ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ

Δημήτρης Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com

Πρωινός Λόγος, Τρίκαλα, 22 Απριλίου 2021

Ένα από τα όπλα ενάντια στην εντροπία, που οδηγεί αδυσώπητα προς την αταξία, τη φθορά, είναι η αντιγραφή. Ό,τι υπάρχει κάποτε γεννήθηκε, υπήρξε για λίγο κι έπειτα πεθαίνει, παύει να υπάρχει. Αντιδρά προς την αθανασία αντιγράφοντας τον εαυτό του. Μια αμοιβάδα διαιρείται, όταν έλθει η ώρα της, σε δύο, καθ΄ όλα όμοιες, αμοιβάδες και αυτό σημαίνει ταυτόχρονα το θάνατό της και τον αναδιπλασιασμό σε δυο αντίγραφά της. Ένα χειρόγραφο κάποτε θα φθαρεί, έστω κι αν είναι γραμμένο στον πιο καλής ποιότητας πάπυρο ή και ηλεκτρονικά. Η μόνη δυνατότητα να διατηρηθεί είναι να υπάρχουν πολλά αντίγραφά του.

Στην αντιγραφή υπεισέρχεται, σαν ύπουλος διάβολος, η εντροπία. Δεν υπάρχει άσφαλτη αντιγραφή. Θεός είναι Ένας, σύμφωνα με την πίστη μας, αλλά αθάνατοι υπάρχουν πολλοί. Ποια είναι η διαφορά τους; Ο Θεός είναι ο μόνος που έχει βούληση δική Του και αυτή είναι η Δημιουργία, η Τάξη, η Αρετή. Οι Άγγελοι απλώς μεταφέρουν τη δική Του βούληση. Ο Διάβολος είναι επίσης αθάνατος. Δεν έχει όμως μια δική του, κακή, βούληση. Απλώς αντιστρατεύεται την αγαθή προσπάθεια του Δημιουργού. Είναι η μυθολογικά αντιληπτή προσωποποίηση της εντροπίας. Προσπαθήστε να αντιγράψετε πολλές φορές διαδοχικά ένα κείμενο. Είναι βέβαιο πως κάποιο λάθος, κάποτε θα κάνετε. Οι δυνατοί συνδυασμοί ποικίλων παραγόντων στη φύση είναι άπειροι. Κάποιους, λίγους, τους πιο πιθανούς, αντιλαμβανόμαστε και προσπαθούμε να τους αντιμετωπίσουμε. Πάλι με πιθανότητες. Το πολύ, και αυτό είναι αξίωμα της επιστήμης, μπορούμε να μετρούμε και να προσδιορίζουμε το σφάλμα στην αντιγραφή. Τυχαία, η κοσμική ακτινοβολία, η πνευματική μας κόπωση στην προσοχή, ο θόρυβος, καθαυτός ένα σύνολο τυχαιοτήτων, όλα αυτά μειώνουν την αξιοπιστία των αντιγράφων.

Κάθε λάθος διαιωνίζεται αντιγραφόμενο στη συνέχεια. Το σφάλμα όμως, σπάνια,  αποδεικνύεται μακροπρόθεσμα πολύτιμο. Η συντριπτική πλειονότητα των σφαλμάτων είναι καταστροφική. Το σφαλερό αντίγραφο δεν επιβιώνει. Ωστόσο, με ελάχιστες βέβαια πιθανότητες, ένα σφάλμα μπορεί να οδηγήσει σε ένα αντίγραφο πλεονεκτικότερο από το πρωτότυπο. Αυτή είναι η βασική αντίληψη του C. Darwin. Ένα σφαλερό αντίγραφο, λόγω των συνθηκών του περιβάλλοντος, μπορεί να επιβιώνει καλύτερα από το γονικό του πρότυπο. Έτσι, λέει, δημιουργούνται τα νέα είδη. Στη χώρα μας ενδημεί μια κληρονομική νόσος του αίματος, η δρεπανοκυττάρωση. Ένας επιστήμονας (Φ. Φέσσας) παρατήρησε ότι σε ένα νομό η συχνότητα της δρεπανοκυττάρωσης ήταν σημαντικά υψηλότερη στα πεδινά μέρη παρά στα ορεινά, που απείχαν μεταξύ τους λίγα χιλιόμετρα. Στα πεδινά όμως υπήρχε ελονοσία, που μάστιζε κάποτε τον τόπο, ενώ στα ορεινά, που δεν υπήρχαν κουνούπια, ελονοσία δεν υπήρχε. Συμπέρανε λοιπόν, μετά από εξονυχιστική έρευνα, ότι η δρεπανοκυττάρωση, που έκανε κανονικά μειονεκτικό το άτομο καθώς μπορούσε να οδηγεί σε αναιμία, το έκανε πιο ανθεκτικό στο ελοπαράσιτο. Και να πώς ένα τυχαίο σφάλμα οδήγησε σε ένα αντίγραφο που ήταν πλεονεκτικό στο περιβάλλον με την ελονοσία.

Ωστόσο, από τη στιγμή που εμφανίσθηκε στον πλανήτη το έλλογο ον, ο άνθρωπος, άρχισε να υπάρχει και σκόπιμη πλάνη, η πλαστογραφία. Το σφάλμα τότε, αντιγραφόμενο, γίνεται προκατειλημμένο, και προστίθεται στο αναπόφευκτο τυχαίο. Στο μεταξύ όμως μπορεί να βοηθήσει στις σκοπιμότητες του πλαστογράφου. Να κάποια παραδείγματα.

Κατά τον 8ο αιώνα παρουσιάστηκε βιομηχανία πλαστογραφημένων εγγράφων στη Δύση που έδινε προνόμια στον Πάπα πάνω από την Ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία (Βυζαντινή) και πάνω από τους Φράγκους ηγεμόνες. Ένα από αυτά ήταν, λέει, η δωρεά του αυτοκράτορα, του Μεγάλου Κωνσταντίνου και έδινε προνόμια στον Πάπα πάνω από τον “Πατριάρχη της Κωνσταντινουπόλεως”. Όμως ο Κωνσταντίνος δεν την έλεγε Κωνσταντινούπολη, αλλά Nea Roma. Φυσικά, δεν υπήρχε τότε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ενώ η λατινική γλώσσα που ήταν γραμμένο το έγγραφο ήταν εκείνη του 8ου αιώνα και όχι του 4ου που έζησε ο Κωνσταντίνος. Την απάτη αποκάλυψε πολύ αργότερα (1440) ο L. Valla. Ένας άλλος πλαστογράφος της ίδια εποχής, ο Αναστάσιος Βιβλιοθηκάριος, με πλαστά έγγραφα προσπάθησε να αποδείξει την επισημότητα της λατινικής γλώσσας μάλλον παρά της ελληνικής, βαθαίνοντας έτσι το χάσμα που είχε αρχίσει να χαίνει ανάμεσα στη δυτική και την ανατολική εκκλησία.

Στη σύγχρονη εποχή, στον τόπο μας, αλλά και παντού αλλού, ζούμε σε μια πλαστογραφία κατά την αντιγραφή της βούλησης του λαού. Ένα σύνολο, όπως ένα κείμενο, συχνά εμφανίζεται σε περίληψη, σαν ένα βραχύ, εύχρηστο, δείγμα του συνόλου. Τώρα, στην “περιληπτική” αντιγραφή, υπεισέρχεται έντονα η πιθανότητα του προκατειλημμένου, σκόπιμου, σφάλματος. Η μαθηματική επιστήμη παρέχει τους νόμους για μια τέτοια δειγματοληψία, ώστε να μην είναι προκατειλημμένη. Στην πράξη είναι πολύ δύσκολοι. Υποτίθεται ότι η βουλή που υπάρχει στη βασιλευόμενη, προεδρική, προεδρευόμενη (δική μας) δημοκρατία, εκφράζει τη βούληση του λαού. Και πώς να μην την εκφράζει, αφού τους βουλευτές τους εκλέξαμε εμείς; Φυσικά δεν είναι έτσι. Τους βουλευτές τους έχουν εκλέξει τα κόμματα και αυτοί μόνο μας παρουσιάζονται ως υποψήφιοι. Εμείς απλώς διαλέγομε από αυτούς ποιους προτιμούμε. Κι αυτό είναι επικίνδυνο, όπως είχε προβλέψει πριν από 2,5 χιλιάδες χρόνια ο Αριστοτέλης. “Ἒχει δὲ καὶ περὶ τὴν αἳρεσιν τῶν ἀρχόντων τὸ ἐξ αἱρετῶν αἱρετούς ἐπικίνδυνον“. Οι βουλευτές μας είναι επαγγελματίες πολιτικοί. Για να επιτύχουν στο επάγγελμά τους πρέπει: α) Να ενεργούν, όχι όπως τους υπαγορεύει η συνείδησή τους, αλλά όπως τους επιβάλλει το κόμμα τους, αλλιώς θα διαγραφούν ή δεν θα ξαναείναι υποψήφιοι. β) Νε ενεργούν όχι όπως τους υπαγορεύει η συνείδησή τους, αλλά όπως απαιτούν οι ψηφοφόροι τους και εκείνοι που επηρεάζουν ψήφους (οικονομικοί, θρησκευτικοί, επικοινωνιακοί παράγοντες κλπ). Αλλιώς δεν θα ξαναψηφισθούν γ) Να ενεργούν όπως απαιτεί η παρούσα γενιά με χρονικό ορίζοντα <4 έτη, ως τις επόμενες εκλογές, αδιαφορώντας για τις επόμενες γενιές, έστω και αν αυτό είναι αντίθετο προς τη συνείδησή τους.

Το τυχαίο σφάλμα αντιμετωπίζεται, λέει η στατιστική, αυξάνοντας το πλήθος. Στην αντιγραφή κειμένου, αριθμών κλπ την αντιγραφή πρέπει να την κάνουν τουλάχιστον τρεις παράλληλα. Μόλις ένας διαφέρει από τους άλλους δυο, οι δύο είναι κατά τεκμήριο οι σωστοί. Συνεχίζουν λοιπόν την αντιγραφή, για να μην καθυστερεί το έργο, ενώ ο τρίτος διορθώνεται, σύμφωνα με τους δύο. Εφαρμόζεται στην αυτοματοποιημένη παραγωγή. Μια Συνεδρία από 300 άτομα έχει μικρότερες πιθανότητες τυχαίου σφάλματος από μια Συνεδρία 12 (ή 1) ατόμων. Το συστηματικό, προκατειλημμένο, σφάλμα αντιμετωπίζεται εφαρμόζοντας τους κανόνες της μαθηματικής τυχαιότητας κατά τη δειγματοληψία (π.χ. κλήρωση). Αυτή η διαδικασία ονομάζεται δημοκρατία. “Λέγω  δ΄  οἷον  δοκεῖ  δημοκρατικὸν  μὲν  εἶναι  τὸ  κληρωτὰς  εἶναι  τὰς  ἀρχὰς, τὸ  δ΄  αἱρετὰς  ὀλιγαρχικὸν“, γράφει πάλι ο μεγάλος σοφός. Η “δημοκρατία” μας είναι πλαστογραφημένη ολιγαρχία.