Εκλεκτών ανεπάρκεια

Δημ. Α. Σιδερής* e-mail:dimitris.sideris@gmail.com

Ηπειρωτικός Αγών, 15 Ιουλίου 2017

Τι καλύτερο από το να σε κυβερνούν οι άριστοι: Οι Πάνσοφοι, Αναμάρτητοι, Παντοδύναμοι, ο Θεός ο ίδιος; Το προβλήματα είναι ότι «ΟΥΔΕΙΣ ΠΩΠΟΤΕ ΘΕΟΝ ΕΩΡΑΚΕ» (Ιωάννης). Κανείς δεν έχει δει ποτέ τον Θεό. Επομένως στηριζόμαστε στο τι λένε οι εκπρόσωποί Του ότι εντέλλεται Εκείνος. Ο Μωυσής, ο Ιησούς, ο Μωάμεθ για μουσουλμάνους, μας μεταφέρουν τη βούληση του Κυρίου. Ποιος όμως βεβαιώνει ότι τη μεταφέρουν σωστά; Μόνον η μαρτυρία των ίδιων. Βέβαια, ο Ιησούς είναι ο Υιός του τρισυπόστατου Θεού. Είναι η αισθητή από τις τρεις υποστάσεις του θείου, όπως ο Πατήρ είναι η νοητή και το Άγιο Πνεύμα η κοινωνική. Και μας απέδειξε ότι είναι όντως Υιός του Πατρός, τελικά με την Ανάστασή Του. Ο Ιωάννης πήγε στον τάφο και είδε «ΤΑ ΟΘΟΝΙΑ (επίδεσμοι για να τυλίγονται οι νεκροί) ΚΕΙΜΕΝΑ, ΚΑΙ ΤΟ ΣΟΥΔΑΡΙΟΝ (ύφασμα περιτυλίγματος της κεφαλής των νεκρών), Ο ΗΝ ΕΠΙ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΑΥΤΟΥ, ΟΥ ΜΕΤΑ ΤΩΝ ΟΘΟΝΙΩΝ ΚΕΙΜΕΝΟΝ, ΑΛΛΑ ΧΩΡΙΣ ΕΝΤΕΤΥΛΙΓΜΕΝΟΝ ΕΙΣ ΕΝΑ ΤΟΠΟΝ» (Ιωάννης). Στη θέση τους τα σάβανα και το φακιόλι, μόνο το σώμα έλειπε! Μόνον ηλίθιος θα έκλεβε βιαστικά το σώμα του Κυρίου, θα αφαιρούσε τα καλύμματά Του και θα τα ξανάβαζε τακτοποιημένα στη θέση τους. Πολλοί Τον είδαν μετά την Ανάστασή Του. Όμως ποτέ κανένας δεν Τον άγγιξε. Στη Μαρία Μαγδαληνή είπε «ΜΗ ΜΟΥ ΑΠΤΟΥ». Και ο άπιστος Θωμάς που ήθελε να αγγίξει τις πληγές Του για να πιστέψει ότι ήταν πραγματικά Εκείνος, τελικά δεν Τον ψηλάφησε. Ο Ιησούς μακάρισε όσους πίστεψαν και χωρίς να δουν. Όμως η αφή είναι η πλέον αξιόπιστη από τις αισθήσεις μας. Με λογικά κριτήρια είναι αδύνατο να αποδείξουμε την Ανάσταση του Κυρίου (ούτε να την απορρίψουμε, βέβαια). Τι μένει για να βρούμε τους καλύτερους, εκλεκτούς, «αρίστους»;

Ίσως η καταγωγή τους. Κρατά η σκούφια τους από θεούς ή ήρωες ή είναι «εις ευσεβής βασιλεύς, Χριστός Κυρίου» (Α.Παπαδιαμάντης). Πού να τον βρεις; Κριτήρια που δεν αντέχουν την ανθρώπινη λογική.

Αν όμως εμείς οι ίδιοι τους έχουμε εκλέξει; Αυτή είναι μια σημαντική πρόοδος, καθώς στην επιλογή των αρίστων που μας κυβερνούν εμπλεκόμαστε εμείς οι ίδιοι. Ο ιδανικός «εκλεκτός» έχει δύο κύριες ικανότητες. Πρώτη είναι να γνωρίζει πώς να κυβερνά, να θέτει στόχους, να σχεδιάζει πρόγραμμα για την επίτευξή τους και τρόπο να αξιολογεί το αποτέλεσμα της κυβέρνησής του. Δεύτερη είναι η ικανότητά του να πείθει το κοινό να τον εκλέξει. Το κακό είναι ότι οι δύο ικανότητες μπορεί να είναι ανταγωνιστικές. Η εκλογή κάποιου συνδέεται άρρηκτα με πελατειακή σχέση (πουλώ εξυπηρέτηση, για να αγοράσω ψήφους). Στις σπάνιες περιπτώσεις που άξιοι πολιτικοί θυσίασαν την ψηφοθηρία για χάρη της πολιτικής, δεν εκλέχθηκαν («ανθ’ ημών Γουλιμής», Χ.Τρικούπης που δεν εκλέχθηκε). Οι εκλεγμένοι άρχοντές μας συνδέονται επομένως άρρηκτα με πελατειακή σχέση, που τους αφαιρεί την ιδιότητα του «αρίστου».

Ποιοι είναι λοιπόν οι άριστοι; Στα αδιέξοδα πηδάμε σε άλλο επίπεδο για να ξεφύγουμε. Αν οι εκλεκτοί δεν είναι άριστοι, μήπως δε χρειαζόμαστε αρίστους; Μήπως ακόμη δε χρειάζεται να κυβερνιόμαστε καθόλου;

Στην αυγή της ανθρώπινης ζωής, πριν από 100 000 χρόνια, οι άνθρωποι ζούσαν αγελαία, σαν τα πρόβατα και τους λύκους. Καθένας έκανε «ελεύθερα» ό,τι ήθελε για να επιβιώσει, όσο του επέτρεπαν οι φυσικοί νόμοι. Πριν από λίγες χιλιάδες χρόνια (μυθολογικά από τον καιρό του Αδάμ) έθεσαν περιορισμούς, διατροφικούς (απαγορευμένος καρπός) και γενετήσιους (φύλλα συκιάς για να κρύψουν τα γεννητικά τους όργανα μαζί με κανόνες για την αναγνώριση των απογόνων). Χάρη σ’ αυτούς τους κοινωνικούς «νόμους», πέτυχαν να διατηρούν αποθήκες αγαθών, όπως τα κοινωνικά ζώα, μυρμήγκια, μέλισσες, για να αντεπεξέρχονται στις περιόδους στέρησης. Καθώς στις «αποθήκες» τους τα αγαθά πολλαπλασιάζονταν, όπως τα κεφάλια (κεφάλαιο) των ζώων τους, ενώ αυτοί τρέφονταν από τα γεννήματά που έτικταν (τόκος), τα προβλήματα φαίνονταν να λύνονται ιδανικά. Δυστυχώς, αυτή η λύση σήμανε την εμφάνιση της ομαδικής βίας. Δε σκοτώνει κάποιος για να φάει, όπως στα αγελαία ζώα, αλλά για να εξουσιάζει τις αποθήκες, το κεφάλαιο. Μ’ άλλα λόγια, είναι απαραίτητη η θέσπιση νόμων και η επίβλεψη για την τήρησή τους. Είναι λοιπόν απαραίτητο, φαίνεται, να υπάρχει κυβέρνηση. Αλλιώς υποστρέφομε στη φάση της αγελαίας ζωής, όταν το μέσο προσδόκιμο επιβίωσης μόλις ξεπερνούσε τις δυο-τρεις δεκαετίες. Οι άνθρωποι τότε ή γίνονταν βορά ενός θηρίου είτε πέθαιναν από την πείνα, το κρύο ή άλλη φυσική αιτία.

Αν δεν άρχουν οι άριστοι, ποιος πρέπει να άρχει; Μας παρέδωσε ο Αριστοτέλης τον ορισμό των τριών κύριων πολιτευμάτων: μοναρχία, ολιγαρχία, δημοκρατία. Η διαφορά μεταξύ δημοκρατίας και ολιγαρχίας είναι ότι στην πρώτη οι άρχοντες κληρώνονται, ενώ στη δεύτερη εκλέγονται. «…ΛΕΓΩ Δ’ ΟΙΟΝ ΔΟΚΕΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΝ ΜΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΛΗΡΩΤΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΑΣ ΑΡΧΑΣ, ΤΟ Δ’ ΑΙΡΕΤΑΣ ΟΛΙΓΑΡΧΙΚΟΝ». Βέβαια οι ανθρώπινες ομάδες εξελίχθηκαν από αγέλες σε κοινωνίες και έπειτα σε πολιτείες «ΦΥΣΕΙ ΜΕΝ ΕΣΤΙΝ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΖΩΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟΝ» (Αριστοτέλης). Η πολιτεία διαφέρει από την κοινωνία κατά το ότι, αντίθετα από τις φυσικές κοινωνίες, στην πολιτεία αποφασίζει μόνος του τους νόμους που τη διέπουν. Επειδή οι ανθρώπινες κοινωνίες είναι συχνά πολύ μεγάλες, έτσι που γίνεται πρακτικά αδύνατο να αποφασίζουν όλοι για όλα, επινοήθηκε από τους προγόνους μας η βουλή, στην οποία κληρώνονται με τη σειρά όλοι οι πολίτες.

Η κοινωνία αναπτύχθηκε με το να επιτελεί κάθε μέλος της διαφορετικό έργο, και όλα να υπηρετούν κοινό σκοπό. Αυτή η διευθέτηση όμως γίνεται με μια θυσία: οι άνθρωποι εξειδικεύονται, γίνονται ιδιαίτερα ικανοί να κάνουν κάτι θυσιάζοντας την ικανότητα να κάνουν επαρκώς οτιδήποτε άλλο. Η γνώση είναι κύριο χαρακτηριστικό του ειδικευμένου. Η κυβέρνηση μιας πολιτείας απαιτεί γνώσεις, επομένως ειδίκευση. Γι’ αυτόν τον λόγο, η εκτελεστική εξουσία στην αρχαιότητα («Στρατηγοί») δεν κληρωνόταν, αλλά εκλεγόταν. Το ίδιο οφείλει σήμερα να ισχύει για την κυβέρνηση. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να ισχύει το ίδιο για τη βουλή, η οποία εκφράζει τη βούληση του λαού, που εκδηλώνεται αξιόπιστα μόνο με κλήρωση των βουλευτών. Η βουλή δεν κυβερνά. Αποφασίζει (νομοθετεί) έχοντας ακούσει τις εισηγήσεις της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης, όπως οι (κληρωτοί) ένορκοι αποφασίζουν έχοντας ακούσει τις αγορεύσεις της πολιτικής αγωγής και της υπεράσπισης. Πώς θα λειτουργούσε σήμερα μια βουλή με σύνθεση στατιστικά ίδια με του λαού; Κανένας δεν ξέρει. Ξέρουμε μόνο πώς λειτουργούν οι σύγχρονες ολιγαρχικές βουλές. Έχουν πολλούς αξιόλογους πολιτικούς, που όλοι ανεξαιρέτως είναι αναγκαστικά δεσμευμένοι πελατειακά με ψηφοφόρους, κυβέρνηση, ΜΜΕ, κεφάλαιο, κόμμα.

Ο κ. Δημήτριος Α. Σιδερής είναι ομ. καθηγητής Καρδιολογίας