Τρίτη άποψη: Κουφοντίνας

Δημ. Α. Σιδερής*, dimitris.sideris@gmail.com

Ηπειρωτικός Αγών, 29 Νοεμβρίου 2017

ΤΟΣΟΣ κόσμος το συζήτησε. Δεν ξέρω πόσο θα είμαι νομικά και ποινικά κατοχυρωμένος, αλλά θα προσπαθήσω να είμαι ξεκάθαρος. Άλλωστε, έχω ασχοληθεί σε περασμένα μου κείμενα (Δικαιοσύνη. Δίκαιο και άμυνα. dimitrissideris. wordpress.com).

Ξεκάθαρα λοιπόν. Πρώτο. Ο Κουφοντίνας είναι ένας φονιάς κατ’ επανάληψη. Δεν έχει δείξει μεταμέλεια ούτε λόγω ούτε έργω. Άρα η έξοδός του από τη φυλακή έστω και για ένα λεπτό, αποτελεί κίνδυνο για την κοινωνία. Για μένα πρώτος σκοπός της φυλάκισης είναι η προστασία της κοινωνίας. Δεν ξέρω τι στατιστικά στοιχεία υπάρχουν, αλλά η σαφής εντύπωση είναι ότι εγκλήματα διαπράττονται πιο συχνά από άτομα με εγκληματικό παρελθόν παρά από άτομα χωρίς προηγούμενο ποινικό μητρώο. Δεν έπρεπε επομένως να εξέλθει.

Δεύτερο, ο Κουφοντίνας δεν είναι αγωνιστής της ελευθερίας, όπως θέλει να παρουσιαστεί. Οι επαναστάσεις συνδέονται με φόνους, όχι με δολοφονίες. Και το όραμα του Κουφοντίνα, αν είχε κάποιο, δεν είχε σχέση με ένα ευρέως διαδεδομένο ιδανικό και σχέδιο μιας καταπιεζόμενης κοινωνίας, που είναι η ειδοποιός διαφορά της επανάστασης από την τρομοκρατία.

Τρίτο, οι υπεύθυνοι καλώς του έδωσαν άδεια τηρώντας το νόμο. Δεν μπορούμε να κατηγορούμε τους αρμοδίους άλλοτε διότι δεν τηρούν τους νόμους και άλλοτε διότι τους τηρούν. Η υπόθεση δεν αφορά τη δικαιοσύνη, που η αρμοδιότητά της έληξε με την καταδίκη του. Είναι υπόθεση τελικά της κυβέρνησης και της βουλής που εισηγήθηκε η μια και ψήφισε η άλλη τον αντίστοιχο νόμο. Κι ο νόμος αυτός έρχεται σε κατάφωρη αντίθεση με το κοινό αίσθημα περί ηθικής. Επανειλημμένα έχω τονίσει ότι το κύριο πρόβλημά μας δεν είναι η παραβίαση των νόμων (συχνά, αντίθετα, λέγεται ότι χρειάζεται ένας νόμος, να τηρούνται οι νόμοι! ). Όχι, δε συμφωνώ. Το μείζον πρόβλημα είναι η αντίθεση μεταξύ δικαίου (της βούλησης των αρχόντων) και ηθικής (της βούλησης της κοινωνίας).

Τέταρτο, οι φωνασκούντες σήμερα εναντίον της άδειας εξόδου του Κουφοντίνα είναι απλώς υποκριτές, όπως η πλειονότητα των ασχολουμένων με την πολιτική. Κανένας από αυτούς δε διαμαρτυρήθηκε για άλλες αποφυλακίσεις, όπως π.χ. του δολοφόνου του Τεμπονέρα πριν εκτίσει την ποινή του.

Πέμπτο. Για μένα κύριοι σκοποί του περιορισμού ενός εγκληματία είναι η προάσπιση της κοινωνίας, για να μην ξαναεγκληματίσει ο κρατούμενος και ο σωφρονισμός του, που για μένα σημαίνει να εκπαιδευθεί για επανένταξη στην κοινωνία, αφού όλοι, ακόμη και οι ισοβίτες, κάποτε βγαίνουν από τη φυλακή. Δεν μπορεί να είναι η τιμωρητική εκδίκηση της κοινωνίας, όπως στη βεντέτα, μολονότι, αυτή ικανοποιεί τους κατώτερους ορόφους της ψυχικής μας διάθεσης. Ούτε μπορεί να είναι ο παραδειγματισμός, αφού είναι αδιανόητο να τιμωρείται κάποιος, και μάλιστα αυστηρά, για ένα έγκλημα που φανταζόμαστε ότι μπορεί να κάνει κάποιος άλλος στο μέλλον, αλλά ακόμη δεν έχει γίνει.

Έκτο. Η σημερινή κατάσταση των φυλακών μας είναι, όπως ήταν πριν από αιώνες. Οι φυλακές είναι η Ανώτατη Σχολή Εγκλήματος. Ο κρατούμενος αναγκαστικά συναναστρέφεται άλλους κρατουμένους, ανταλλάσσοντας εμπειρίες, κατά κανόνα εγκληματικές. «Το κάτεργο κάνει τον κατεργάρη» (Β. Ουγκώ). Επιπλέον, τιμωρητικά, ο εγκληματίας στερείται την ελευθερία του, με κυριότερη από όλες την απαγόρευση της σεξουαλικής του δραστηριότητας. Οι φυσικοί/βιολογικοί νόμοι όμως δεν παραβιάζονται. Η σεξουαλική βιολογική ανάγκη του κρατουμένου ικανοποιείται με τον ένα ή τον άλλον τρόπο. Αφού του απαγορεύεται η συνηθισμένη πρακτική, θέλει-δε-θέλει θα καταφύγει σε ασυνήθιστες πράξεις, που συχνά συνδέονται με σαδιστική βία. Εθίζεται σ’ αυτή τη συμπεριφορά, εκπαιδεύεται σ’ αυτή κι έχει αυξημένες πιθανότητες να την ασκήσει, όταν με το καλό θα βγει από τη φυλακή.

Έβδομο. Η επανένταξη του κρατουμένου στην κοινωνία απαιτεί επαφή του με την κοινωνία όσο είναι φυλακισμένος και εκπαίδευσή του, ώστε, μετά την έξοδό του, να έχει τα εφόδια να κερδίσει τη ζωή του εργαζόμενος και όχι παρανομώντας.

Όγδοο. Τι λοιπόν να κάνουμε; Δεν έχω γνώσεις ούτε του δικαίου ούτε της φιλοσοφίας του. Παραδόξως όμως έχω κάποια εμπειρία. Όταν το 1960-61 υπηρετούσα ως ανθυπίατρος τη θητεία μου, αποσπάσθηκα για σημαντικό διάστημα στις πολιτικές και ποινικές φυλακές της Γυάρου. Έμενα μέσα στο κτίριο της φυλακής, έξω από τις μπάρες βέβαια. Ο παλιός διευθυντής κύριο προσόν είχε ότι είχε υπηρετήσει στα Τάγματα Ασφαλείας. Ο νέος διευθυντής ήταν πτυχιούχος της νομικής, με ειδική μετεκπαίδευση στο Παρίσι και αδελφός βουλευτή και προσωπικού φίλου του τότε πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή. Εισηγήθηκε την κατάργηση των φυλακών, διότι ήταν ακατάλληλες κι εγώ συνυπέγραψα. Είχα, άπειρος γιατρός, περιπτώσεις με έμφραγμα, γαστρορραγία, αποφρακτικό ίκτερο κ.λπ. και η μόνη επικοινωνία μας ήταν με ένα καϊκάκι, ψαρόβαρκα, που πηγαινοερχόταν τρεις φορές την εβδομάδα στη Σύρο, εφόσον το επέτρεπε ο καιρός. Στους δισταγμούς μου, ο διευθυντής μού υπενθύμισε ότι αυτοί ήταν κρατούμενοι, όχι θανατοποινίτες, κι εμείς είχαμε την υποχρέωση να τους κρατάμε στη ζωή.

Να τι έχω προτείνει αλλού. Η Ελλάδα διαθέτει τόπους που απομονώνονται ικανοποιητικά, ώστε ένας κρατούμενος να μην μπορεί εύκολα να δραπετεύσει. Δραπετεύσεις είχαμε συχνά είτε με μη επιστροφή μετά από άδεια ή και μέσα από τη φυλακή με σύγχρονα μέσα. Τέτοιοι τόποι είναι τα νησάκια μας. Παίρνω για παράδειγμα τη Γυάρο, που χρησιμεύει για φυλακή ή τόπος εξορίας από τους ρωμαϊκούς χρόνους. Οι κρατούμενοι στο άνυδρο νησί είχαν υπερβεί τις 10.000 σε κάποια περίοδο. Σε έναν τέτοιο χώρο είναι δυνατό να πολεοδομηθεί ένα είδος νησιώτικου χωριού με όμορφα σπιτάκια και με αυξημένη αστυνόμευση, με πολλές κάμερες και διαβαθμισμένη ασφάλεια. Σε ασφαλή προστατευόμενο χώρο μένει η διοίκηση. Σε απομονωτήριο, διαμένουν για περιορισμένο χρόνο εξαιρετικά απείθαρχοι κρατούμενοι με απόφαση του διευθυντή των φυλακών. Στα πολλά σπίτια μένουν οι κρατούμενοι και λοιπός πληθυσμός, δηλαδή κυρίως η κοινωνία των κρατουμένων, άτομα που επιθυμούν οι κρατούμενοι να μένουν μαζί τους, εφόσον έχουν λευκό ποινικό μητρώο. Αντί να δίνεται άδεια εξόδου των κρατουμένων, να υπάρχει άδεια εισόδου και διαμονής ατόμων που αποτελούν την κοινωνία των κρατουμένων, σύζυγοι, οικογένεια, φίλοι, αλλά και δικηγόροι, δημοσιογράφοι κ.λπ. Κύριο γνώρισμα του εγκληματία είναι το έλλειμμα αγάπης. Φυσικά, υπάρχουν νοσοκομείο, κέντρο ψυχολογικής αποκατάστασης και αποτοξίνωσης, σχολεία και επαγγελματικές σχολές, ιερείς και ναοί κάθε θρησκείας, εισαγγελέας, φύλακες, αστυνομία κ.λπ. Υπάρχουν και οικονομικές μονάδες, αφαλάτωσης, ιχθυοκαλλιέργειες, ανεμογεννήτριες, μαγαζιά καταναλωτικών αγαθών και πλείστες άλλες. Εκεί μπορούν να εργάζονται κρατούμενοι, αλλά και άτομα του περιβάλλοντός τους. Είναι ένα φυσιολογικό, ειδυλλιακό, αστυνομοκρατούμενο όμως, χωριό. Η οικοδόμηση και συντήρηση των κτηρίων θα γίνει από τους ίδιους τους κρατουμένους, άρα το κόστος κατασκευής είναι σχετικά μικρό. Φυσικά ελικοδρόμιο και λιμενικά έργα. Γιατί όχι;

* Ο κ. Δημήτριος Α. Σιδερής είναι ομ. καθηγητής Καρδιολογίας