 11 Σεπτεμβρίου 2021
Η πρώτη μου επαφή με την αρχαιοελληνική γλώσσα, όταν ήμουν 11 χρονών, ήταν με ένα μύθο σαν εκείνους του Αισώπου. Θα τον μεταφέρω σε σύγχρονη γλώσσα. Ένας λύκος κυνηγούσε ένα αρνί κι αυτό κατέφυγε σε ένα ναό. Ο λύκος έμεινε έξω και φώναξε στο αρνί. “Γιατί μένεις στο ναό και δεν φεύγεις να τρέξεις στους αγρούς; Δεν ξέρεις πως οι άνθρωποι θυσιάζουν τα αρνιά στους θεούς;” Αλλά το αρνί δεν έφυγε και λέει στο λύκο: “Το ξέρω πολύ καλά, αλλά προτιμώ να γίνω θυσία στους θεούς παρά τροφή στο λύκο”. Ο Αίσωπος ήταν δούλος, αλλά έπλασε τους περίφημους μύθους του που ενέπνευσαν πολλούς συγγραφείς μετέπειτα. Καυτηρίαζε συχνά την αλαζονική και άδικη συμπεριφορά, που την μετέφερε σε ζώα. Δεν ξέρω αν ο μύθος που διαβάζαμε το 1947 που πήγαινα εγώ στην πρώτη (τρίτη τη λέγαμε) τάξη του Γυμνασίου ήταν πολύ σοφός, καθώς το δίδαγμα που μεταφέρει αποδίδει μάλλον τη λογική της άρχουσας τάξης παρά της ανεξαρτησίας. Το βιβλίο υπήρχε από τη μεταξική εποχή. Σήμερα θα ήταν στους περισσοτέρους απαράδεκτη αυτή η στάση, Δεν νοιάζομαι για την ελευθερία μου, αλλά σε ποιον θα είμαι δούλος, τελικά για οποιονδήποτε το θύμα. Είναι όμως ρεαλιστική η άρνηση μιας τέτοιας ηθικής;
“Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ/μεγάλα κ΄ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη…ανεπαισθήτως μ΄ έκλεισαν από τον κόσμον έξω”, θρηνεί ο Καβάφης. Περήφανοι πριν από 2 αιώνες ξεσηκωθήκαμε να ελευθερωθούμε από μια σκλαβιά. Και με διαδοχικά βήματα, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, ανεπαισθήτως, ύψωσαν τριγύρω μας υψηλά τείχη υποδούλωσης. Τις τελευταίες δεκαετίες, από κράτος έθνος που θέλαμε να είμαστε, ολισθαίνομε διαρκώς σε κράτος μέλος. Υπαγόμαστε σε δεσμευτικούς μηχανισμούς, όπως το ΝΑΤΟ και η ΕΕ. Αφήνω τις ξένες βάσεις που βρίσκονται στον τόπο μας. Τουλάχιστον στους μηχανισμούς που ανέφερα, έχομε συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, έστω και αν αυτή η συμμετοχή μας είναι ασήμαντη, με ψήφο κάτω από 5%. Για τις βάσεις δεν έχομε τίποτε να πούμε. “Ανεπαισθήτως μ΄ έκλεισαν…”. Οι δεσμευτικοί αυτοί κανόνες είναι πάνω και από τον ανώτατο νόμο μας, το σύνταγμά μας. Αν καταδικαστώ για κάποια παρανομία μου, ακόμη και στο Ανώτατο Δικαστήριό μας, τον Άρειο Πάγο σ΄ αυτή την περίπτωση, αλλά το διεθνές δικαστήριο με δικαιώσει, το γράφω εκεί που πρέπει το Ανώτατο Δικαστήριό μας.
Και τώρα έρχομαι στον, σαν Αισώπειο, μύθο που μάθαινα παιδί. Μήπως αυτή η υποδούλωση είναι προτιμότερη από άλλες; Μήπως πρέπει να δεχθούμε πως έτσι κι αλλιώς θα είμαστε υπόδουλοι, αλλά μπορούμε ακόμη να επιλέξουμε τον αφέντη μας; Μήπως έτσι κι αλλιώς είμαστε θανατοποινίτες, αλλά ακόμη μπορούμε να επιλέξουμε τον τρόπο της εκτέλεσής μας, τουφεκισμό, απαγχονισμό, στραγγαλισμό, ηλεκτρική καρέκλα, λιθοβολισμό κλπ; Έξω από το ναό του κράτους που κατοικούμε καραδοκεί ο εξ ανατολών λύκος. Δεν είναι καλύτερα να είμαστε υπόδουλοι στην ΕΕ, με Γερμανίες και άλλους θύτες κλπ παρά υπόδουλοι στους Τούρκους; Δεν συζητώ για ΝΑΤΟ και Αμερικανικές βάσεις, διότι εκεί είμαστε συνάδελφοι και σύνδουλοι με τους γείτονες.
Αυτή, του μύθου, είναι η στάση του σώφρονα που επιλέγει τον τρόπο της θανάτωσής του εκλαμβάνοντας δεδομένη τη δυνατότητα ελευθερίας του. Προτιμότεροι οι ταπεινωτικοί συμβιβασμοί με Βόρεια Μακεδονία, Ιταλία, Αίγυπτο, με αρκετές παραχωρήσεις, αλλά είναι προτιμότεροι – και αναγκαίοι – για να στραφούμε προς τα εκεί που υπάρχει ορατή απειλή. Υπάρχει όμως τέτοια δυνατότητα; Ο Καζαντζάκης, ιδίως με το Ζορμπά, τον από πολλούς θεωρούμενο αντιπροσωπευτικό της Ελληνικής νοοτροπίας, θέλει να προσπαθώ ώσπου να φθάσω στο αδιαπέραστο και τότε, όταν φθάσω εκεί, να συνεχίσω να προσπαθώ να το διαπεράσω – κι ας χαθώ. Κι ο Καβάφης θέλει να συνεχίσω το ταξίδι για την Ιθάκη – κι ας χαθώ. Προορισμός υπάρχει, αλλά αξία δεν έχει το φθάσιμο εκεί, αλλά το ωραίο ταξίδι, ο αγώνας. Κανένας δεν μπορεί να σου υποδείξει τι να προτιμήσεις.
Το δίλημμα, όπως και κάθε δίλημμα, έχει κρυμμένες κάποιες ρωγμές: Ότι η έκβαση είναι δεδομένη. Και αντί να προσπαθούμε να την αλλάξουμε, να προσπαθούμε να επιλέξουμε τον τρόπο της υποδούλωσής μας, από εκείνους που μας θέτει πολύ έντεχνα το δίλημμα. Για αναλογισθείτε κάποια στιγμή ένα μεγάλο μυαλό που συνδύαζε το όραμα με τη σκέψη και τη δράση, εκείνο του Ρήγα, του Βλάχου από το Βελεστίνο. Αν οι Βαλκανικές χώρες γινόμαστε μια ενιαία ομόσπονδη δημοκρατία, μαζί με “προαιώνιους εχθρούς” μας, όπως έβλεπε ο Ρήγας, Έλληνες, Βούλγαρους, Σέρβους, Τούρκους, Αλβανούς, Βορειομακεδόνες, Ρουμάνους και όσους άλλους θα ήθελαν στη γειτονιά μας, ποιος θα τολμούσε να μας επιβάλει τη θέλησή του χωρίς αντίστοιχη ανταλλαγή υποχρεώσεων και δικαιωμάτων; Αντ΄ αυτής, οι μεγάλοι ισχυροί, μας φύτεψαν τις Μεγάλες Ιδέες. Στο παρελθόν την Κόκκινη Μηλιά και το Μαρμαρωμένο Βασιλιά εμείς, τη Μεγάλη Βουλγαρία οι Βόρειοι γείτονες. Σήμερα την Οθωμανική Αυτοκρατορία οι Ανατολικοί κοκ. Φυσικά, εκείνη ήταν η λύση που κανένας σήμερα μεγάλος, ισχυρός, δεν ήθελε και με τις άμεσες ή έμμεσες παρεμβάσεις τους έκαναν ό,τι μπορούσαν για να μας διχάσουν, να πολεμούμε ο ένας εναντίον του άλλου, ενώ όλοι αυτοί οι λαοί ζήσαμε ενωμένοι για 2 χιλιετίες, από τον καιρό του Αλεξάνδρου, των Ρωμαίων, του Βυζαντίου, των Οθωμανών, έχοντας καλλιεργήσει μεταξύ μας κοινά έθιμα και με επικοινωνιακό εργαλείο τη δουλεμένη Ελληνική γλώσσα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Αυτό το τελευταίο το σκοτώσαμε μόνοι μας αρνούμενοι να επισημοποιήσουμε προφορικά και γραπτά τη γλώσσα που μιλούσε ο λαός μας. “Τα ελληνικά σχολεία που στήθηκαν παντού σε πόλεις και χωριά (Μακεδονία αρχές 20ού αιώνα) δεν ήταν σε θέση να λειτουργήσουν αφομοιωτικά εξαιτίας ακριβώς της δύσκολης γραπτής γλώσσας, η οποία διαφέρει εντελώς από την διαδεδομένη λαϊκή γλώσσα. Αν η λαϊκή ελληνική ήταν και η γραπτή ελληνική, τότε θα γίνονταν η κοινή γλώσσα όλων των χριστιανικών λαών της Μακεδονίας”, γράφει ο γλωσσολόγος επιτόπου παρατηρητής G.Weigand. Για τα υπόλοιπα νοιάστηκαν οι προστάτες μας. Οι Ρώσοι καλλιέργησαν το μύθο της Μεγάλης Βουλγαρίας, οι Αγγλογάλλοι της Μεγάλης Ελλάδας, ενώ έμμεσα τώρα, από κοινού όλοι οι μεγάλοι αφέντες το μύθο της Γαλάζιας Πατρίδας, που πνιγμένη στον πλούτο της στεριάς της ονειρεύεται το Γαλάζιο Αιγαίο και τη γαλάζια Μεσόγειο.
Το αρνί είναι όντως καταδικασμένο να γίνει είτε θυσία στους θεούς ή τροφή του λύκου. Εμείς όμως δεν είμαστε αμνοί. Μην περιμένετε από εμένα απάντηση. Μόνον αν ένας μεγάλος αριθμός από εμάς αποκτήσουν κοινή βούληση, μπορούμε να έχουμε εναλλακτικές δυνητικές εκβάσεις.
Δημήτρης Α. Σιδερής 