ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΤΙΚΗ ΣΤΑΣΗ

Να θυμηθούμε την πολιτική μετά τη μεταπολίτευση. Ο Α.Παπανδρέου έλεγε προεκλογικά: «έξω από τη ΕΟΚ, έξω από το ΝΑΤΟ». Άρνηση! Απαιτούσε ακόμη από τον Κ.Καραμανλή να υπάρξει, επιτέλους, ένας χάρτης της Ελλάδας. Τι έκανε αφού έλαβε την εξουσία; Προσπάθησε να εκμεταλλευθεί την ΕΟΚ εξασφαλίζοντας όχι μόνο καλές επιδοτήσεις δωρεάν (Μεσογειακά προγράμματα σε συνεργασία με άλλες μεσογειακές χώρες), αλλά και μεγάλα δάνεια. Χάρτη της Ελλάδας δεν έχω δει. Κ.Μητσοτάκης: κέρδισε τις εκλογές με το σύνθημα «Όχι ο Παπανδρέου!». Έφτασε να φέρει στην κυβέρνηση για πρώτη φορά στην ιστορία το κομμουνιστικό κόμμα, όχι για να σώσει την Ελλάδα ή να σβήσει τις μετεμφυλιακές έχθρες, αλλά για να απαλλαγεί από τον αντίπαλό του, που «αποστάτη» τον ανέβαζε, «αποστάτη» τον κατέβαζε, και να τον στείλει στη φυλακή. Αρνητική στάση. Το χρέος πρόλαβε να μεγαλώσει. Καραμανλής ο νεότερος: ανέβηκε στην εξουσία με πρόγραμμα να διώξει από την εξουσία τον «αρχιερέα της διαπλοκής», το Σημίτη (αρνητική στάση) και με σύνθημα «μηδενική ανοχή στη διαφθορά. Η διαφθορά φούντωσε, μαζί και το δημόσιο χρέος εξυπηρετώντας τις κομματικές ανάγκες. Γ.Παπανδρέου ο νεότερος: ανέβηκε στην εξουσία με το περιώνυμο ψεύδος «Λεφτά υπάρχουν, για να μας απαλλάξει από τον αναξιόπιστο «άρχοντα της νωθρότητας». Αρνητική στάση. Ναι μεν, λεφτά υπήρχαν, αλλά δεν ήταν στη διάθεσή μας. Και μας έβαλε στη μέγγενη των μνημονίων. Α.Σαμαράς: διέγνωσε σωστά ότι ακολουθούσαμε «λάθος συνταγή». Πήρε την εκλογή και ακολούθησε αυτή, τη λανθασμένη, συνταγή. Αρνητική στάση. Ο Τσίπρας έκανε τον ήρωα. Η «για πρώτη φορά αριστερή κυβέρνηση» θα σκίσει τα μνημόνια. Κατέφυγε και σε δημοψήφισμα για τη στάση του. Κι όταν ο λαός, στην απελπισία του, τον πίστεψε και είπε ΟΧΙ, ο «ήρωας», με την ουρά κάτω από τα σκέλια, υπέγραψε, την τρίτη, πιο σφικτή μέγγενη, το τρίτο μνημόνιο, ερμηνεύοντας το ΟΧΙ ως ΝΑΙ.

Σε όλη αυτή την αλυσίδα των αρνητικών στάσεων (για όλα φταίει η προηγούμενη κυβέρνηση, αρκεί να την ανατρέψουμε κι όλα θα στρώσουν!), υπήρξαν δύο εξαιρέσεις. Η μία ήταν του Κ. Καραμανλή του πρεσβύτερου. Αυτός είχε θετική στάση. Να απαλλαγούμε από τη χούντα (αρνητική στάση) ειρηνικά, με εγκαθίδρυση δημοκρατίας και να μπούμε στην ΕΟΚ (θετική στάση). Η άλλη θετική στάση ήταν του Σημίτη. Να μπούμε στην Κοινή Αγορά. Να εισαγάγουμε την Κύπρο στην Ευρωπαϊκή οικογένεια. Να κάνουμε έργα, αεροδρόμιο, μετρό, γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, Ιγνατία, Αττική και άλλες εθνικές οδούς, ακόμη και να διεξαγάγουμε σωστά τους Ολυμπιακούς αγώνες, μια επιδίωξη που δεν ήταν στα σχέδιά του, αλλά είχαν αναλάβει την υποχρέωση προηγούμενες κυβερνήσεις και ήταν πια αδύνατο να υπαναχωρήσουμε.

Φυσικά οι θετικές στάσεις είχαν βαριά τιμήματα. Προγραμματισμένα, ωστόσο. Ένα από τα τιμήματα ήταν ότι ο αντίστοιχος ηγέτης, μαζί με το κόμμα του έχαναν την εξουσία. Μα η εξουσία, έτσι κι αλλιώς χάνεται. Επειδή δεν υπάρχει σχέδιο στη μια περίπτωση, επειδή πρέπει να πληρωθεί τίμημα για την εφαρμογή του σχεδίου στην άλλη. Σήμερα, προβλέπουν σχεδόν όλοι με βεβαιότητα, ότι όταν γίνουν εκλογές, όποτε και να γίνουν, η παρούσα κυβέρνηση θα χάσει την εξουσία και θα έλθει η επόμενη. Το βασικό επιχείρημα είναι πως «είναι αδύνατο να πάμε παρακάτω!» Δυστυχώς, το πιθανότερο είναι πως θα πάμε παρακάτω κι η αλλαγή της κυβέρνησης δεν θα μας σώσει από την κατρακύλα. Εκτός αν βρεθεί κάποιο κόμμα, κάποια παράταξη και προβάλλει ένα ρεαλιστικό πρόγραμμα σωτηρίας, ανάπτυξης. Δυστυχώς, δεν βλέπω τέτοιο πρόγραμμα στον ορίζοντα. Χρειάζεται προϊστορία για να εμπιστευθεί ο λαός κάποιον. Ο Καραμανλής και ο Σημίτης είχαν προϊστορία. Υποχώρησαν έντιμα όταν είδαν ότι η μάχη είναι χαμένη. Ο πρώτος, όταν έφθασε στη ρήξη με το παλάτι και έχασε τις εκλογές, έφυγε από την Ελλάδα. Ο δεύτερος, όταν η κυβέρνησή του εξήγγειλε μέτρα αντίθετα από εκείνα που ο ίδιος είχε σχεδιάσει και ο πρωθυπουργός είχε εγκρίνει, παραιτήθηκε από υπουργός.

Ο λαός δεν είναι αλάνθαστος. Ούτε οι ειδήμονες είναι αλάνθαστοι. Ακόμη και οι μεγάλοι ηγέτες στην ιστορία δεν υπήρξαν αλάνθαστοι. Ο Καραμανλής ο πρεσβύτερος και ο Σημίτης δεν υπήρξαν αλάνθαστοι. Λάθη κάνουν όλοι. Οι δυο ηγέτες που ανέφερα όμως είχαν επιπλέον σαφή θετική στάση, σχεδίασαν και επιτέλεσαν τα σχεδιασμένα με συνέπεια – έστω και με βαρύ τίμημα. Τέτοιους ηγέτες είχαμε ελάχιστους στο παρελθόν, όπως οι Καποδίστριας, Χαρίλαος Τρικούπης, Ελ. Βενιζέλος. Δυσκολεύομαι πολύ να σκεφτώ άλλον.

Τα ζώα όλα υπακούουν στους φυσικούς, βιολογικούς, νόμους. Ο άνθρωπος, μόνον αυτός, μπορεί να δημιουργεί τους δικούς του νόμους. Δεν αναιρούν τους φυσικούς νόμους, που είναι απαραβίαστοι, αλλά μπορούν να τους αντισταθμίζουν. Προς ευτυχία ή προς δυστυχία του. Η ευτυχία του ανθρώπινου πολιτικού ζώου μέσα στην πολιτική κοινωνία που ζει σχετίζεται με την ύπαρξη σκοπού. Μόνος ο άνθρωπος μπορεί να ενεργεί με κίνητρο ένα σκοπό και όχι μόνο μια αιτία. «Μα, άμα έχω ένα σκοπό, δεσμεύομαι από αυτόν. Πώς μπορώ να είμαι ελεύθερος, να κάνω ό,τι θέλω;» Ο Αριστοτέλης όρισε ότι ελευθερία εστί «ΕΝ ΜΕΝ ΤΟ ΕΝ ΜΕΡΕΙ ΑΡΧΕΙΝ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣΘΑΙ… ΕΝ ΔΕ  ΤΟ  ΖΗΝ  ΩΣ ΒΟΥΛΕΤΑΙ  ΤΙΣ». Και ο Kant συμπλήρωσε ότι η ελευθερία δεν είναι μόνο να μην κάνει κάποιος ό,τι θέλουν οι άλλοι, αλλά και, προπάντων, να κάνει ό,τι αυτός θέλει. Όταν λοιπόν ενεργούμε υπακούοντας στους σκοπούς κάποιου άλλου, που μπορεί να είναι ένα υπερφυσικό ον, ή οι φυσικοί νόμοι ή οι σκοποί κάποιων άλλων ανθρώπων, αυτό σημαίνει δουλεία. Όταν όμως έχουμε προαποφασίσει το δικό μας σκοπό και με βάση αυτόν καθορίζουμε την πορεία μας, μόνον τότε είμαστε ελεύθεροι, κάνομε ό,τι εμείς θέλομε. Τίμημα υπάρχει. Για χάρη αυτού σκοπού, μπορεί να χρειασθεί να θυσιάσουμε πρόσκαιρες απολαύσεις και επιθυμίες.

Θετική πολιτική προσδοκώ από τους ηγέτες μας. Σε ποικίλες δημοσιεύσεις μου τα τελευταία χρόνια προσπαθώ να υποδείξω πολύ γενικές αρχές στις οποίες μπορούμε να στηριχθούμε. Και να προτείνω πολύ αδρά κατευθύνσεις που μπορεί να έχει ένας πολιτικός σκοπός μας. Τέτοιες είναι π,χ: Ο κοινός νους δεν υπάρχει σε κανέναν, μπορεί όμως να υπάρχει ως η επικρατούσα άποψη ενός συνόλου. Η βούληση του συνόλου είναι ισχυρότερη από τη βούληση μιας μειοψηφίας ή ενός αρίστου, σε θέματα που δεν απαιτούν εξειδικευμένες γνώσεις. Η ανάπτυξή μας πρέπει να εστιάζεται εκεί που συνυπάρχουν ανάγκες, πόροι και τεχνογνωσία και πρέπει να ταλαντώνεται προγραμματισμένα από τη λιτότητα στην κατανάλωση και πάλι λιτότητα. Μέγιστη δυνατή ελευθερία κατά τον Αριστοτέλη και ισότητα, ισοπολιτεία, ισονομία, ισηγορία.

Ηπειρωτικός Αγών, 30 Δεκεμβρίου 2016

Δημ. Α. Σιδερής