Δημήτρης Α. Σιδερής, ομ. καθηγητής καρδιολογίας, dimitrissideris.wordpress.com
Πρωινός Λόγος, Τρίκαλα, 25 Ιουνίου 2020
Το οικολογικό κίνημα είναι η υγιέστερη πολιτική θέση στην εποχή μας, με τη μικρότερη δυνατή επιθετικότητα και βία. Δεν έχει επικρατήσει κυρίως διότι, νομίζω, αποτελείται από πολλά ΜΗ και ελάχιστες θετικές προτάσεις. Αντιμάχεται την ανατροπή της οικολογικής ισορροπίας, την περιβαλλοντική ρύπανση, την κλιματική αλλαγή και άλλες διαταραχές του φυσικού περιβάλλοντος οι οποίες οφείλονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Ιδιαίτερα νοιάζεται για τη διατήρηση της βιοποικιλίας, καθώς απίστευτος αριθμός ειδών εξαφανίζονται. “Αντιμαχόμενο” κίνημα σημαίνει πρώτιστα άρνηση. Ωστόσο, οι άνθρωποι έχομε ανάγκες και για την ικανοποίησή τους αναπτύσσομε διάφορες δράσεις. Προσδοκώ λοιπόν τρόπους για ικανοποίηση των αναγκών μου με οικολογική ευαισθησία, ένα εγχειρίδιο οικολογίας με θετικές προτάσεις για ρυθμούς ανάπτυξης που επιτρέπουν την ανακύκλωση της φύσης.
Τα οικολογικά κινήματα γίνονται συχνά ρατσιστικά υπέρ κάποιων ειδών. Υπάρχουν παγκόσμια μέτρα που προστατεύουν σκύλους, γάτες, όχι όμως ποντίκια, κατσαρίδες, σαλμονέλες, κορωναϊούς. Μια συνεπής οικολογική στάση θα ήταν η διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας μάλλον παρά η προστασία κάποιων ειδών, όπως είναι διεθνώς τα λιοντάρια, οι ρινόκεροι, οι φάλαινες. Η μόνη επιτρεπόμενη βίαιη επέμβαση στη φύση είναι πρώτα η διατροφή, που σημαίνει καλλιεργούμε και εκτρέφομε, δεν κυνηγούμε πια, και δεύτερο η άμυνα, που δικαιολογεί ενμέρει τον παραπάνω ρατσισμό.
Η ανθρώπινη δεισιδαιμονία είναι μεγάλη. Για την τρομακτική πανούκλα στο Μεσαίωνα, έφταιγε ο Σατανάς! Με το Σατανά συναλλάσσονταν οι “μάγισσες” με τις γάτες τους. Εξαπολύθηκε κυνήγι “μαγισσών” και γατών. Τα ποντίκια πανηγύριζαν. Πολλαπλασιάθηκαν, αυτά ήταν οι φορείς του μικροβίου και από αυτά οι ψύλλοι με το μικρόβιο πηδούσαν στα κρεβάτια των ανθρώπων μεταδίδοντάς τους την πανούκλα. Δεν πέτυχε; Εντονότερο λοιπόν κυνηγητό του Σατανά. Σήμερα όμως είμαστε κάπως πιο λογικοί. Είμαστε;
Για να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας στοιβαχτήκαμε σε στενούς χώρους, πολλά εκατομμύρια κατοίκων σε ένα τόπο που από τη φύση του αρκεί για μερικές χιλιάδες. Σ΄ αυτούς τους τόπους τίποτε δεν παράγεται. Μπορεί όμως να γίνεται επεξεργασία προϊόντων που παράγονται αλλού, αλλά αθροίζονται, ανταλλάσσονται και προπάντων καταναλώνονται εκεί. Ο συνωστισμός συνεπάγεται δεινά. Όλα τα ζωντανά πολλαπλασιάζονται και θεριεύουν εκεί όπου βρίσκουν τροφή και προστασία. Και οι άνθρωποι μαζί με τα αναγκαία προϊόντα μας αποτελούμε τροφή για ποικίλους ενοχλητικούς συνοίκους, ποντίκια, μικρόβια, ιούς. Για να τρεφόμαστε τόσοι πολλοί χωρίς να παράγουμε χρειάζεται να συνωστίζουμε είδη, ζώα και φυτά, που αναπαράγονται άφθονα, ακριβώς επειδή βρίσκονται τόσο κοντά το ένα με το άλλο. Πολλές χιλιάδες κότες ζουν ακίνητες σε απόσταση λίγων εκατοστών η μια από την άλλη για να παίρνουμε τα αβγά και το κρέας τους. Εκτεταμένες εκτάσεις αποψιλώνονται από τη βιοποικιλία, για να αναπτυχθούν σιτηρά, όσπρια, ελιές, κλπ. Με το συνωστισμό ανθρώπων, ζώων και φυτών φουντώνει η φυσική αντιρρόπηση με αρρώστιες που αφανίζουν. Αιτία των λοιμωδών νόσων είναι μικρόβια και ιοί· των επιδημιών ο συνωστισμός. Όλα τα ζώα νοσούν, επιδημίες όμως ζώων υπάρχουν μόνο στα εκτρεφόμενα από τους ανθρώπους, όχι στο δάσος.
Η τύχη παρουσιάζεται σε όλους, οι μεγαλοφυείς την αρπάζουν. Σε όλους τους μικροβιολόγους έτυχε κάποτε να διαφύγει μια βρωμιά σε μια καλλιέργεια παθογόνων μικροβίων. Αλλά ένας από αυτούς με εστιασμένη ερευνητική προσοχή, πρόσεξε πως γύρω από μια τέτοια “βρωμιά”, μια μούχλα, δεν είχαν αναπτυχθεί μικρόβια. Απομόνωσε τη μούχλα, ένα μύκητα (μικρόβιο), το Penicillium notatum. Και ο μεγαλοφυής A.Flemming ξεκίνησε τα αντιβιοτικά που μας γλίτωσαν από τις λοιμώξεις. Η φύση όμως διεκδικεί τα δικαιώματά της και, ανάμεσά τους, τη βιοποικιλία. Τα μικρόβια ανέπτυξαν αντοχή στα αντιβιοτικά, που σήμερα πια έχουν χάσει την αρχική ισχύ τους. Κάθε εχθρός μας είναι ανταγωνιστής και με άλλους εχθρούς μας. Η απαλλαγή από τον ένα θεριεύει τους άλλους που γίνονται επικίνδυνοι. Το ήξεραν οι σοφοί Βυζαντινοί και εφάρμοζαν το “Διαίρει και βασίλευε”. Με την κατάχρηση των αντιβιοτικών εξαφανίσαμε σημαντική βιοποικιλία, οδηγώντας όχι μόνο σε ανθεκτικούς απογόνους, αλλά και σε ανάδυση ανταγωνιστικών μικροβίων και ιών, έτσι που, τελικά οι πανδημίες επιστρέφουν στην οικουμένη.
Πριν από λίγα χρόνια η Πάρνηθα κάηκε. Τα έλατα πολύ δύσκολα αυτοαναπαράγονται. Στο μεταξύ, κάποια ελάφια, αιχμαλωτισμένα στα τότε βασιλικά κτήματα δραπέτευσαν. Πολλαπλασιάστηκαν στην Πάρνηθα τόσο, που μόλις, σπάνια, φυτρώσει ένα φυντανάκι ελατάκι, το τρώνε. Υπό αυτές τις συνθήκες είναι πρακτικά αδύνατη η αναδάσωση του πανέμορφου βουνού. Κι όμως είναι απαραίτητη! Η φύση όμως δεν είναι μόνον εναντίον μας, αλλά και υπέρ ημών. Μάλλον από τον Κιθαιρώνα, κάποιοι λύκοι ξέφυγαν στην Πάρνηθα. Αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται. Οι λύκοι είναι οι φυσιολογικοί δασοφύλακες. Όταν πληθυνθούν αρκετά, θα τρώνε τα νεογέννητα ελαφάκια, περιορίζοντας έτσι τον αριθμό τους. Για να αναπλασθεί το βουνό, μεταξύ των άλλων, ή θα πρέπει να επιτραπεί το κυνήγι της ελάφου ή να περιμένουμε μερικά χρόνια αφήνοντας να πολλαπλασιασθούν οι λύκοι. Μα οι λύκοι, ιδίως κοπαδιαστοί, είναι κίνδυνος και για τους ανθρώπους. Πρέπει λοιπόν να αναγνωρίσουμε κάποιες επικράτειες.
Τη γη τη χωρίζουμε στα τρία: ιδιοκτησίες, π.χ. το σπίτι μας· δημόσιες κοινοκτησίες, π.χ. εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής· “φυσικτησίες” π.χ. περιοχές natura, αρκτούρος, ωκεανοί κλπ. Στις τελευταίες βίαιη επέμβαση επιτρέπεται μόνο σαν άμυνα. Αμύνομαι εναντίον του παρείσακτου στο σπίτι μου, του τρομοκράτη που προσπαθεί να ανατινάξει ένα φράγμα, όποιου απειλεί την ισορροπία των φυσικών περιοχών. Υπεύθυνοι των ιδιοκτησιών είναι τα άτομα, των κοινοκτησιών η κοινωνία, ενώ στις φυσικές περιοχές είμαστε απλώς ένοικοι, όπως όλα τα ζώα, αλλά έλλογοι, με διεθνώς ή εθνικά αυξημένες ευθύνες. Περπατάμε στα δάση μόνο σε ομάδες, ώστε να μη φοβόμαστε λύκους, αρκούδες, αγριογούρουνα (όλα αυτά δεν επιτίθενται σε οργανωμένες ανθρώπινες ομάδες, μπορούν όμως πεινασμένα να επιτεθούν σε μεμονωμένα άτομα).
Και προγραμματίζομε για τις ανάγκες μας, μιας κι έχομε το προνόμιο να μπορούμε να το κάνουμε. Σεβόμαστε απόλυτα τις ζωντανές “φυσικτησίες” επιτηρώντας τες μόνο μήπως απρόβλεπτοι παράγοντες, π.χ. κλιματική αλλαγή, τις διαταράσσουν. Υπάρχουν όμως και νεκρές τέτοιες. Υπάρχουν καταπράσινα δάση, αλλά και φαλακρά βουνά και βράχια. Στα τελευταία μπορούμε να αναπτυχθούμε πιο άνετα. Μπορούμε να αναπτύξουμε σ΄ αυτά ανεμογεννήτριες και μάλιστα με κάθετο, όχι οριζόντιο, άξονα μέσα σε κλωβό, ώστε να μην ενοχλούν τα αγριοπούλια. Στις νότιες φαλακρές πλαγιές εγκατασταίνομε φωτοβολταϊκά, στις βορεινές κυματοδαρμένες ακτές πλωτήρες που ανεβοκατεβαίντας με το κύμα αντλούν νερό σε πιο ψηλές δεξαμενές, από όπου δημιουργούνται υδατοπτώσεις για ενέργεια. Φυσικά πρέπει να τοποθετηθούν συστήματα αφαλάτωσης για τους εργαζομένους που θα έχουν αποσυμφορήσει τις μεγαλουπόλεις, αλλά και μονάδες ανακύκλωσης. Η χρήση των τοξικών υδρογονανθράκων σχεδόν μηδενίζεται. Προκλητικές ιδέες για τους οικολόγους.
Δημήτρης Α. Σιδερής 