Ταμπού

 

Δημ. Α. Σιδερής*

 

 1961. Δόκιμος ανθυπίατρος στη Σύρο έχω αποσπασθεί στις φυλακές της Γυάρου. Καμιά 350ριά κρατούμενοι, πολιτικοί οι περισσότεροι. Μια μέρα βρίσκομαι μπροστά σε πρωτοφανές θέαμα. Οι χωροφύλακες παραταγμένοι σε τιμητικό άγημα (Παρουσιάστε! Αρμ!). Ανάμεσά τους περνά ένας ποινικός βαδίζοντας για το καΐκι που έπλεε προς την ελευθερία. «Μοιχός», μου εξήγησε ο διευθυντής. «Με πρόσφατο νόμο η μοιχεία έπαψε να είναι αδίκημα!».

 

Ως πριν από λίγο, η ομοφυλοφιλία ήταν κατάπτυστη. Ο παγκόσμιος κώδικας νοσημάτων κατέτασσε την ομοφυλοφιλία στις σεξουαλικές διαστροφές, νόσο που χρειάζεται θεραπεία. Σήμερα οι ομοφυλόφιλοι παντρεύονται και έχουν την προστασία του γάμου (π.χ. κληρονομικά δικαιώματα). Επόμενο βήμα;

 

Στις αγέλες (πρόβατα, λύκοι, κ.λπ.) τα ζώα είναι «ελεύθερα» με πλήρη ανισότητα. Το ισχυρότερο καταδυναστεύει (ή κατασπαράσσει) το ασθενέστερο. Στις κοινωνίες (μέλισσες, μυρμήγκια κ.λπ.) υπάρχει μέγιστη κατανομή εργασίας με κοινό σκοπό. Οι ρόλοι της κοινωνίας διαφέρουν μεταξύ τους. Τα μέλη της είναι όλα εξίσου (ισότητα) υποχρεωμένα (μηδενική ελευθερία) να εκτελούν τους διαφορετικούς ρόλους τους. Χάρη στην κοινωνική τους οργάνωση, δημιουργούν αποθήκες (π.χ. μέλι), και μ’ αυτές επιβιώνουν σε περιόδους ένδειας.

 

Ο άνθρωπος πέρασε από την αγέλη στην κοινωνία και παραπέρα στην πολιτεία, αποφασίζοντας ο ίδιος τους νόμους της. Η μοναδική κατασκευή του, με δύο χέρια και ικανότητα να σχηματίζει δευτεροβάθμια εξαρτημένα αντανακλαστικά αναγνωρίζοντας λέξεις, του επέτρεψαν να εξελιχθεί. Η μετάβαση από την αγέλη στην κοινωνία συνδέθηκε με περιορισμούς της ελευθερίας (ιδίως στη διατροφή και σεξουαλικότητα) που αντικατοπτρίζονται στη μυθολογία. Δημιουργήθηκαν κοπάδια. Καλλιεργήθηκαν αγροί. Οι σεξουαλικοί περιορισμοί εξασφάλιζαν ότι μετά το θάνατο του κτήτορα της «αποθήκης», αυτή δεν θα σκόρπιζε, παραμένοντας κτήμα κάποιου που όλη η κοινωνία αναγνώριζε ως «φυσικό», «νόμιμο» ιδιοκτήτη της. Ο Αδάμ και η Εύα βίωσαν το διατροφικό περιορισμό του απαγορευμένου καρπού και κάλυψαν τα γεννητικά τους όργανα με φύλλα συκιάς. Συνεχίσθηκε η ταλάντωση από τη νηστεία στην θυσία κι η στήριξη του γάμου εξασφαλίζοντας την κυριότητα των αγαθών και των μέσων παραγωγής σε σχέση με τα παιδιά του ζευγαριού. Καθώς πριν από τον Αδάμ δεν υπήρχε περιουσία, κανένας στην ανθρώπινη αγέλη δεν θυμόταν ποιοι ήταν οι γονείς του. Έτσι ο Αδάμ, κοινωνικά, δεν γεννήθηκε από κανέναν: πλάσθηκε από το Θεό, όπως η Πανδώρα, η πρώτη γυναίκα στην Ελληνική μυθολογία, πλάσθηκε με πηλό από τους θεούς. Από τις σεξουαλικές απαγορεύσεις προέχει η καταδίκη της αιμομιξίας.

 

Οι βιολογικές επιταγές είναι άτεγκτες, όπως και οι φυσικές. Το πολιτικό ζώο με τις γνώσεις και την εμπειρία που αποκτά μπορεί να επινοεί νόμους που αντισταθμίζουν, όχι καταργούν, τους φυσικούς και βιολογικούς νόμους. Οι ανάγκες διατροφής (πείνα) είναι αδυσώπητες. Η απαγόρευση κάποιων τροφών (λιτότητα), ταλαντώνεται εναλλασσόμενη με κατανάλωση. Οι σεξουαλικές ανάγκες είναι αδυσώπητες. Θα ικανοποιηθούν με ετερόφυλη ή ομόφυλη σχέση, αυνανισμό, ονείρωξη κλπ, ανάλογα με τις κοινωνικές συνθήκες. Η ομοφυλοφιλία επικρατεί σε ομοφυλετικές κλειστές κοινωνίες (στρατώνες, φυλακές, μοναστήρια κλπ). Η πολιτεία με την επιδίωξη για ολοένα μεγαλύτερη (σαν αγελαία) ελευθερία προσπαθεί να απαλλαγεί από τα πανάρχαια ταμπού των σεξουαλικών περιορισμών. Καταργήθηκαν οι περιορισμοί στη μοιχεία και ομοφυλοφιλία.

 

Η αποσύνδεση της απόλαυσης του φαγητού από την αυτοσυντήρηση είναι καταστροφική είτε ως πολυφαγία είτε ως ασιτία. Η αποσύνδεση της γενετήσιας ηδονής όμως από την αναπαραγωγή έχει συνέπειες για τον πολίτη;

 

Η «ιερότητα» των πανάρχαιων απαγορεύσεων ίσχυσε, ενώ η «Ύβρη» από την αθέτησή τους τιμωρούνταν ως «Νέμεση» από τους θεούς. Ο Λωτ, εκλεκτός του Θεού, ζευγάρωσε και με τις δύο κόρες του· τα παιδιά του Δαβίδ, αγόρι και κορίτσι, είχαν ερωτικό δεσμό· οι Φαραώ παντρεύονταν τις αδελφές τους. Ο Αυνάν, επιδόθηκε στο φερώνυμο άθλημα και τιμωρήθηκε από το Θεό. Από την άλλη, ο Θυέστης, σαγήνεψε τη γυναίκα του αδελφού του Ατρέα σφετεριζόμενος το θρόνο. Ο Ατρέας του σέρβιρε σε γεύμα τα ίδια τα παιδιά του. Στη συνέχεια ο Θυέστης ζευγάρωσε με την κόρη του Πελοπία και γέννησαν τον Αίγισθο. Γόνος της μιαρής αιμομιξίας ο Αίγισθος, υιοθετήθηκε από τον Ατρέα, που αγνοούσε ποιος ήταν. Όταν πληροφορήθηκε ο Αίγισθος τα γεγονότα, σκότωσε τον Ατρέα κι έγινε εραστής της Κλυταιμνήστρας, συζύγου του Ατρείδη Αγαμέμνονα (τάθελε κι αυτή!). Όταν επέστρεψε ο ένδοξος αρχιστράτηγος από την Τροία, ο Αίγισθος με την Κλυταιμνήστρα τον δολοφόνησαν, για να δολοφονηθούν με τη σειρά τους από το γιο του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας. Η κάθαρση στην τρομερή «Ύβρη» που έτρεχε από γενιά σε γενιά, έρχεται όταν ο Ορέστης καταφεύγει από μόνος του στην ανθρώπινη δικαιοσύνη από κληρωμένους ενόρκους στον Άρειο Πάγο. Η ισοψηφία τους έγειρε την πλάστιγγα προς το μέρος του με τη μεροληπτική ψήφο της Αθηνάς.

 

Η μοιχεία και η ομοφυλοφιλία έχουν αναγνωρισθεί από τη σύγχρονη κοινωνία, με επιχειρήματα, όπως ελευθερία και ανοχή της διαφορετικότητας. Τα ερχόμενα φαίνονται εφιαλτική επιστημονική φαντασία. Θα θεσμοθετηθεί ο αιμομικτικός ή ο ομαδικός γάμος; Η μητέρα που διαμαρτύρεται είναι αντικοινωνική. Τα παιδιά απομακρύνονται απ’ αυτήν, που πρέπει να υποβληθεί σε ψυχιατρική «θεραπεία». Πριν από μισό αιώνα στα βιβλιαράκια του νηπιαγωγείου απεικονίζονταν κοριτσάκια με κούκλες και αγοράκια με στρατιωτάκια. Απαγορεύτηκαν. Σε βόρειες χώρες, ακούω, έχουν απαγορευθεί η Σταχτοπούτα και τα παραμύθια των αδελφών Γκριμ. Τα βιβλιαράκια του νηπιαγωγείου παρουσιάζουν δυο βασιλιάδες να φιλιόνται στο στόμα. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση εισέρχεται και στο δικό μας σχολείο με αμφιλεγόμενο περιεχόμενο. Χάρη σε πολλά ταμπού προχώρησε η πολυχιλιόχρονη ιστορία του ανθρώπου. Η μυθολογία των λαών είναι γεμάτη φρικτές τιμωρίες για όποιον τα παραβιάζει. Ταυτόχρονα τον ηρωοποιεί! Δεσμεύουν τον άνθρωπο και, με την καλπάζουσα τεχνολογία, δεν είναι πια αναγκαία.

 

Πίσω από τα ταμπού κρύβονται οικονομικο-κοινωνικές αναγκαιότητες (εξουσία πάνω στις «αποθήκες»). Η προγιαγιά μου έκανε δώδεκα παιδιά, επειδή η παιδική θνησιμότητα ήταν στο ζενίθ και η κοινωνική πρόνοια στο ναδίρ. Οι επιστήμες σήμερα παρέχουν γνώσεις για αντιστάθμιση των φυσικών και κοινωνικών περιορισμών. Ο άνθρωπος μπορεί να αποφασίσει για τα μέτρα που χρειάζονται ώστε, χωρίς αντίθεση προς τους φυσικούς και κοινωνικούς νόμους, να επιτύχουν τον άριστο συνδυασμό ελευθερίας και ισότητας. Οι απόλυτοι σωτήρες, (Χίτλερ; Τραμπ;) που αντιδρούν στους νεωτερισμούς δεν είναι λύση. Μεταβιβάζουν την Ύβρη στις επόμενες γενιές. Μόνον η καθολική λαϊκή κρίση μένει και μπορεί να αποφασίσει και να φέρει την κάθαρση, αρμονική αντιστάθμιση φυσιολογικών επιταγών, περιττών ταμπού.

Ηπειρωτικός Αγών, 17 Φεβρουαρίου 2017

 

* Ο κ. Δημήτριος Α. Σιδερής είναι ομ. καθηγητής Καρδιολογίας