Δημήτρης Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com
Ηπειρωτικός Αγών, 19 Ιουνίου 2021
Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε ένα πλάσμα που το έλεγαν Άνθρωπο. Έπαιρνε διάφορα ονόματα. Άλλοτε τον έλεγαν Πυθαγόρα, άλλοτε Δημόκριτο, Πλάτωνα, Ερατοσθένη, Περιστέρη (ή Colombo), Νεάπολη (ή Newton), Μονόπετρο (ή Eistein) κλπ. Με μοναδική ικανότητα να μαθαίνει όχι μόνο από τη δική του εμπειρία, αλλά και από την εμπειρία των άλλων, και με κατασκευή των δύο άκρων του έτσι που να λειτουργούν σα λαβές, κατάφερε να υπερνικήσει τις αδυναμίες του: Την ασταθή στήριξή του στην περιορισμένη βάση των δύο ποδιών του, την απουσία προβιάς για την αντιμετώπιση του κρύου, την υποτροφική ανάπτυξη των νυχιών και δοντιών του κλπ. Με τα εφόδιά του κατασκεύασε εργαλεία. Πιστεύει πως είναι αθάνατος και μ΄ αυτή την πίστη, παλεύει, χρόνια τώρα να κατακτήσει μια Ωραία, την Αλήθεια.
Οι ικανότητές του αποδείχθηκαν σπουδαίες, έτσι που κατάφερε να κατακτήσει τη μάνα του, τη Φύση. Τα τόξα του, σκοτώνοντας από απόσταση, εξουδετέρωσαν τα νύχια και τα δόντια των θηρίων και την ταχύτητα των θηραμάτων, ενώ, ανάβοντας φωτιά, αντιμετώπισε το κρύο. Με τέτοιες επιτυχίες κατάκτησε την Πολυτέλεια, μια γόησσα που τον κρατούσε στην αγκαλιά της να ξαπλώνει, να ρεμβάζει, να ευχαριστιέται όχι μόνο με τη γεύση, την όσφρηση και την αφή, αλλά και με την όραση και την ακοή. Αυτός όμως ήταν ερωτευμένος με την Αλήθεια. Χαζεύοντας διαρκώς, παρατήρησε πως τα απείρως ανόμοια γύρω του έμοιαζαν μεταξύ τους. Αν είναι δυνατόν!
Μια βραδιά λοιπόν, χαζεύοντας, εντυπωσιάστηκε από κάτι. Όλα τα άστρα ήταν σαν καρφωμένα στον ουρανό, που γύριζε σιγά σιγά το ίδιο κάθε βράδυ, στην ίδια πάντα θέση καθένα σχετικά με τα άλλα. Κάποια όμως αστέρια, του φάνηκε πως περιπλανιόνταν, αλλάζοντας θέση στο Στερέωμα. Πλανήτες. Είδε πως η τροχιά τους από το ένα βράδυ στο άλλο έμοιαζε με τον κύκλο της Γεωμετρίας. Πέρασαν 2000 χρόνια για να διαπιστώσει πως η τροχιά τους ήταν έλλειψη, όχι κύκλος, πάντως από το ίδιο σημείο που ξεκινούσαν, στο ίδιο έφταναν τελικά για να ξαναρχίσουν την ίδια πορεία. Φώτα απομακρυσμένα έβλεπε τις νύχτες και πάνω στη γη. Πρόσεξε λοιπόν πως όταν τα φώτα ήταν φωτιές τρεμόσβηναν, ενώ οι φωτισμένες επιφάνειες ακτινοβολούσαν σταθερό φως. Χαζεύοντας και στον ουρανό τις νύχτες πρόσεξε πως οι Πλανήτες, είχαν σταθερό φως. Συμπέρανε λοιπόν πως οι σταθερόφωτοι Πλανήτες ήταν ετερόφωτοι, ενώ οι στίλβοντες Απλανείς ήταν αυτόφωτοι. Οι εξαιρέσεις δεν του άρεσαν. Αυτός χαλάρωνε όταν όλα ήταν σταθερά, ακίνητα. Κάθε φορά που ξεπηδούσε μια εξαίρεση στην άνετη ξεκούρασή του αγανακτούσε, προσπαθούσε να ξεχαστεί η νέα γνώση. Όμως η αθάνατη Αλήθεια πάντα τελικά ξαναεμφανιζόταν μπροστά του, γοητευτική, προκλητικά δύσκολη.
Μιαν άλλη φορά, με το όνομα Αρίσταρχος φαντάστηκε πως δεν γυρίζει ο ήλιος γύρω από τη γη, αλλά η γη γύρω από τον ήλιο. Λίγο αργότερα, με το όνομα Ερατοσθένης, καθιστός στη Μεγάλη Βιβλιοθήκη πληροφορήθηκε πως σε ένα βαθύ πηγάδι στην Αφρική στις 21 Ιουνίου ο ήλιος καθρεφτιζόταν στο νερό το μεσημέρι. Ο ήλιος, μ΄ άλλα λόγια έπεφτε κατευθείαν κάθετα μέσα στο πηγάδι. Τέτοιο φαινόμενο δεν υπήρχε στην Αλεξάνδρεια. Έβγαλε το συμπέρασμα πως ο ήλιος στην πόλη του έπεφτε λοξά. Αυτό μόνο αν η επιφάνεια της γης ήταν καμπύλη και όχι επίπεδη, μπορούσε να δικαιολογηθεί. Από τη λοξότητα των ακτίνων του ήλιου, υπολόγισε την περίμετρό της 39690 χιλιόμετρα αντί των 40048 χιλιομέτρων που ξέρομε σήμερα. Δεν άρεσε αυτή η ανατροπή τέτοιων παγιωμένων αντιλήψεων. Με τέτοιες παράξενες ιδέες που άλλαζαν τα πάνω κάτω, από τη στέρεη ακινησία στην κίνηση, όσα όλοι ήξεραν, οι άρχοντες ένοιωθαν σα να απειλούνται να ανατραπούν και οι ακίνητοι θρόνοι τους. Λησμονήθηκαν τα παράδοξα των σοφών αστρονόμων.
Πέρασαν πολλά. Ένας μισότρελος Άνθρωπος, καπετάνιος, ο Colombo, πιστεύοντας ακράδαντα πως η γη είναι σφαιρική, σκέφτηκε να πάει στο μυθικό ανατολικό παράδεισο των Ινδιών, πλέοντας όλο δυτικά, αντί να ταξιδεύει ανατολικά. Την πάτησε. Νόμιζε πως έφτασε στις Ινδίες, αλλά η ανακάλυψή του ήταν πολύ πιο σημαντική. Είχε αποκαλύψει μια καινούργια Ήπειρο. Μετά τον αρχικό ενθουσιασμό, πέθανε σε δυσμένεια.
Με τέτοια περιπετειώδη δεδομένα, ο Άνθρωπος σκέφτηκε ότι δεν γυρίζει ο ήλιος κι ο ουρανός ολόκληρος γύρω από τη γη, αλλά η γη γύρω από τον ήλιο και γύρω από τον άξονά της. Κάποιοι κατέληξαν να ψηθούν σε αναμμένα κάρβουνα. Παράδειγμα ο Giordano Bruno και παραλίγο ο Galileo Galilei. Ο τελευταίος γλίτωσε ομολογώντας πως η Αλήθεια που έβλεπε δεν ήταν η Αλήθεια.
Μια μέρα μεσημέρι ο Άνθρωπος καθόταν στη σκιά μιας μηλιάς κι είδε να πέφτει ένα ώριμο μήλο. Τι πιο συνηθισμένο! Όμως αυτός, αναρωτήθηκε, γιατί να πέσει το μήλο; Και οι πλανήτες στον ουρανό, σκέφτηκε ότι έμοιαζαν να πέφτουν κάθε φορά στο ίδιο σημείο από όπου ξεκινούσαν. Έκανε το λογαριασμό ο Newton, και βρήκε τον κοινό νόμο που ένωνε την πτώση του μήλου πάνω τη γη και τις κινήσεις των πλανητών στον ουρανό. Ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς.
Πέρασαν πάλι πολλά χρόνια κι ο Άνθρωπος άρχισε να αναρωτιέται, πώς μεταδίδεται το φως. Ήταν σωματίδια ή κύματα; Κι ένας άλλος τρελός, ο Einstein, υποστήριξε πως το φως είναι βαρύ. Αποδείχθηκε σωστός, όταν σε μια έκλειψη ηλίου είδαν τις ακτίνες από το φως που προερχόταν από ένα άστρο να γέρνουν από το βάρος τους προς τον ήλιο. Μια αλυσίδα από συλλογισμούς κατέληξε πως η μάζα μπορεί να γίνει ενέργεια και αντιστρόφως και με ένα συλλογιστικό πήδημα οδήγησε στην εξόντωση εκατοντάδων χιλιάδων αμάχων σε κλάσμα δευτερολέπτου στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου.
Και συνέχισε ο Άνθρωπος να επινοεί τρόπους για την αυτοκαταστροφή του. Η Πολυτέλειά του, αυτή η πόρνη, του κόστιζε πολύ. Το κόστος μετριόταν σε σκουπίδια που έγιναν τόσο πολλά που άρχισαν να τον πνίγουν. Για την αντιμετώπιση του υποσιτισμού, των λοιμώξεων, για την επικράτησή του πάνω στη Φύση, επινόησε μηχανισμούς που άρχισαν να τον υποδουλώνουν. Η Αλήθεια παραμένει άπιαστη. Ο Άνθρωπος άρχισε να γερνά. Περισσότεροι άχρηστοι και απαιτητικοί γέροι άρχισαν να επικρατούν πάνω στους δυνατούς και ευφάνταστους νέους. Και τα γερατειά, παραδεχόταν ο Άνθρωπος, όπως και αναγκαστικά ο Θάνατος που τα ακολουθεί, είναι ανίκητα. Κάπου κοντά του, γύρω από το ζευγάρι Ζωής και Θανάτου, κινείται η ωραία Αλήθεια. Για την κατάκτησή της εξορισμού, δεν πετυχαίνουν οι δούρειοι ίπποι. Αυτοί εξωραΐζουν το Ψεύδος. Ναι, φαντασία είναι απαραίτητη. Αλλά η επιδίωξή της χρειάζεται αρετή και τόλμη, χρειάζεται ελευθερία.
Δημήτρης Α. Σιδερής 